Эһиил — 2025 сылга — Улуу Кыайыы 80 сыла

Биһиги хаһыаппытыгар, ааспыт сыллаах айымньылаах үлэбит түмүктэрин таһаарабыт, тугу ситиспиппитин, туох кыаллыбатаҕын, ханна чиккэйэн, ханна кэдэйэн биэрбиппитин ырытабыт, болҕомтоҕо ылабыт.

Кэм-кэрдии, олох-дьаһах биир сиргэ турбат, инники хардыылыыр, сайдыы аартыктарын даба­йар. Саҥа соруктар, былаан­нар торумнаналлар, ылыллаллар, олоххо киллэриллэллэр.

Күндү ааҕааччыларбыт, саҥа үүммүт сылга “Саха сирэ” хаһыат “Манчаары” таһаарыыта саха нассынаалынай бэчээтин тиэмэтин ыһыктыбакка сылдьан, тирээн турар Аҕа дойдуну көмүскээһин, фашистскай Германияны, милитаристскай Япо­нияны утары аан дойду иккис сэриитигэр Улуу Кыайыы 80 сылын бэлиэтээһин боппуруостарын сүрүн тиэмэ оҥостон, утумнаахтык үлэлэһиэҕэ, сырдатыаҕа.

Олорон кэлбит олохпут үтүө да, мөкү да өрүттэрэ, устуоруйабыт чахчылара тэйдэр тэйэн истэхтэрин аайы өссө чуол­кайдык, кырдьыктаахтык чиҥэтиллэн сырдатыллыахтаахтар, үйэтитиллиэх­тээхтэр. Ааспыт устуо­руйатын туора сотор норуот инникитэ сарбыллар диэн норуот муудараһа этэр. Бу этии кырдьыктааҕын билигин Украинаҕа буола турар быһыы-майгы көрдөрөр.

Аҕа дойду Улуу сэриитин сылларыгар бэйэбит да 300-чэ тыһыынчаны кыайбат ахсааннаах саха омукка кыргыс хонуутугар, тыылга 100-чэ тыһыынча киһини сүтэриибит сэриигэ кыа­йыы хайдахтаах ыар сиэртибэнэн, эмсэҕэлээһининэн ситиһиллибитин туоһулуур. Ол да иһин оҕолорбут, сиэннэрбит, аныгы көлүөнэ саха Ийэ дойдуларын көмүскэлигэр хаан тардыылаах кыттыгастаахтарын билиэх тустаахтар.

Ситим быстыа суохтаах. Бэйэлэрэ да аҕыйаабыт, кэккэлэрэ тононон бүтэн эрэр сэрии, тыыл аарыма бэтэрээннэригэр өйөбүл-тирэх, күүс-көмө буолар, кинилэри чиэстиир эбээһинэстээхпит, иэстээхпит. Биһиги ортобутугар бааллары баттаһа, суох буолаахтаабыттар урукку өттүгэр сурукка тиһиллэн, магнитофоҥҥа уһултарыллан хаалларбыт ахтыыларын үйэтитэр, кэриэс-хомуруос оҥостон ууруна сылдьар, бэчээккэ таһаа­рар курдук дьаһанарбыт наада. Кэлин кэмсиммэт гына. Кылаабынайа, инникитин ол ахтыылар дойду, судаа­рыстыба сайдыытын устуоруйатын чинчийиигэ, быһаарыылаах кэмнэргэ дойду, норуот көҥүлүн туруулаһыыга саха омук быһыытынан эстэрин, симэ­лийэрин кэрэйбэккэ киллэрбит кылаа­тын табатык сыаналыырга мөккүөрэ суох туоһу докумуоннарынан буолаллар.

“Саха сирэ” хаһыат өссө Улуу Кыайыы 70 сылыгар ааҕааччылар ахтыыларын, уоттаах сэрии кыттыылаахтарын, тыылга кыайыыны уһансыбыттар тустарынан суруйуулары, эрэ­дээксийэ айар үлэһиттэрин ыстатыйаларын түмэн “Өлүүнү кыайбыттар өлбөттөр” диэн кинигэни бэчээттээн таһааран ааҕааччыларыгар бэлэх ууммута. Үүммүт сылга бу үлэбитин салгыыбыт. Күндү ааҕааччыларбыт, 80 сыл анараа өттүгэр Улуу Кыайыыны аҕалбыт эһээ­лэргит, эбээлэргит, аҕаларгыт, ийэлэргит, аҕа саастаах ытык дьоҥҥут тустарынан уура сылдьар кэриэс-хомуруос докумуоннаргытын, суруктаргытын, ахтыыларгытын куоппуйалаан “Саха сирэ” хаһыат эрэдээк­сийэтигэр ыытаргытын, чугастар аҕалан биэрэргитин эрэнэ кэтэһэбит.

Бу кыттыгас үлэбит ытык-мааны дьоммутун үйэтитиигэ холбоһуктаах кылааппытынан буолуохтун. Биллиилээх бэйиэт, фронтовик Баал Хабырыыс сурукка тиһэ тардан кэбиспитинии, Улуу Кыайыыны уһансыбыт, уйгулаах олоҕу бэлэхтээбит аҕа көлүөнэ дьоммут: “Сулус курдук сырдык буоллун өлбөт мэҥэ ааттара!”

 Иван Ксенофонтов-Силиги,

 “Манчаары” таһаарыыга эппиэттээх.