Доруобуйаҕа туһалаах “туустаах хос”

Кулун тутар 15 күнүгэр “Водоканал” аахсыйалаах хампаанньа бэйэтин үлэһиттэригэр анаан “туустаах хос” арыйда. Бу эмтиир дьайыылаах, тыҥаҕа туһалаах процедураны оҥорор хос. “Туустаах хос” Саха сиригэр аҕыйаҕа суох – маннык эмтиир хостор үксүн балыыһа, оҕо уһуйаана курдук социальнай тэрилтэлэргэ, эбэтэр косметическай солуоннарга баар буолааччылар. “Водоканал” Дьокуускайга үлэлиир тэрилтэлэртэн бастакынан бэйэтин үлэһиттэригэр анаан маннык хоһу аста. Эмтиир хоско аатырбыт Кэмпэндээйи тууһа туһаныллар.
Туус хайдах эмтиирий?
Быһаарыы
Тууһунан эмтээһин “галотерапия” (греч. – halos – туус, therapeia – эмтээһин) диэн туспа ааттаах процедура. Туус киһи тыынар уорганнарыгар туһалыыр дьайыылааҕын XIX үйэ ортотугар Польша бырааһа Феликс Непомуцен Бочковскай арыйбыт. Бу быраас Величка куорат таһынааҕы туус шахталарыгар үлэлиир шахтердар ортолоругар тыҥа ыарыыта биллэр аҕыйаҕын бэлиэтии көрбүт уонна чинчийэн, бу эмтиир ньыманы олоххо киллэрбит.
Галотерапия ыытыллар хоһугар туус шахтатыгар үөскүүр микро-килиимэти үтүгүннэрэн оҥороллор. Хаартыскаҕа көстөрүн курдук, “Водоканал” туустаах хоһун эркиннэрэ олоччу тууһунан бүрүллүбүттэр. Ол эрэн, тулалыыр туус эбии көмө уонна киэргэл оруолун оонньуур, сүрүн дьайыыны галогенератор диэн аппараат оҥорор. Бу аппараакка туус бытархай, көтөр турукка диэри үлтү аалыллар (эттик кээмэйэ 5 мкм буолуон сөп, маннык туус быыла холкутук эҕирийиллэн тыҥаҕа киирэр). Туустаах хос иһэ NaCl ионнарынан туолар, туспа килиимэт үөскүүр. Маны таһынан, салгын сиигэ учуоттанар, туустаах хоско киһини сынньатар, эйгэни оҥороллор.
Төһө күүстээҕий?

Бастакы кэмҥэ туустаах хоско эмтэнии 20 мүнүүтэнэн хааччахтанар диэн этиллибитэ. Бу үөрүйэҕэ суох киһи этигэр-сиинигэр эмтээһин бэрт күүстээх дьайыылаах буолуон сөбүнэн быһаарыллар. “Водоканал” эмтиир сулууспатын салайааччыта Тамара Черных туустаах хоһу арыйар тэрээһиҥҥэ эмтээһин дьайыытын туһунан бу курдук эттэ:
– Биһиги бары туус эмтиир дьайыылааҕын билэбит – күөмэй ыарыйдаҕына туустаах уунан сайҕанабыт, баас-үүт сытыйбатын туһугар туус суурадаһынын туттабыт. Туустаах хоско NaCl атын ньыманан киирэр. Ити бэрт күүстээх дьайыы буолуон сөп. Сорох дьон бэйэлэрин холобурдарыгар итинник дьайыыны тургутан көрбүт буолуохтарын сөп – сылаас дойду муоратын таһыгар салгынтан мэйии эргийэрин. Дьиҥэр, туус киһи этигэр-сиинигэр дьайыыта туох да куһаҕаны аҕалбат – тууһу кытта киһи күн аайы алтыһар, ордук киирбит тууһу эт-сиин түргэнник таһыгар таһаарар кыахтаах. Ол эрэн, этиллибитин курдук, үөрүйэҕэ суох киһи мэйиитэ эргийиэн сөп, аҕылыан сөп, тыынар уорганнартан салахайа убаан тахсарыттан соһуйуон сөп. Онон сыыйа туттуохтаах. Муҥутуур уһун процедура 40 мүнүүтэ усталаах буолуохтаах.
Кэмпэндээйи тууһа ордук

Ыраас, бэйэбит дойдубутугар хостонор, туох да ордук хос эбиискэтэ суох тууһу туттар быдан көдьүүстээх. Бу күҥҥэ диэри Саха сиригэр араас оскуолаларга, уһуйааннарга 30 туустаах хос тэрийдибит.
Туус курдук чэпчэки уонна дэлэй эттик ахсааннаах буолуохтаах. Ол иһин судургу ыйытыы үөскүүр: “Маҕаһыыҥҥа атыыланар тууһу туттар тоҕо сатаммат? Хайаан даҕаны Кэмпэндээйи тууһа буолуохтаах дуо?” Бу ыйытыыны «Кемпендяйская солевая компания» ХЭУо генеральнай дириэктэриттэн Алексей Игнатьевтан туоһуластым:
– Дьиҥэр, туус аата туус буоллаҕа дии, химическэй пуормулата ханна баҕарар биир – NaCl. Ол эрэн, көрбүккүт буолуо – маҕаһыыҥҥа атыыланар тууска “туттар болдьох” диэн ыйыллыбыт буолааччы. Мөлүйүөнүнэн сыл устата буорту буолбакка сытар туус маҕаһыын табаара буолан баран тоҕо икки эрэ сыл хараллар аска кубулуйара буолуой? Ити туус хоруопка иһигэр сытан таастыйбатын туһугар эбиллэр консерваннарын дьайыыта бүтэрин болдьоҕо. Итинник консервант галогенератор нөҥүө быыл оҥоһуллан тыҥаҕа киирэрэ соччото суох. Онон ыраас, бэйэбит дойдубутугар хостонор, туох да ордук хос эбиискэтэ суох тууһу туттар быдан көдьүүстээх. Бу күҥҥэ диэри Саха сиригэр араас оскуолаларга, уһуйааннарга 30 туустаах хос тэрийдибит. Билигин тэрилтэлэр интэриэһиргээн эрэллэр. Холобур, “АЛРОСА” хампаанньа икки хоһу оҥорорго дуогабар түһэрсээри сылдьар. Туус тыҥаҕа туһатын дьон өйдөөн эрэр, ордук астмалаах уонна ковид кэнниттэн тыҥалара мөлтөөбүт дьон улаханнык туһаналларын бэлиэтии көрдүм.

Салайааччы санаата
Анатолий Кырджагасов: “Тыҥаҕа кутталлаах эйгэҕэ үлэлиир дьоммут туһугар тэрийдибит”
Туустаах хоһу тэрийии көҕүлээччитинэн тэрилтэ генеральнай дириэктэрэ Анатолий Кырджагасов буолбута. Кини этэринэн, үлэһит киһини харыстааһын тэрилтэ биир эбээһинэһэ:
– Үлэ сылыгар “Водоканал” аахсыйалаах хампаанньа үлэһиттэригэр анаан туустаах хос тэриннибит. Билэргит курдук биһиги хампаанньабыт кири-хоҕу ыраастаһын инники кирбиитигэр үлэлиир. Уулуссалар анныгар сытар туһаныллыбыт ууну утаарар ханааллары ыраастыыбыт, биологическай бөҕү ыраастыыр ыстаансыйаны үлэлэтэбит, элбэх суоппар күннэтэ массыыналарга үлэлиир. Бу үлэ киһи доруобуйатыгар, биллэн турар, куһаҕан дьайыылаах, ордук тыынар уорганнар эмсэҕэлиэхтэрин сөп. Ол иһин дьоммутун харыстыыр өссө биир миэрэ курдук бу эмтэнэр ньыманы туһаныахпыт. Аатырбыт Кэмпэндээйи тууһа бэрт туһалаах буолуо диэн бигэ эрэллээхпин. Маны таһынан, биһиги тэрилтэбитигэр тренажердаах саалалар, баскетбол, бильярд оонньуур сирдэр бааллар, үлэһиттэрбитин эмтэнэ санаторийдарга ыытабыт. Үлэ киһитин харыстыыр, исписэлиистэри өйүүр биһиги күннээҕи эбээһинэспит буолар!
Сообщить об опечатке
Текст, который будет отправлен нашим редакторам: