Эдэр геологическай-чинчийэр хампаанньалар – минеральнай-сырьевой база сайдыытын хамсатааччылар

Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университет сири туһаныыга кафедратын сэбиэдиссэйэ Николай Тимофеев өрөспүүбүлүкэ минеральнай-сырьевой базатын сайдар кыахтарын уонна бу боппуруоска геологическай чинчийии суолтатын туһунан кэпсээтэ.

— Саха сирэ — Арассыыйа түргэнник сайдар эрэгийиэннэриттэн биирдэстэрэ. Өрөспүүбүлүкэ сирэ-уота  Менделеев табылыыссатын бары элеменнэринэн баай. Ол геологическай чинчийии уонна туһалаах баайдары хостооһун өттүттэн улахан интэриэһи тардар.

Билигин Саха сиригэр өрөспүүбүлүкэ геологияҕа сулууспалара бигэргэппит саппаастарын аҥаара эрэ чинчийилиннэ. Аныгы геологическай-чинчийэр хампаанньалар  бэйэлэрин кыахтарын куруук саҥардаллар, тулалыыр эйгэҕэ үчүгэйэ суох дьайыыны аҕыйатарга үлэлэрин көдьүүһүн үрдэтэргэ  саха технологиялары уонна ньымалары туһаналлар. Онуоха наука уопсастыбатын уонна үөрэх тэрилтэлэрин кытары бииргэ үлэлээһин хампаанньалар айылҕаны харыстаан туһанарга олоҕурбут инновационнай ньымаларын туһаналларыгар көмөлөөх.

Кэнники кэмнэргэ Саха Өрөспүүбүлүкэтэ туһалаах баайдары чинчийии уонна хостооһун кээмэйин биллэрдик улаатыннарда уонна эрэгийиэн бу хайысхаҕа кыаҕа улахан. Саха сирин туһалаах баайдарын саппааһа муҥурданыа ыраах, саҥа сирдэри чинчийии салҕанар. Бу өрөспүүбүлүкэҕэ стратегическай сайдыы саҥа кыахтара уонна көҕүлээһин баар буоларыгар, салаа сайдарыгар каадырдары бэлэмнээһиҥҥэ уонна наука сайдыытыгар көмөлөһөр.

Биллэр-көстөр уонна улахан баайдаах сирдэр үгүстэрэ  өссө сэбиэскэй кэмҥэ арыллыбыттара уонна чинчийиллибиттэрэ. Билигин саҥа учаастактары арыйыы көмөтүнэн  баайдаах сирдэри кэҥэтии наадата үөскээтэ. Бу хайысхаҕа биллэр кылааты эдэр геологическай-чинчийэр хампаанньалар киллэрэллэр. Кинилэр геологическай-чинчийэр үлэлэри быһаччы ыыталлар,  ол эрээри билиҥҥитэ туһалаах баайы хостооһунунан дьарыктамматтар. Геологическай-чинчийэр үлэлэр  улахан ресурсаны угууну, ол иһигэр каадырдары,  ирдииллэрин билэр наада. Ол иһин, эдэр хампаанньалары өйөөһүн уонна сайыннарыы эрэгийиэн кыаҕын улаатыннарарга уонна саҥа баайдаах сирдэри арыйарга  улахан суолталаахтар.

Чуолаан, эдэр геологическай-чинчийэр хампаанньалар инвестицияны тардарга уонна минеральнай-сырьевой комплекс улахан хампаанньалара хапытаалы угалларыгар дьоһуннаах оруоллаахтар.

Ону таһынан эдэр хампаанньалар  быраактыканы тэрийэн уонна   үлэҕэ киллэрэн, салааҕа исписэлиистэри бэлэмнииргэ дьоһуннаах кылааттарын киллэрэллэр. М.К.Аммосов аатынан Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университет  геологическай-чинчийэр факультетыгар минеральнай-сырьевой  комплекска наадалаах идэлэргэ («Геологическай чинчийии технологията”, “Ньиэп-гаас дьыалата”, “Ньиэп-гаас тиэхиньикэтэ уонна технологиялар”, “Прикладной геология”) үөрэтэллэр. Биһиги бэлэмниир хайысхаларбыт бары оҥорон таһаарар хампаанньаларга олус наадалар. Онон, хас биирдии устудьуон төлөнөр быраактыкаҕа сылдьар уонна Саха сиригэр үлэлиир геологическай-чинчийэр, ньиэп-гаас хампаанньаларыгар үлэҕэ киирэр кыахтаах. Маны барытын үрдүк үөрэх кыһатыгар киирээччилэр уонна кинилэр төрөппүттэрэ учуоттууллара суолталаах.