Эдэрдэргэ эрэ буолбакка, бары көлүөнэҕэ…

Бу дьыл сэтинньи 27-29 күннэригэр “Цифровой алмаас” диэн федеральнай таһымнаах пуорум Дьокуускайга төрдүс төгүлүн ыытыллыаҕа. Бэлиэтээн суруйдахха, пуорум номнуо үтүө үгэскэ кубулуйан, сыыппара эйгэтин сэҥээрээччилэри түмэр.

Хайдах, хаһан саҕаламмытай?

2022 сыллаахха пуорум аан бастакытын ыытыллыбыта. Бу тэрээһиҥҥэ Дьокуускайга Уһук Илиҥҥэ аан бастакы “Үлэ кыбартаала” диэн креативнай кластер аһыллыбыта. РФ цифровой сайдыытын, сибээс уонна маассабай коммуникация миниистирэ Максут Шадаев, РФ экэнэмиичэскэй сайдыытын миниистирэ Максим Решетников ыалдьыттаабыттара. Манна IT, киинэ, геймдев эйгэтин эспиэрдэрэ сытыы, туһааннаах боппуруостары ырыппыттара, кэпсэппиттэрэ. Оччолорго Арассыыйа 63 эрэгийиэниттэн 1398 киһи кыттыбыта, Арассыыйа араас муннуктарыттан 500 тыһыынчаттан тахса киһи ыраахтан олорон (онлайн) пуоруму көрбүтэ. Саха сирин экэниэмикэтигэр сыһыаннаах 10 туһалаах сөбүлэҥ түһэрсиллибитэ. Креативнай индустрия, сыыппара контенын сайыннарыы, көмпүүтэр оонньууларын толкуйдааһын курдук тиэмэлэр нөҥүө киэҥ кэпсэтиилэр, ырытыылар ыытыллыбыттара. Онон бастакы пуорумҥа 100‑тэн тахса федеральнай таһымнаах эспиэр кыттыыны ылбыта. Оттон былырыын пуорум үһүс төгүлүн ыытылларыгар 70 эрэгийиэнтэн 3600 киһи кыттыбыта. Онно экэниэмикэ, логистика, туризм, Оҥоһуу өй тустарынан о. д.а кэпсэппиттэрэ.

Быйылгы пуорум уратыта

Быйылгы төрдүс пуорумҥа Арассыыйа муннуктарыттан, тас дойдулартан 2000‑тан тахса дэлэгээт кэлэрэ күүтүллэр. Олор истэригэр сибээс сүрүннүүр оператордара, сыыппара эйгэтин араас бырагыраамаларын, тэриллэрин оҥорон таһаарааччылар баар буолуохтара. Тэрээһин чэрчитинэн, “Арктика Синергията” диэн федеральнай бырайыак саҕаланыаҕа. Бу бырайыак сүрүн соруга — Саха сирин ыраах тайаан сытар нэһилиэктэригэр түргэн интэриниэт ситимин тиэрдии буолар. Бу — Арассыыйа телекоммуникациятын бөдөҥ инфраструктурнай бырайыага буолар. Ону сэргэ сиэссийэлэртэн биирдэстэрэ Уһук Илин эрэгийиэннэригэр килиимэт уустук усулуобуйатын тулуйар IT инфраструктураны тутууга туһуланыаҕа. Ону таһынан, пуорумҥа “Полярнай” диэн авиационнай систиэмэ лүөччүгэ суох көтүтэр тэриллэри оҥорор научнай оҥорон таһаарар киинин муодулун арыйыахтара. Маны сэргэ, 40 кыраадыс тымныыга сүүрүү, ону таһынан, ыччакка туһуламмыт IT салааҕа былаһаакка тэриллиэҕэ.

Кимнээх кыттыахтарын сөбүй?

Пуорумҥа дьыалабыай кэпсэтии, оҥорон таһаарааччылары кытта быһаччы кэпсэтии буолар. Инвестордар сөптөөх бырайыакка кыттыһыылара, стартаптар инвестордары көрдөөһүннэрэ, технологическай урбаанньыттар бэйэлэрин икки ардыгар уопут атастаһыылара… Бу эйгэни сэҥээрээччилэр, инникини көрөөччүлэр, туһалаах сыһыарыылары, интэриэһинэй контены көрдөөччүлэр бу пуоруму көтүппэттэр. Биһиэхэ, Саха сиригэр, “Якутия технопарка”, “Үлэ кыбартаала” курдук инфраструктарнай эбийиэктэр тутуллуулара, ону сэргэ пуорум кэмигэр кэпсэтии түмүгүнэн Дьокуускайга үрдүк үөрэх кыһаларын ситимниир “Межвузовскай кампус” тутуллуута барыта сайдыыны эрэ түстүүр. Бэлиэтээн суруйдахха, ХИФУ, АГИКИ, АГАТУ ону сэргэ научнай тэрилтэлэри ситимниир кампус Дьокуускай куорат 68‑с кыбартаалыгар (Михаил Николаев проспегыттан саҕаланар) тутуллуоҕа. Инникини өтө көрөн быһа түһэн сырдатар буоллахха, былаан быһыытынан манна цифровой экэниэмикэ эйгэтигэр каадырдары бэлэмниир саҥа хаапыдыралар тэриллиэхтэрэ. Онон 2030 сылга РФ бэрэсидьиэнэ Владимир Путин сорудаҕынан, дойду үрдүнэн 25 саҥа кампус тутуллуоҕа. Онтон 17‑тэ номнуо бырайыактанан тутуллан саҕаламмыт.

Эдэрдэргэ эрэ аналлаах пуорум дуо?

Төһө да Оҥоһуу өй балысханнык сайдан өтөн киирдэр, креативнай экэниэмикэҕэ син биир тустаах исписэлиистэр наадаларын маннык пуорумнар туоһулууллар. Ол курдук ыччат дьарыктаах буолуута — сыыппара эйгэтин кытта ситимнээх. Оттон аҕам саастаахтар бу эйгэҕэ эмиэ бэйэлэрин миэстэлэрин булуохтарын баҕараллар. Ол курдук, бэйэни сайыннарыыга ыраахтан олорон үөрэнэр кыахтаныы эмиэ бу эйгэ ситимэ буолар. Бүгүҥҥү күҥҥэ баан эйгэтэ, дьон-сэргэ, экэниэмикэ араас хайысхата түөкүттэртэн көмүскэнэр куйахха наадыйар. Пуорум эспиэрдэрэ бэлиэтииллэринэн, сыыппара эйгэтэ араас адьырҕаларынан толору. Омуннаан эттэххэ, биисинэс — ыккый ойуур диэн ааттыыллар. Ол курдук араас вирустар, түөкүттэр, хакердар атаакалара элбэх. Онон пуорум дьыалабыай бырагыраамата эдэрдэргэ эрэ буолбакка, бары көлүөнэҕэ туһуланар. Оттон улахан пуорум тэрийээччилэринэн үгэс быһыытынан СӨ бырабыыталыстыбата, Цифровой сайдыы, инфокоммуникационнай технология уонна инновация министиэристибэтэ буолаллар.

Ханнык тректэр үлэлиэхтэрэй

Тэрээһин биэс треккэ арахсан үлэлиэҕэ: “Телекоммуникационные технологии будущего, “Управление будущим: данные и информационной безопасности”, “Технологическое лидерство”, “Код Севера — цифровые решения для беспилотных систем”. Бу тректэр истэригэр хастыы даҕаны сиэссийэ үлэлиэҕэ.

Ариан Попов, «Айти Сейлз. PRbot Сервис» ХЭУо дириэктэрэ:

— Былырыын “Цифровой алмаас” пуорумҥа тэрийээччи быһыытынан кыттыбытым. Спикер быһыытынан венчурнай инвестиция сиэссийэтигэр — аан бастакыбын. Саха сирин инновациятын сайыннарар пуонданы кытта мин этиибин өйөөн, Москватааҕы Венчурнай академия инновационнай кластерын кытта сибээскэ тахсыбыппыт уонна Москваттан инвестордары ыҥырбыппыт. Сиэссийэҕэ венчурнай инвестиция туһунан кэпсэппиппит. Чуолаан, стартапка инвестициялааһын туһунан. Биһиэхэ элбэх урбаанньыт баар эрээри, үбү-харчыны венчурнай инвестициялааһын туһунан ситэ билбэттэр. Онон Москваттан кэлбит эспиэрдэр уопут атастаһан, сүбэ-ама биэрбиттэрэ. Тэрээһин үрдүк таһымнаахтык ааспыта. Ыалдьыттарбыт олус астыммыттара, өссө кэлиэх буолбуттара. Быйылгы тэрээһиҥҥэ спикер буолбатахпына даҕаны кыттааччы быһыытынан сылдьыам дии саныыбын.