Дьүөгэлиилэр Пушкин төрөөбүт күнүн бэлиэтээтибит

Нуучча улуу бэйиэтэ, драматура уонна прозаига Александр Пушкин төрөөбүт күнүн көрсө бэйиэт айар үлэтигэр сүгүрүйээччилэр доҕордоһуу көрсүһүүтүн тэрийдибит.

Оскуолаларга эксээмэннэр бүтэннэр, куорат араас оскуолатыгар математика учууталларынан үлэлиир дьүөгэлэрбин сыралаах сыллааҕы үлэлэриттэн сынньатаары, көрсүһээри, улуу бэйиэппит олоҕун, айымньыларын өссө төгүл хатылаан, кэрэҕэ талаһан маннык биэчэри ыытарга быһаарынным. Ыалдьыттар аан бастаан кэллиэксийэбин билистилэр уонна урут көрбүт буолан, өссө элбээбитин сөхтүлэр.

Александр Сергеевич ханнык аһылыктары сөбүлээн сиирин астынан туран билиһиннэрдим. Остуолга дегустациялыах иннинэ 8 саастаах сиэним Пушкин 3 хоһоонун ыалдьыттарга ааҕан хайҕаныан хайҕанна. Арина Родионовна бэйиэт көрдөһүүтүнэн калья диэн кууруссаттан тууһаммыт оҕурсуу ороһуоллаах миинин, оннооҕор сарсыардаттан сөбүлээн сиир быардаах хортуоската, пожарскай кэтилиэтэ, оруосабай блиныта улуу бэйиэппит саамай боростуой астары ордорорун, талымаһа суоҕун туоһулууллар.
Киэргэппит верандабар тахсан хоһоон ааҕыытыгар куонкурус буолла, Валентина Гермогенова «К Чаадаеву» хоһоону ааҕан кыайыы үөрүүтүн биллэ. Атын да кыргыттарым хаалсыбатылар, пушкинскай бириис ылан үөрдүлэр. Таисия Аммосова интэриэһинэй биктэриинэни көҕүлээн ыытан, математиктар, хата, литература да өттүгэр билиилэрэ элбэҕинэн сөхтөрдүлэр. «Математика уонна Пушкин» диэн тиэмэҕэ дискуссия ыытылынна.
Пушкин биэчэрэ хайдах тыҥааһыннаах, сүүйүүлээх, сүүйтэриилээх оонньуута суох буолуой? Блиц-лотону Валя Гермагонева ыытан, ууга-уокка түһүү, ыксааһын, көрүү истии, азарт барыта холбоһон Пиковай дама дууһата чугас да баар курдук буолла.
Ол курдук, дьүөгэлэрим маннык куонкурустар кыайыылаахтарынан буоллулар:
«За лучшую декламацию стихотворений Пушкина» — Елена Пермякова («Руслан и Людмила«);
«За патриотичность и актуальность» анал бириис — Валентина Гермогенова («К Чаадаеву»);
«Кратко о любви» анал бириис — Ирина Гоголева;
«За эротические стихи» анал бириис — Светлана Санникова;
Бельгияттан, Нөмүгүттэн, Өктөмтөн кыттыылаах «Норуоттар икки ардыларынааҕы онлайн-биктэриинэни ыытыы иһин» — Таисия Семенова. 

Тапталлаах Пушкиммыт күнүн бэйэбит үөрэ-көтө бэлиэтээтибит эрээри, хомойо санаабыппын эмиэ кэпсиим.
Бэс ыйын 6 күнэ улуу Пушкин төрөөбүт күнэ буоларын оҕотуттан кырдьаҕаһыгар тиийэ эндэппэккэ билэр күммүт буоллаҕа.
2010 сыллаахха аан дойду үрдүнэн Нуучча тылын күнэ диэн НХТ билиммитэ, онтон Арассыыйаҕа 2011 сылтан судаарыстыбаннай бырааһынньык буолан, аан бастаан бэлиэтэммитэ. 2016 сыллаахха Евгений Евтушенко Нуучча тыйаатырын иннигэр бэлиэ күҥҥэ кыттыбыта.
Сарсыардаттан хомунан, сиэмминиин астына-астына куорат кытыытыттан анаан-минээн тыйаатырга айаннаатыбыт. Хайаан да бу сайыҥҥы күндэлэс күн, хас сыл аайы буоларын курдук, дьон, оҕо аймах тоҕуоруһан, дойдубутугар буола турар быһыыга хайаан да кини аатын ааттаан, ийэ дойдуга тапталы, доҕордоһуу дьоһуннаах холобурдарын уонна хаһан да симэлийэн сүппэт Таптал туһунан кэпсэнэн, хоһоонноро ааҕыллан эдэр көлүөнэ ыччаты ситимниир, салгыырын курдук торумнаах бырааһынньык буолуохтаах этэ. Бастаан отой өйдөөбөтүм, тыйаатыр иннигэр аҕыйах киһи ыскамыайкаларга олорор. Баҕар, сыанаҕа иһирдьэ туох эрэ буолара буолуо диэн тыйаатыр аанын тардыалаан көрдүм да, мэлийдим. Сирэйгэ лаһырҕас ытыс охсуутун ылбыт курдук сананным. Каасса үлэһититтэн киирэн туоһуластым да, туох да буолбат, арай сибэкки аҕалан ууруохтара диэтэ. Онон, бэйиэккэ сүгүрүйээччилэр хомойуу хомолтотун кууспутунан олорон хааллыбыт. Миигин кытта Пушкин дьиҥнээх  сүгүрүйээччилэрэ, бэтэрээн учуутал Розалия Иннокентьевна, Ньурбаттан биллиилээх пушкинист-кэллиэксийэньиэр Светлана Никандровна наһаа хомойоммут тапталлаах бэйиэппит бюһугар хаартыскаҕа түһэн санаабытын көтөхпүппүт.
Урут дьэ, ылыннарыылаах, дьон өйүгэр санаатыгар өйдөнөн хаалар бырааһынньык тэриллэрэ. Аһаҕас микрофоҥҥа уһуйаан оҕолоруттан саҕалаан, кырдьаҕаһыгар тиийэ улуу гиэнийбит хоһооннорун ааҕаллара, ордук болҕойон истиллэрэ. Өссө санаан аастахха, Нуучча тыйаатырын дириэктэрэ, Пушкин сүгүрүйээччитэ Иван Подойницын кэлэктиибин барытын кытыннаран туран, оҕолорго остуоруйа, биктэриинэ, баал ыытара. Күн бүгүнүгэр диэри истэбин: тыйаатыр артыыһа Степан Емельянов хайдахтаах курдук Пушкин поэматын ааҕарын, норуот суруйааччыта Семен Руфов «Медный всадник»  поэманы өйтөн ааҕарын.

Агафья ФЕДОРОВА