Эдьиий Дора сүбэтэ “Өтөх” испэктээккэ тирэх буолла

Бэс ыйын 20, 21, 22 күннэригэр Саха тыйаатырыгар  “Өтөх” испэктээк  премьерата буолаары турар. Испэктээги туруоруу хайдах саҕаламмытын туһунан режиссер Руслан Тараховскай кэпсээтэ.

Омук быһыытынан сахаларга майгыннаппытым

Үөрэхпитин бүтэрэн кэлэн, тыйаатырга  үлэлии сырыттахпытына,   аҕа саастаах артыыстар:  «Сто лет одиночества» диэн Габриэль Маркес арамаана баар, ааҕаарыҥ,  наһаа үчүгэй айымньы”, —  диэбиттэрэ. Ол хайдах эрэ өйбөр хаалан хаалбыт, ол иһин аахпыт киһи дуу диэн санаа киирбитэ. Олус интэриэһиргээн, умсугуйан  аахпытым. Хайдах эрэ бу дьон олоҕо саха дьонугар тугунан эрэ чугас курдук дии санаабытым.

Бу айымньыга оруол оонньуохпун баҕарбытым

Айымньыга Колумбия сиригэр буолбут түбэлтэ ойууланар. Ол эрэн, мин хайдах эрэ сахатытан, биһиги бэйэбит олохпутугар майгыннатан аахпытым. Ол иһин, бу айымньыны хаһан эрэ туруорбут киһи дуу, эбэтэр оруол оонньообут киһи дуу диэн санаа  күлүм гынан ааспыта.

Ол санаа кыыма саҕыллыаҕыттан элбэх сыл ааспыта. Кэлин режиссер идэтин ылан баран  айымньыны иккистээн аахпытым. Ол түмүгэр, маны арай инсценировка оҥотторон, Саха тыйаатырын  сыанатыгар туруордахха хайдах буолуой диэн санаа киирбитэ. Инсценировка суруйуоҥ дуо диэн драматург, сценарист Ангелла Поповаҕа эппитим. Кини сөбүлэһэн, бу саҥа испэктээк үлэтэ саҕаламмыта.

Ромаҥҥа Буэндиа аҕа ууһун сэттэ көлүөнэ ыччата көстөр. Оттон Саха тыйаатырыгар  араас көлүөнэ артыыстар айымньылаахтык үлэлии сылдьаллар.  Онон биһиэхэ эдэр да, орто да, аҕа да саастаах көлүөнэ баар. Бары көлүөнэ артыыстар баар буоллахтарына, тоҕо бу маннык айымньыны туруоруо суохха сөбүй? Туруоруохтааххын буоллаҕа дии. Онон бары өттүнэн сатанар дии саныыбын.

Эдьиий Дора көмөлөстө

Ытыктыыр, сүгүрүйэр киһибит Федора Иннокентьевна Кобякова – Эдьиий Дора Олоҥхо ыһыаҕа, Манчаары оонньуулара, Азия оҕолоро курдук улахан таһымнаах тэрээһиннэри оҥорорбор куруук сүбэ-ама биэрээччи. Оччоҕуна үлэ быдан тахсыылаах уонна таба тайаныылаах буолар.

Онтон бу үлэбэр Федора Инноконтьевна испэктээк барылын сааһылаан, идеятын, күүстээх өрүттэрин сүбэлээн, ыйан-кэрдэн, этэн биэрбитэ. Бу испэктээк киэҥ хабааннаах, элбэх артыыс кыттар уонна киһи уонна айылҕа сыһыаныгар тирэҕирэр. Ол иһин,  бу тиэмэни  өрө көтөҕүүгэ режиссер киһиэхэ Эдьиий Дора сүбэһит быһыытынан испэктээк сүрүн тирэнэр тирэхтэрин, оҥкулларын оҥорон биэрбитэ. Онон үлэлээтэххэ ис хоһооно баай буолан тахсар.

Саха тыйаатырын  айымньытыттан дьоҥҥо-сэргэҕэ өйүгэр-санаатыгар туох эмэ киирдин диэн, туох эрэ санааны этээри испэктээк оҥоробут. Көннөрү аралдьытаары эрэ буолбатах. Эдьиий Дора курдук улахан дьоммут  итинник сүбэлииллэрэ-амалыллара, көмөлөһөллөрө айар киһиэхэ олус суолталаах.

Тоҕо “Өтөх”?

Айымньы сүрүн дьоруойдара   Буэндиа  аҕа ууһа. Онно Урсула сүүс сааһыттан тахсыар диэри оҕолорун, сиэннэрин, хос сиэннэрин, хос-хос сиэннэрин, хос-хос-хос сиэннэрин кытта олохторо, сыһыаннара көстөр. Барыта 40-тан тахса оруол баар.  Элбэх мал-сал оҥоһулунна, үгүс көстүүм тигилиннэ. Толкуйдаан көрөн баран, испэктээкпитин «Өтөх» диэн ааттаатыбыт.

Маркес бу айымньыны бастаан «Дом» диэн ааттаары гыммыта биллэр. Ол эрээри, кини иннинэ биир суруйааччы айымньытын «Дом» диэн ааттаабытын иһин, айымньытын аатын «Сто лет одиночества» диэн уларыппыт. Онон  «Өтөх» — «Дом» диэҥҥэ майгынныыр.

Тыйаатыр пресс-сулууспата