Эдэриттэн чөл олоҕу тутуһар

Бүгүҥҥү ыстатыйам дьоруойа ааспыкка суруйбут Бочкарев Андрей Захарович бииргэ төрөөбүт убайа Бочкарев Иннокентий Захарович диэн. Кини 11 оҕоттон иккис оҕонон төрөөбүтэ. Эмиэ Бээдиттэн төрүттээх киһи киэнин кэрэмэһэ, саха киһитин саарына буолар.

Ол курдук, 66 сааһыгар диэри чөл олоҕу тутуһан, өрө тутан кэллэ. Эгэ, табаҕы тардыа дуо? Суох. Эдэриттэн чөл олоҕу тутуһар. Иннокентий эдэриттэн успуорду, үлэни тэҥинэн өрө тутар. Ол курдук кини билигин сааһырдым диэбэккэ хайыһардыырын тохтоппот. Уус Алдан бэтэрээн хайыһардьыттарын састаабыгар киирэн, араас таһымнаах күрэхтэһиилэргэ кыттар. Хамаанданан бастыыр иһин күрэхтэһиилэргэ кыттан, өрөспүүбүлүкэҕэ бэтэрээннэргэ үс бастакы миэстэттэн түспэттэр. Кыһынын — 50, — 60, кыраадыс тымныыны билиммэккэ, хас сарсыарда аайы эрдэ туран Сайсары эбэтигэр киирэн хайыһардыыр.

Иннокентий өссө эдэр сылдьан тыраахтар катогуттан оҥорбут 94 уонна 122 киилэлээх штангаларынан бырааттарынаан дьарыктаналлар этэ. «Ол дьарыкпын билигин даҕаны быраҕар санаам суох. Олоххо эргиччи туһалаах. Онон эр киһи дьарыктана сылдьыахтаах», — диир Иннокентий. Арай, анаан-минээн утумнаахтык тириэньэргэ дьарыктаммыта буоллар, аччыгыйа өрөспүүбүлүкэҕэ биллэр спортсмен буолара саарбахтаммат этэ. Тоҕо диэтэххэ, кини бэйэтэ оностубут штангатын төһөнү баҕарарынан элбэхтик өрө анньара. Ким даҕаны кинини маннык гынаҕын диэн үөрэппэтэҕэ.

Аны, Иннокентий хайа даҕаны үлэни сатаабатаҕа диэн суох. Ол курдук, кини сайынын дьиэ тутуутунан дьарыктанар. Онно элбэх ахсааннаах аймахтарын хомуйан биригээдэ тэринэн, сакааһынан дьон олорор дьиэтин киирэн олорорго бэлэм гына барытын оҥорон күлүүһүн хаһаайыттарга туттарар. Бииргэ үлэлиир дьоно: «Киэсэбит эдэр уол курдук кырыыһа үрдүнэн сүүрэ сылдьан үлэлиир», — дэһэллэр.

Иннокентий Захарович дьоно, үлэ бэтэрээннэрэ 11 оҕону төрөтөн, барыларын улаатыннаран, ыал оҥорон бараннар, өссө да эдэр саастарыгар бу олохтон барбыттара. Аҕалара Захар нэһилиэк биир бастыҥ механизатора этэ. Сайынын от үлэтигэр отчуттары салайара. Кыһынын от-мас тиэйиитэ. Уолаттарын кыра эрдэхтэриттэн батыһыннара сылдьан үлэҕэ үөрэппитэ. Бэйэтэ илиитигэр лаппа кыахтаах быһыылааҕа. Урут оттук мастарын тыраахтар сыарҕатыгар тиэйэн, тыаттан киллэрэр этилэр. Барыта илии үлэтэ. Арай биирдэ, кыһын хараҥаҕа биһиэхэ мас аҕаллылар. Хайдах сүөкүүллэрин көрөөрү кыра бырааппынаан таһырдьа тахсыбыппыт, арай, Захар киһитин мөҕөр саҥата иһиллэр. Ол быыһыгар 5-тии 6-лыы миэтэрэ усталаах суон бэрэбинэ мастара үөһээ көтөллөр. Ол саҕана, мас тиэйиитэ бэйэтэ туспа бырааһынньык. Ыаллар үлэлээбит дьону хайаан даҕаны остуол бэлэмнээн, ас астаан тардан аһатар үгэстээхтэрэ. Захар бэйэтэ да кэпсээннээх киһи айаҕа аһыллан, дьээбэлэнээччи. Биһиэхэ аһыы олорон, күлсүү-салсыы бөҕө буоллулар. Дьоммут мааҕын көмөлөһөөччүтүн тоҕо мөхпүтүн ыйыталлар. «Ээ, киһим сүрэҕэлдьээн үтүлүгүн сүтэрбитэ. Онтон мас сүөкэнэн бүппүтүн кэннэ сиэбиттэн булбут аатырбыта», — диэн киһитин дьээбэлиир. Онон биир сыарҕа маһы аҥаар төбөтүттэн ыла-ыла сыарҕаттан тэйиччи сиргэ чөмөхтүү быраҕаттаан кэбиспит. Киһитэ сиэбиттэн хостоон таһааран үтүлүгүн кэтиэн иннинэ барытын бүтэрбит. Биир мас ыйааһыннаах, сүүсчэкэ киилэ баара буолуо. Таарыйа аҕыннахха, Захар үөрдэҕинэ-көттөҕүнэ остуол ырыатын тардан кэбиһэрэ. Биирдэ улуустан кэлбит райком «Волга» массыынатын инниттэн ылан баран өрө көтөҕөөрү дьону салытыннарбыт этэ. Дьиҥэр, кэпсээтэххэ өссө да элбэх. Чэ, ону кэлин.

Иннокентийдаах күн күбэй ийэлэрэ чахчы саха Далбар Хотуна этэ. Бу туһунан кэлин кэпсиэм. 11 оҕо, кэтэх сүөһү, хотон үлэтэ. Ону таһынан ийэлэрэ тэрилтэҕэ үлэлиирэ. Барыта кини санныгар буоллаҕа. Оттон билигин хайдаҕый? Оҕолоннуҥ да харчы.
Оҕолоро бары дьоннорун удьуордаан үлэһит бэрдэ, ыал мааныта буолан, оҕо-уруу төрөтөн дьоллоохтук олороллор.
[11:12, 01.02.2024] Иван Васильевич Сивцев Бээди: Бүтэһиккэ этиэм этэ . бу элбэх ахсааннаах аймахтан икки эрэ киһини ааҕааччыга билиһиннэрдим. Түгэн түбэстэҕинэ өссө да’суруйуом дии саныыбын.

Иван Сивцев — Бээди.

Хаартыскалар И.Бочкарев тус архыыбыттан.

Видео И.Сивцев-Бээди устуута.