Эдэр маастардар үлэлэрин биһирээтилэр

Дьокуускайга А.Е.Кулаковскай аатынан норуоттар доҕордоһууларын дьиэтигэр “Симэх” норуот ускуустубатын уонна уус-уран оҥоһуктарын национальнай киинигэр (киин дириэктэрэ РФ култууратын үтүөлээх үлэһитэ  Я.В.Игнатьева) өрөспүүбүлүкэтээҕи “Эдэр маастардар” тэрээһин буолан ааста.

Бу 7-25 диэри саастаах кэнчээри ыччакка анаммыт тэрээһиҥҥэ мастан, туойтан, туостан, кылтан, сиэлтэн, муостан оҥоһуктарын, иистэрин, киэргэл арааһын бар дьон-көрүүтүгэр, сыанабылыгар аҕалбыттар.

Кэнчээри ыччат көрдөрүүгэ, сыанабылга аҕалбыт үлэлэрин көрөн киһи үөрэр. Бу үйэтитиигэ үлэ тиһиктээхтик ыытылларын, эдэр көлүөнэни уһуйуу-угуйуу үлэтэ күүстээҕин, кинилэри сайыннарар суолга кыһамньы уурулларын туоһулуур.

Бастакы тэрээһин 2018 сыллаахха ыытыллыбыт. Онно 14  улуустан 292 оҕо кэлэн кыттыбыт. Дьаҥ туран тохтуу сылдьыбытын, быйыл Саха сиригэр Оҕо саас уонна СӨ норуотун маастара, РФ үтүөлээх худуоһунньуга К.М.Мамонтов төрөөбүтэ 75 сылынан сөргүтэн тэрийбиттэр.

—-Быйылгы тэрээһиҥҥэ 176 кыттааччы Намтан, Тааттаттан, Чурапчыттан, Амматтан, Уус Алдантан, Усуйаанаттан, Үөһээ Халыматтан, Нерюнгриттэн, Хаҥаластан, Мэҥэ Хаҥаластан, Сунтаартан, Горнайтан, Хатастан, Дьокуускайтан кэлбиттэр. Уус-уран оҥоһуктарга ыччаты уһуйар, саҥа ааттары арыйар соруктаах ыытыллар. Тэрээһин санаа хоту буолла, — диир информационнай-методическай отделы салайар Сайыына Гоголева.

Икки күннээх тэрээһиҥҥэ норуот маастардара, учууталлар, үөрэх кыһаларын преподавателлэрэ маастар-кылаастарга оҕолору үөрэттилэр. Барыта 13 маастар-кылаас ыытылынна. Маны сэргэ, үөрэх кыһалара, устуудьуйалар, куруһуоктар үлэлэрин сырдаттылар, үлэҕэ үөрүйэхтэрин атастастылар. Маннык ньыманы учууталлар ордук биһирээтилэр. Салгыы кэллиэстэр, художественнай училище преподавателлэрэ идэҕэ туһаайар үлэни ыыппыттарын оҕолор сэргээтилэр, сэҥээрдилэр. Ыйытыыларын биэрдилэр. Ити үөрэх кыһаларыгар киирэн үөрэниэн да баҕалаахтар баар буоллулар.

Тэрээһиҥҥэ эдэр маастардар үлэлэрин көрөөрү элбэх киһи сырытта. Ыччаттар үлэлэрин ыйыталаһаллар, үлэһиэхтэрин баҕалаахтар да бааллар.

Хатас оскуолатыттан 9 кылаас үөрэнээччитэ Анатолий Хоютанов, сэттискэ үөрэнэр Семен Филиппов түөскэ кэтэр киэргэллэри, илин кэбиһэри оҥорон аҕалбыттар. Салайааччылара Петр Артемьев кэпсээбитинэн, оскуолалара өйүүр буолан, араас күрэстэргэ, тэрээһиннэргэ үөрэ-көтө кытталлар. Аан бастаан WorldSkills кытта сылдьыбыттарын, үөрэнээччитэ онно миэстэлэспитин, онон санаалара кынаттанан айыах-тутуох, үлэлиэх баҕалара күүһүрбүтүн аҕынна. Кэпсээбитинэн, оҕолор уһанары, ону-маны бэйэлэрин илиилэринэн чочуйан таһаарары олус сөбүлүүллэр эбит. Куруһуокка 40-ча оҕо сылдьар. Кыргыттар да бааллар эбит. Аны, сайын лааҕыр тэрийбиттэрэ биһирэммит, сылдьыан баҕалаах элбээбит.

—Билигин хаһыс да сылларын уһана үөрэммит, дьарыктаммыт уолаттар саҥа кэлэр оҕолору үөрэтэллэр-такайаллар. Оҕо оҕоттон үөрэнэрэ өссө түргэн. Ол да буоллар, син биир учуутал киһи быһыытынан көрө-истэ сылдьабын. Уран тарбахтаах, барыны сатыыр, олоххо бэлэмнээх оҕолор үүнэн-сайдан тахсалларыгар эрэнэбин, — диир Петр Артемьев.

Таатта улууһун Дьүлэй нэһилиэгиттэн кэлбит 10 кылаас үөрэнээччитэ Далаана Ефимова (сал.А.А.Бережнова) бу сайын оҥорбут туой иһиттэрин аҕалбыт.

Кини бастаан  полимернай глинаттан брелоктары, киэргэллэри оҥорон саҕалаабыт. Икки сыллааҕыта үс ый иһигэр сүүһү оҥорон атыылаабыт уонна киирбит харчытынан төлөпүөн ылыммыт. Туойунан дьарыкка кэлин ылсыбыт.

—Сайыҥҥы сынньалаҥмар 16 туой иһити оҥордум. Ойуутун-мандарын түһэрэр тэрилбин эһэбэр оҥотторобун, — диэн этэр. Туойунан оҥоһук арыый уустугун, куурара-хатара кэтэһиннэриилээҕин этэр.

Далаана ийэтэ Любовь Васильевна кыыһыттан туой иһити оҥоро үөрэммит. Наһаа сөбүлээбит. Оҥорбут кытыйаларыгар күөрчэҕи наһаа түргэнник ытыйалларын сөҕөн кэпсиир. Кинилэр иһиттэригэр-хомуостарыгар дьэрэкээн бэйэлээх ойуу-дьарҕаа маанытын түһэрбиттэр. Ол курдук, моонньоҕон, дьэдьэн, хаптаҕас ойууларын сэргии, сэҥээрэ көрөҕүн.

Онтон Горнай улууһуттан Орто Суртан кэлэн кытта сылдьар 11 кылаас үөрэнээччитэ Саша Николаев 18-19-с үйэ иһиттэрин сэҥээрэр эбит. Ийэтэ, үлэ уруогун учуутала А.В.Николаева уола туой иһиттэри оҥоруунан дьарыктаммыта хаһыс да сылыгар барбытын, кэнники икки сыл былыргы оҥоһуктары умсугуйан үөрэтэрин этэр. Саша бэйэтэ дьарыктаах буолан, оҥоһуктарын атыылыырын дьон хамаҕатык ылар эбит. Ону таһынан, анаан үлэһээччилэр да үксээбиттэр.

Ити курдук, бииртэн-биир ураты оҥоһуктарын оҕолор көрдөрөллөр, кэпсииллэр. Маны сэргэ, маастар-кылаастарга сылдьан үөрэммиттэриттэн үөрэллэр.

Икки күннээх тэрээһин түмүгүнэн хайысхаларынан лауреаттар быһаарылыннылар, грамоталар, сэртипикээттэр туттарылыннылар. Биллэр-көстөр маастардар, преподавателлэр, уран тарбахтаахтар сыанабылларын, көрө кэлбит дьон-сэргэ биһирэбиллэрин ылан ыччаттар үөрэн, санаалара көтөҕүллэн, үлэлэрин-хамнастарын өссө кэҥэтэр, сайыннарар санаалаах тарҕастылар.

Тэрээһин туһунан сиһилии «Саха сирэ» хаһыакка ааҕыаххыт.