Эбии иккис “гектаар” көрүллэр

Уһук Илиҥҥи гектаар – Арассыыйа олохтоохторо Уһук Илиҥҥэ уонна Арктикаҕа биир гектаар иэннээх сир учаастагын дьиэ-уот туттаары, пиэрмэр хаһаайыстыбатынан эбэтэр урбаанынан дьарыктанаары, босхо ылар бырагыраамалара.  

Бу федеральнай со­­куон олоххо киириэҕиттэн Саха сирин үрдүнэн 12770 сир учаас­тага бэрилиннэ.

“Арассыыйа Федерациятын Арктика түөлбэтигэр эбэтэр Арассыыйа Федерациятын Хоту дойду, Сибиир уонна Уһук Илин атын сирдэригэр-уоттарыгар баар судаарыстыбаннай эбэтэр муниципальнай бас билиигэ баар сир учаастактарын гражданнарга биэрии уратыларын, уонна Арассыыйа Федерациятын сорох со­­куон аакталарыгар уларытыылары киллэрэр туһунан” 119-ФС №-дээх 2016 с. ыам ыйын 1 күнүнээҕи Федеральнай со­­куон бу бырагыраама олоххо кии­риитин сүрүннүүр.

Бырагыраама Арассыыйа 18 субъегар туһаныллар. Ол курдук, Уһук Илин федеральнай уокуругар – 11 эрэгийиэҥҥэ, Арктика түөлбэтигэр – 7 эрэгийиэҥҥэ.

Бу сокуоҥҥа олоҕуран бырагыраама үлэлиир сиригэр-уотугар 5 сыл устата сир учаастагынан босхо туһанар быраап киһиэхэ биирдэ бэриллэр.

Ону тэҥэ бу ыйыллыбыт федеральнай сокуон 2 ыстаты­йатын 1.1. чааһынан “бастакы гектаардарын” ылан баран бас билиилэригэр оҥорторбут эбэтэр арыандаҕа ылбыт дьоҥҥо иккис эбии “гектаар” көрүллүөн сөп.

Маны тэҥэ бу сокуон 4 ыс­татыйатын 3 чааһынан хас да киһи кыттыһан ылыылара көрүллэр, ол эрээри, 10 киһи иһинэн буолуохтаах.

Сир учаастагын олох­тоох салайыныы уонна судаарыс­тыбаннай былаас уорганнара биэрэр боломуочуйалаахтар.

“Уһук Илиҥҥи гектаар” бырагырааманан сир учаас­тактарын биэриигэ сайабылыанньалары маннык көрүҥүнэн биэриэхтэрин сөп:

• киһи бэйэтэ боломуочу­йалаах уоргаҥҥа тиийэн сайабылыанньа суруйар;
• буостанан кумааҕыга суру­­йан ыытар;
•  “На Дальний Восток” феде­ральнай иһитиннэрэр ситим көмөтүнэн;
• “МФЦ РС(Я)” тэрилтэ нөҥүө.

“На Дальний Восток” ФИС көмөтүнэн (саайтка ссылката: надальнийвосток.рф) сир учаас­тагын ылыан баҕалаах киһи сайабылыанньа биэрэригэр Госөҥө порталыгар бигэргэммит учуотунай суруктаах (учетная запись) буолуохтаах.

Киһи сир учаастагын босхо туһаныы дуогабарын түһэрсэн баран, икки сылы аһарбакка боломуочуйалаах уоргаҥҥа маннык сир учаастагын туһаныыга талбыт көрүҥүн туһунан иһитиннэриэхтээх. Өскөтүн сир учаастагын босхо туһаныы дуогабара хас да киһини кытта түһэрсилиннэҕинэ, кыттыспыт дьон бары эбэтэр кинилэр бэ­­рэстэбиитэллэрэ илии бат­тааһыннаах биир иһитиннэрии боломуочуйалаах уоргаҥҥа ыытыллар.

2022 сыл 29.12 күнүнээҕи “Арассыыйа Федерациятын Арктика түөлбэтигэр эбэтэр Арассыыйа Федерациятын Хоту дойду, Сибиир уонна Уһук Илин  атын сирдэригэр-уоттарыгар баар судаарыстыбаннай эбэтэр муниципальнай бас билиигэ баар сир учаастактарын гражданнарга биэрии уратыларын, уонна Арассыыйа Федерациятын сорох сокуон аакталарыгар уларытыылары киллэрэр туһунан” Федеральнай сокуоҥҥа уларытыылары киллэрэр туһунан” 616-ФС №-дээх сокуонунан (салгыы – 616 №-дээх федеральнай сокуон) босхо туһанарыгар бэриллибит сир учаастагын туһанарын туһунан декларацияны туттарар эбээһинэс гражданинтан уһулунна.

Төлөбүргэ толорооччулар “күөрэйдилэр”

Босхо туһанарыгар сир учаас­тагын ылбыт гражданин дуогабара бүтүө 6 ый хаалбытын кэннэ бас билиитигэр эбэтэр 49 сылга диэри арыандалыырга сайабылыанньатын боломуочуйалаах уоргаҥҥа биэрэр бырааптаах.

Маныаха ойуур пуондатыттан бу бырагырааманан сир учаастагын ылбыт дьон чопчу түөрт уон тоҕус сылга диэри арыандаҕа эрэ биэрэр туһунан сайабылыанньаны  ыыталлар.

Ойуур пуондатын сириттэн босхо туһанарга сир учаастагын ханнык баҕарар көрүҥүнэн эбэтэр РФ Ойуур кодексын 25 ыстатыйатын  1 чааһын 1-14 пууннарынан көрүллүбүт ойууру туһаныы ханнык баҕарар көрүҥнэринэн туһанар кыахтаах.

Өскөтүн, дьон сир учаас­тагын туһаныыга талбыт көрүҥнэригэр боломуочуйа­лаах уоргантан аккаас кэлэр түгэнигэр, эбэтэр сир учаастагын туһаныыга мэһэйдиир атын балаһыанньаларынан (ол иһигэр айылҕа-килиимэт табыгаһа суох усулуобуйатынан) кыаллыбат түгэнигэр билиҥҥи туһанылла сылдьар “гек­таартан” аккаастанан баран атын “гектаары” ылар быраап 616-ФС №-дээх Федеральнай сокуон ыстатыйатынан 2023 сыл от ыйын 1 күнүгэр олоххо киириэҕэ.

Сорох тэрилтэлэр “Уһук Илиҥҥи” гектаары дьоҥҥо төлөбүрдээх толорор түгэннэрэ баар буолбутун туһунан сэрэтэбит.  Дьиҥэ, бу өҥөнү гек­таар ылыан баҕалаах киһи бэйэтэ “надальнийвосток.рф” веб-­саайтыгар киирэн толорор кыахтаах. Эбэтэр олорор сиринэн олохтоох салайыныы уорганын нөҥүө сайабылыанньа толоруон сөп. Маныаха ханнык даҕаны үп-харчы, юридическай билии-көрүү ирдэммэт.

Ариян Боронов,
СӨ Баайга-дуолга уонна сиргэ сыһыаннарын министиэристибэтин Сир бэлиитикэтигэр департаменын кылаабынай исписэлииһэ.