Дьон санаата бөҕөх, инникигэ эрэлэ бигэ

Дьон-норуот иннигэр СӨ Бырабыыталыстыбатын отчуота олунньу 6 күнүттэн саҕаламмыта. Билиҥҥи туругунан бырабыыталыстыба 23 улууска отчуоттаата.

Саха сирин дьоно-сэргэтэ 90-с сыллартан ыла бырабыыталыстыба мунньахтарыгар кытта, туһааннаах боппуруостарын толлубакка туруорса, өрөспүүбүлүкэ кэскилин туһунан сүбэ-соргу тутан, кэпсэтэ үөрүйэх. Бу да сырыыга нэһилиэнньэ үгүс өттө өрөспүүбүлүкэҕэ олоҕу-дьаһаҕы тупсарар, чэпчэтэр дьаһалларынан ыытыллар үлэлэри, олоххо киирэ турар саҥа хардыылары биһирииллэрин биллэрэллэр. Онон, төһө да уустук күннэр-дьыллар турдаллар, дьон санаата бөҕөх, инникигэ эрэлэ бигэ. Ол туохтан көстөрүй диэтэххэ, ханна баҕарар кинилэр сүрүн туруорсар боппуруостара биир уопсай санааҕа түмүллэр — олоҕу салгыы өссө хайдах тупсарыахха.

Улуустарга отчуоттартан кылгастык тохтоон аастахха, холобура, Өлөөн эбэҥки национальнай улууһун Кирбэй национальнай нэһилиэгэр отчуот кэмигэр кэпсэтиигэ кыттыбыт дьон манна олох-дьаһах өттүгэр кэлин сылларга тахсыбыт үчүгэй хамсааһыннары биһириирин биллэрдэ. Ол курдук, 2022 сыл түмүгүнэн Өлөөн улууһун нэһилиэктэрин ортотугар «Бастыҥ нэһилиэгинэн” ааттаммыт Кирбэй национальнай нэһилиэгэр 864 киһи олорор.

Нэһилиэнньэ ахсаанын тутан олорор, кыралаан эбиллии баар. Олор дьиэ барыта киин ититиигэ холбонон олороруттан дьон астынар, быйылгы кыстыгы этэҥҥэ туоруохпут диэн эрэнэр. Ыччат уонна үгүс эр киһи “Анаабыр алмаастара” хампаанньаҕа баахтанан үлэлиир буолбуттар. Харыйалаахха арочнай успуорт саалата тутуллан, быйыл үлэҕэ киириэхтээх. Икки этээстээх, 12 кыбартыыралаах икки таас дьиэ тутуутун үлэтэ быйыл саҕаланан, эһиил эмиэ үлэҕэ киирэрин кэтэһэллэр. Онон маннык үтүө өрүттээх үлэлэр бара туралларын бэлиэтээн, олохтоохтор өрөспүүбүлүкэ бырабыыталыстыбатыгар уонна улуус салалтатыгар махталлара улахан.

Үөһээ Бүлүү улууһун Кэнтик нэһилиэгэ, Өлөөн Харыйалааҕын курдук, атыттарга холобур буолар нэһилиэк. Кылгас кэм иһигэр, нэһилиэги тупсаран, социальнай эбийиэктэри тутан, нэһилиэнньэтэ 600-тэн 1000-ча кэриҥэ киһиэхэ тиийэн, дьон сөбүлээн олохсуйар сирэ буолбут. Бырабыыталыстыбаҕа кинилэр билигин элбэх функциялаах киини туттарары, уулуссаны сырдатыыны, нэһилиэк иһин аспааллааһыны уо.д.а. туруорсуулара бырабыыталыстыба чилиэннэрэ нэһилиэнньэттэн киирэр этиилэр боротокуолларыгар киллэрилиннилэр. Бу курдук хардарыта көдьүүстээх кэпсэтии кэнниттэн, кэнтиктэр өрөспүүбүлүкэ бырабыыталыстыбатын үлэтин туйгунунан сыаналаатылар.

Өймөкөөн улууһугар бырабыыталыстыба отчуотугар кулууптарга толору дьон кэлиитэ — олохтоохтор бырабыыталыстыба үлэтигэр тус интэриэстээхтэрин, ыытар үлэтин биһирииллэрин туоһутунан буолла. Дьон «Халыма» федеральнай суолтан тардыылаах буолан, суолу оҥорууну үбүлээһин, айылҕаны харыстааһын, ыччаты тыа сиригэр олохсутууга, каадырдары бэлэмнээһиҥҥэ, үлэнэн хааччыйыыга, улууска «Тымныы оройо» диэн статуһу иҥэриигэ уо.д.а. боппуруостары туруорустулар.

Дьэ, бу курдук, өрөспүүбүлүкэ хайа да улууһун олохтоохторо бырабыыталыстыба отчуоттуур бөлөҕүн кытта атах тэпсэн олорон, бэрт кэскиллээх толкуйга киирэн, отчуоттарга кытталлар. Күн бүгүн СӨ үрдүкү ситэриилээх былааһын отчуота этэҥҥэ салгыы баран иһэр.