Дьокуускайга «Саха атын киинэ» тэриллиэҕэ

Бу күннэргэ Дьокуускай куорат баһылыга Евгений Григорьев уонна Өймөкөөн улууһун дьаһалтатын баһылыга Александр Оконешников бииргэ үлэлэһэр туһунан Сөбүлэҥ түһэристилэр.

Үөрүүлээх тэрээһиҥҥэ улуус бэрэстэбиитэллэрэ көхтөөх кыттыыны ыллылар. Ол курдук, Өймөкөөн улууһун бочуоттаах гражданина, «Тымныы полюһуттан — Москваҕа» уонна “Өймөкөөнтөн — Магадааҥҥа” саха атынан айаннааһын эспэдииссийэлэрин тэрийбит айанньыт,  «Уһук Илин – мүччүргэннээх айан сирэ» Бүтүн Арассыыйатааҕы куонкурус призера, Үчүгэй нэһилиэгин сылгыһыта Дугуйдан Винокуров, Өймөкөөн улууһун дьаһалтатын Дьокуускай куоракка бэрэстэбиитэлэ   Тимур Пинигин, Улуус мунньаҕын дьокутаата Андрей Стефанчук, «Өймөкөөн» НКО бырабылыанньатын чилиэннэрэ, Өймөкөөн Землячествотын актыбыыстара Тамара Винокурова  уонна  Фаина Румянцева суолталаах тэрээһин туоһуларынан буоллулар.

Өймөкөөн улууһун баһылыга Александр Оконешников суолталаах докумуон ис хоһоонун маннык быһаарда:

– Бииргэ үлэлээһин Сөбүлэҥэ туризм эйгэтин эрэ буолбакка, култуураны уонна үөрэхтээһини киллэрэн туран, атын хайысхалары эмиэ киэҥник хабар. Ол курдук, Дьокуускай куорат уокуруктааҕы дьаһалтата уонна «Өймөкөөн улууһа» МТ дьаһалтата  2025-2030 сылларга  бииргэ үлээһиннэрин былааныгар: оҕо туризмын сайыннарыыга уонна оскуолаларынан холбоһуктаах тэрээһиннэри тэрийии; үөрэхтээһиҥэ — цифровой трансформация эйгэтигэр уопсай уонна оскуола иннинээҕи үөрэхтээһин тэрилтэлэрэ бииргэ үлэлээһиннэрэ уо.д.а.; култуура уонна искусство эйгэтигэр Өймөкөөн улууһун официальнай дэлэгээссийэтэ уонна айар бөлөхтөрө “Туймаада Ыһыаҕа” уонна  “Дьокуускай куорат күннэрэ” үөрүүлээх тэрээһиннэргэ кыттыылара киирдилэр. Туризм хайысхатыгар – Үс Хатыҥ сиригэр “Саха атын киинэ” бырайыагы олоххо киллэрии. Архитектура уонна тутуу хайысхатыгар – “Кырдьаҕас куорат – 2” сиргэ Өймөкөөн 1-кы гильдиялаах аатырбыт атыыһыта Николай Кривошапкин дьиэтин тутуутугар сир учаастагын босхо биэрии. Манна гостиница уонна Өймөкөөн дьоно-кэлэр барар кииннэрин тэрийии курдук этиилэр киирдилэр. Өймөкөөн улууһун курдук туристары угуйар улуус уонна Дьокуускай куорат салалталарын бииргэ үлэлээһиннэрэ туризм сайдыытыгар улахан суолталаах буолуоҕа.

Дьокуускай куорат уонна Өймөкөөн улууһун муниципальнай тэриллиитин дьаһалталарын бииргэ үлэлээһин Сөбүлэҥэр илии баттаһыы сиэрин-туомун кыттааччыта, Өймөкөөн улууһун бочуоттаах гражданина Дугуйдан Винокуровтан бу тэрээһин туһунан санаатын үллэстэригэр көрдөстүм.

— Биллэн турар, бу Сөбүлэҥи түһэрсии түгэнэ саамай тустаах кэмигэр ыытыллыбытыттан ис сүрэхпиттэн үөрэбин. Икки сыл устата саха аттарыгар аналлаах киини тэрийии туһунан боппуруоһу араас таһымҥа ырытабыт. Үс Хатыҥҥа “Саха атын киинин” тэрийэн, 50-ча көлүүр аты аҕалан, ким баҕалааҕы ат миинэргэ үөрэтиэм. Дьөһөгөй оҕотун култууратын тарҕатааччылар бу киини кытта ыкса үлэлэһиэхтэрэ. «Тымныы полюһуттан — Москваҕа» эспэдииссийэ ситиһиилээхтик түмүктэммттин кэнниттэн, төрөөбүт улууһум салалтата Өксөкүүлээх Өлөксөй аатынан Норуоттар доҕордоһууларын дьиэтигэр бэртээхэй чиэстээһини тэрийбитэ. Онно экстремальнай айан кыттыылаахтарын наҕараадалааһын кэмигэр миэхэ Саха АССР тэриллибитэ 100 сылын чиэһигэр оройуон дьаһалтатыттан 100 аты ылыыга сэртипикээт туттарбыттара. Оччолорго төрөөбүт Өймөкөөммөр саха атынан сылдьар туристическай баазаны тэрийэр баҕалаах этим. Ону тэҥэ Дьокуускайга “Саха атын киинин” тэрийэр соругу туруоруммутм. Манна саха атын боруодатыгар туһуламмыт түмэл, иистэнньэҥнэр уонна уустар, норуот маастардара, быһата, Дьөһөгөй оҕотун култууратын кытта сибээстээх дьон араас ис хоһоонноох үлэни тэрийиэхпит диэн баҕа санаалааҕым. Бу барыта дьэ олоххо киирэн эрэриттэн олуһун үөрэбин.

 Аны кэлиҥҥи сылларга биһиги, Саха сирин олохтоохторо, Аан дойдутааҕы Кочевниктар оонньууларыгар көхтөөхтүк кыттан эрэрбит кэрэхсэбиллээх. Бу түүр омуктар култуураларын, абыычайдарын киэҥник тарҕатан, норуоттары сомоҕолуур сонун сүүрээн. 2026 сылга VI Аан дойдутааҕы Кочевниктар көһө сылдьар оонньуулара бу тэрээһин төрүттэммит сиригэр Кыргызстаҥҥа ыытыллыахтара. Биһиги, сахалар, бу оонньууларга эмиэ кыттыахпыт. Онон бу улахан суолталаах тэрээһиҥҥэ бэлэмнэнии үлэтэ күүскэ барыан наада.  Ол инниттэн эрдэттэн бэлэмнэнэр сир баара ордук. Онон “Саха атын киинэ” Дьокуускайга баар буолара – кэм ирдэбилэ.  Олус наадалаах бырайыагы олоххо киллэриибэр миигин өйөөччүлэргэ: өрөспүүбүлүкэ тыатын хаһаайыстыбатын министиэристибэтигэр, Дьокуускай куорат уонна Өймөкөөн оройуонун дьаһалталарыгар ис сүрэхпиттэн махтанабын. Бу күннэргэ дьиэбэр Үчүгэйгэ баран кэлиэм, онтон саҥа кэскиллээх  бырайыакпын олоххо киллэриини саҕалыам.

Ити курдук, Өймөкөөн улууһун баһылыга Александр Оконешников бэлиэтээбитинэн, Дьокуускай куорат уонна Тымныы полюһунан аатырар Өймөкөөн улууһа бииргэ үлэлээһин Сөбүлэҥэр илии баттаһыылара уһун болдьохтоох кэмҥэ туризмы сайыннарыыга  сонун саҕахтары саҕыаҕа, саҥа тосхоллору торумнуоҕа.