Дурдаҕар доҕор оҥоһун

Дьэ, күүтүүлээх сааспыт барахсан сандаарыйан кэлэн, саха киһитин сүрэҕин-быарын ураты сылаанньытар, сүргэтин көтөҕөр, ньургуһун тыллар ырыата доҕуһуоллаах, эр дьоҥҥо булка, куска тэринэр ураты үөрүү бэлэхтээх ыам ыйа үүнэн эрэр. Эр дьоммут уһун кыһыны быһа харахтарыгар ойуулаан, ыра санаа оҥостүбүт күүтүүлээх күннэрэ үүнэн эрэриттэн сирэйдиин-харахтыын сырдаабыттар, хаамардыын-сиимэрдиин түргэтээбиттэр.

Ааҕааччы тугу ааҕыан, сэргии ылыныан өрүү үөрэтэн үлэлиир “Айар “национальнай кыһа бу күннэргэ саха эр дьонугар, байанайдаах булчуттарыгар анаан Андрей Яковлев–Чуос  “Үүтээн кэпсээннэрэ” диэн кинигэтин бэлэмнээн таһааран, кинигэ маҕаһыыннарын долбуурдарыгар кэчигирэтэ уурда.

Ааптар, уһун кэмҥэ бэчээт эйгэтигэр үлэлээбит, сорсуннаах булчут Андрей Яковлев-Чуос хомоҕой тылынан-өһүнэн саха киһитин кулгааҕар иһирэхтик иһиллэр Бүтэй Бүлүү сирин Түҥ эбэтин эргин булт-алт сырыыларын туһунан сэргэхтик сэһэргиир, кинигэ иккис баһа– эдэр булчуттарга анаан сүбэнэн-аманан ситэриллэр. Ааптар айылҕаны, булт араас түгэннэрин умсугутуулаахтык ойуулуур ухханыгар олорсон, Түҥ өрүс эргинэ хара тыаларынан булт соноругар тэҥҥэ барсан эрэр курдук сананаҕын, сааскы куһу манааҥҥын дурдаҕа бу тоҥо-хата олороҕун, тыаҕа тиийбит киһиэхэ саамай күндүтэ– олохсуйбут үүтээнэ кэпсиир үөйбэтэх-ахтыбатах сэһэннэрин кэрэхсиигин, ол барыта түүлүн дуу, илэтин дуу таайа сатыыгын.

“Эмискэ киһим кыланар былаастаах өрө чаачыгырыыр хатан саҥатыттан соһуйаммын, дьэргэс гына түһэбин. Туох буолбутун өйдүү сатыыбын:

–Туох буолла, Сэмэн?!

–Тьфу! Төннөн иһэр эбиппит дии! Бу, мас вышка, Үгүлээт таһыгар баар. Үгүлээккэ төннөн кэлбиппит. Оо, сор эбит!– Сэмэн чаачыгырыы түстэ.

—Тугу эппиккиний? Сүүрүк бу диэки диэн!

–Ыйыппыккар эттэҕим дии, сүүрүк хайа диэки хамсыырын көрөммүн.

—Ыытан иһэҥҥин саатар сүүрүк нөрүппүт мастарын тоҕо өйдөөн көрбөккүн?!

–Киһи одуулаһар халлаана дуо?! Оо, дьэ сор эбит. Хайа диэки устабыт?”

Кинигэни ааҕа олорон дьэ ити курдук эҥин эгэлгэ мүччүргэннээх сырыыларга тиксэн айаннаһаҕын,тыаллаах- хаардаах өксүөҥҥэ хаптараҕын.

Ааҕааччыбыт, бу кинигэни аахтаххына эрэ ааптар кинигэтигэр киирбит “Үүтээн иччитэ”, “Бугаркаан хоһууннара”, “Түүлгэ этиллибит алгыс”, “Бөрө саҥыйахтаах ойуун”, “Булт түүлэ”  кэпсээннэргэ булчут  сыралаах сырыыларын кэнниттэн үүтээнигэр түлэй түүҥҥү түүллэригэр көстүбүттэрин дуу, илэ кэлэн ыалдьыттаан ууга-уокка түһэрбиттэрин дуу туһунан билиэҕиҥ.

“Үүтээн кэпсээннэрэ  “– быйыл сааскы сырыыгар сэргэхситэр сэһэннээх доҕоруҥ, булт умсулҕанынан абылыыр атаһыҥ буолуохтун.

Галина ВАСИЛЬЕВА