Дьокуускайга Арассыыйа норуоттарын тылларын сайыннарыыга аналлаах пуорум ыытыллар

Дьокуускай куоракка бүгүн-сарсын тылы харыстыырга, сайыннарарга аналлаах Бүтүн Арассыыйатааҕы “Социокультурная среда как важнеший фактор сохранения и развития языков” пуорум ыытыллар.

Ил Дархан, тас дойдуттан, Арассыыйаттан учуонайдар, бэрэстэбиитэллэр кыттыылаах улахан мунньах буолла.

Ил Дархан Айсен Николаев Саха сиригэр 130 омук бэрэстэбиитэлэ, этническэй бөлөхтөр олороллорун бэлиэтээтэ. Саха сирэ тыллары чөл хаалларыыга үтүө холобурунан буоларынан киэн туттабыт диэтэ. 33 сыл анараа өттүгэр, 1992 сыллаахха “СӨ Тылларын туһунан” сокуон ылыныллыбытын, тыл бэлиитикэтин нуорма-быраап баазата өрүү тупсарылла турарын, судаарыстыбаннай уонна официальнай тыллары сайыннарыыга тус сыаллаах бырагыраамалар олоххо киирэллэрин ыйда. СӨ Академиятын иһинэн Тылы үөрэтэр киин кэмигэр аһыллыбытын бэлиэтээтэ.

“Оҕо төрөөбүт тылынан үөрэниитэ – биһиги үөрэхпит систиэмэтин биир сүрүн соругунан буолар. Күн бүгүн хас үһүс оҕо төрөөбүт тылынан үөрэнэр кыахтаах, үөрэнээччи 60% төрөөбүт тылын биридимиэт быһыытынан үөрэтэр. Үөрэх кинигэтин, босуобуйаны, ону тэҥэ, өрөспүбүлүкэ норуоттарын тылларынан тахсар айымньыны таһаарааччылары өйүүбүт. Болҕомто аныгы кэмҥэ национальнай шрибы, электроннай тылдьыттары, онлайн-тылбаасчыттары, үөрэтэр бырагырааманы оҥорор саҥа технологияны киллэриигэ ууруллар. Бу барыта аныгы глобализация кэмигэр тыл бигэ тирэхтээх буоларыгар көмөлөһөр” – диэн эттэ.

Тэрээһиҥҥэ Монголияттан, Башкортостантан, Татарстаантан, Чечняттан, Бурятияттан, Москваттан, Санкт-Петербургтан уонна Арассыыйа атын куораттарыттан биллиилээх учуонайдар, уопсастыбанньыктар, бэрэстэбиитэллэр кытта кэллилэр.

СӨ Билим академиятын Төрөөбүт тыллары үөрэтэр, чөл хаалларар, сайыннарар киин салайааччыта Феодосия Габышева: “Саха Өрөспүүбүлүкэтин холобуругар Арассыыйа норуоттарын тылларын сайыннарыыга дьоһуннаах кэпсэтии тахсыахтаах. Арассыыйаҕа түөрт национальнай академия баар: Башкортостааҥҥа, Татарстааҥҥа, Чечняҕа уонна Саха сиригэр. Бу тэрээһини Саха сиринээҕи Билим Академията иилээн-саҕалаан ыытар. 2023 сыллаахха төрүттэммиттэрэ 30 сылыгар аналлаах улахан тэрээһин буолбута. Ол бастакы пуорум судаарыстыбаннай тылларга анаммыта. Быйылгы — норуоттар тылларын харыстыырга аналлаах билим пуорума. Бу, билим чинчийиилэригэр олоҕуран тылы сайыннарыыга, харыстааһыҥҥа туһаайыллар кэпсэтии буолар. Арассыыйа таһымыгар ылыныллыбыт сокуоннар, кэнсиэпсийэлэр бааллар. Билигин тыл туһунан сокуону саҥардыыга дойду бэрэсидьиэнэ В.В.Путин сорудаҕынан эмиэ элбэх кэпсэтиилэр ыытылла тураллар. Онон ырытыһар боппуруос элбэх” – диэн этэр.

Пуорум түмүгүнэн Арассыыйа үрдүнэн тылы харыстыырга, сөптөөх миэрэлэри ыларга резолюцияны ылыныллыаҕа.