Эйэлээх кэпсэтиилэр буксуйбаталлар ханнык

Украина иирсээнин тохтотор эйэлээх кэпсэтиилэр бытааннык да буоллар, син иннилэрин хоту баран испиттэрэ. Онтон Европа дойдулара кыттыһалларын кытта, буксуйуу саҕаланна.

Лондоҥҥа туох буолла

Муус устар 17 күнүгэр Парижка АХШ, Великобритания, Франция, Германия уонна Украина бэрэстэбиитэллэрэ кыттыылаах көрсүһүү буолан ааспыта. Иирсээни тохтотор кэпсэтиилэргэ Европа дойдуларын аан бастаан кытыннарбыттара. АХШ өттүттэн дойду судаарыстыбаннай сэкирэтээрэ Марко Рубио уонна Трамп анаан ыыппыт киһитэ Стивен Уиткофф кэлэн, кэпсэтии сүрүннээн олох кылгас кэм иһигэр уоту тохтотор уонна туруктаах эйэни олохтуур туһунан барбыта. Эйэ олохтонорун ким да утарбатаҕа, “өскөтө бары өрүттэр сөбүлэһии кыалларын туһугар эбэһээтэлистибэни бэйэлэригэр ыллахтарына” иирсээн тохтуон сөп диэн буолбута.

Европа дойдуларын кытта иккис көрсүһүү муус устар 23 күнүгэр Лондоҥҥа буолуохтааҕа. Манна Tһe Wasһington Post суруйарынан, Үрүҥ дьиэ Европаны уонна Украинаны кытта сөбүлэһии түһэрсиэхтээх эбит: Крымы Арассыыйа сирэ буоларын билинии, фронт кирбиитинэн иирсээни тохтотуҥ, Украина НАТО-ҕа киирбэт, Арассыыйаны утары сорох сааҥсыйаҕыны көтүрүү, о. д.а. Марко Рубио Лондоҥҥа көтүөн аҕыйах чаас иннигэр Зеленскэй Британияҕа 30 күннээх уоту тохтотууну эрэ дьүүллэһиэхпит, Крым Арассыыйа сирэ буоларын билиммэппит диэн турда. АХШ үрдүк сололоохторо ону истээт, Лондоҥҥа баралларын тохтоттулар, Европа тас дьыалаларга миниистирдэрэ кэлэртэн эмиэ аккаастаннылар. Онон дипломаттар уонна АХШ өттүттэн Кит Келлог эрэ көрүстүлэр. Былаана табыллыбатах Трамп абаккатыттан, оччо наадалаах сир буоллаҕына, 2014 сыллаахтан сэриилэспэккэ тугу көрөн олорбуккутуй диэтэ.

Онон кэтэспит эйэлэһиибит мунньаҕа буолбата, балаһыанньа салгыҥҥа ыйанан турар. Зеленскэй бу да сырыыга Арҕаа дойдулар кигиилэринэн барда. 2022 сыллаахха Стамбулга ыытыллыбыт эйэлэһэр кэпсэтиини эмиэ бүтэһик түгэҥҥэ Британия оччотооҕу премьерэ Борис Джонсон кигиитинэн ыһан турар. Аҕыйах ыйынан Джонсон үлэтиттэн уурайбыта, оттон Арассыыйа сирэ-уота саҥа эрэгийиэннэринэн улаата турар.

Дьэ мантан антах Украинаны Европа иитэн-аһатан олороругар тиийэр, Холбоһуктаах Штаттар бука ньээҥкэлэһэн бүтэр буолуохтаахтар. Сорох эспиэрдэр этэллэринэн, Москва уонна Вашингтон сыһыаннаһыыларыгар байыаннай дьайыы мэһэй буолан бүтүөҕэ, үтүө өрүттээх бииргэ үлэлээһин саҕаланыа.

Кириэмилгэ араб судаарыстыбаларын баһылыктара

РФ Бэрэсидьиэнэ Владимир Путин Кремльгэ биир нэдиэлэ иһигэр араб судаарыстыбатын икки баһылыгын кытта көрүстэ — муус устар 17 күнүгэр Катар эмира Тамим бен Хамад Аль Танилыын, муус устар 22 күнүгэр Оман султана Хейсам бен Тарик Аль Саидтыын. Бу дипломатическай сыһыан 40 сыл анараа өттүгэр олохтоммутун кэннэ Арассыыйа уонна Оман лиидэрдэрин икки ардыгар бастакы үрдүк таһымнаах көрсүһүү буолар. Сөбүлэһиигэ 1985 сыллаахха Аль Саид илии баттаан турар, кини оччолорго тас дьыалаларга миниистир солбуйааччыта этэ. Оман султанын кытта көрсүһүү ордук интэриэһинэй, тоҕо диэтэххэ, чуо бу дойду Иран уонна АХШ икки ардыгар ядернай сөбүлэһиини дьүүллэһиигэ тиксиһиннэрээччи быһыытынан үлэлиир.

Икки араб дойдуларын кытта сыһыан олохтонуута Европа Арассыыйаны глобальнай бэлиитикэттэн туората сатыыра хайдах да кыаллыбатын көрдөрөр. Катар эмирэ уонна Оман султана Москваҕа кэлиилэрэ Аан Илиҥҥэ буола турар балаһыанньаны кытта сибээстээх. Бу дойдулар Аан Илиҥҥэ, Африка хоту өттүгэр, Персидскэй хомоҕо олохтоох судаарыстыбаларга экэнэмиичэскэй да, бэлитиичэскэй да өттүнэн улахан сүтүгү аҕалыан сөп иирсээн күөдьүйүүтүн уҕарыта сатыы сылдьаллар. Онон Арассыыйа Аан Илиҥҥэ улахан сабыдыаллааҕын быһыытынан Ираҥҥа саҥа сөбүлэһиини түһэрсиигэ мэктиэлээччилэртэн биирдэстэринэн буолуон сөп.

Пасхатааҕы эйэлэһии тугу көрдөрдө

Эйэлээх кэпсэтиилэр чэрчилэринэн биир дьоһун сабыытыйанан РФ Бэрэсидьиэнэ Владимир Путин муус устар 19 күнүгэр Пасхатааҕы эйэлэһиини биллэрбитэ буолар. Оруобуна 18:00 чаастан муус устар 21 күнүн түүнүн үөһүгэр диэри. Владимир Зеленскэй бастаан утаа ылымматаҕа, онтон арҕааҥҥы убайдара ордоотоотохторо буолуо, Пасхатааҕы сөбүлэһиини ылынарын эппитэ. Ааһа баран 30 хонукка уһатыахха диэбитэ. Ол гынан баран, бу бэрт кылгас кэм иһигэр эйэлэһии усулуобуйатын 4900‑тэ кэспиттэрэ, алтата атаакалаабыттара, сөмөлүөттүү быһыылаах 90 дрону ыыппыттара көһүннэ. Ол да буоллар, сорох сиринэн чуумпуруу биллэ элбээбитин бэлиэтииллэр.

Понтифик өлүүтэ

Муус устар 21 күнүгэр римскэй папа Франциск 88 сааһыгар ыалдьан өллө. Оруобуна өлүөн биир хонук иннигэр, Пасха күн, Сибэтиэй Бүөтүр соборыттан итэҕэллээх дьонун эҕэрдэлээбитэ. Ол кэнниттэн АХШ вице-бэрэсидьиэнэ Джей Ди Вэнстиин көрсүспүтэ биллэр.

Бэрэсидьиэн пресс-сэкирэтээрэ Дмитрий Песков эппитинэн, Путин уонна понтифик хаста да көрсүбүттэр, бэйэ-бэйэлэрин улаханнык ытыктаһар эбиттэр.

Понтифик олоҕун бүтэһик түгэнигэр диэри аан дойдуга ил-эйэ олохтоноругар, иирсээннэр тохтуулларыгар баҕарарын биллэрбитэ. Онон эйэлээх кэпсэтиилэр бара турар кэмнэригэр аан дойду биир ыйааһыннаах бөрөстүөлүгэр хайдах-туох санаалаах киһи кэлэн олороро, хайа өрүттээх бэлиитикэни тутуһуо биллибэт.

Пекин миэстэтин Дели ылан эрэр

Ааспыт күннэргэ АХШ вице-бэрэсидьиэнэ Вэнс Индияҕа бара сырытта. Бу икки дойду сыллата 500 млрд. $ диэри эргиэни олохтуурга сөбүлэһиилэрэ оҥоһуллан эрэр. Бачча суумаҕа урут Кытайы кытта АХШ эргинэр этэ, диэн бэлитиичэскэй эспиэр Максин Юсин иһитиннэрэр.

Онон индиецтэр Кытайтан тахсарга күһэллибит Эмиэрикэ хампаанньаларын бэйэлэригэр тардар санаалаахтар. Трамп хамаандата итини утарбат, Дели да АХШ киллэрбит түһээнигэр утары эппиэттэспэтэҕэ, дуогабардаһалларын ордорбуттара.

Онон Үрүҥ Дьиэ атын судаарыстыбалары барытын Делиттэн холобур ылыҥ диэн ыҥырар. Бу мантан АХШ түһээнин утары миигин кытта бииргэ буолуҥ диэн ыҥырбыт Пекин дьиксинэ түстэ. Мээнэҕэ Вэнс Индияҕа сылдьар кэмигэр Кытай Эргиэҥҥэ министиэристибэтэ Вашингтоҥҥа бэрт буолар, кини ыытар бэлиитикэтигэр сөп түбэһэ сатыыр судаарыстыбалары сэмэлээбитэ. Дели ол сэрэтиигэ улаханнык кыһаммат буолуохтаах.

Оттон Эмиэрикэ-Индия чугасаһыылара Москваҕа охсуулаах буолуон сөп дуо диэҥҥэ, эспиэр маннык диир. “Глобальнай Юг” боппуруоһугар Москва Делини бииргэ үлэлэһэргэ биир сүрүн дойдутун быһыытынан көрөр. Манна улахан куттал суох. Джо Байден хамаандатыттан уратыта диэн, Трамп хамаандата Арассыыйаны кытта иирсэр санаата суох — Кытайдыын күөнтэһиитэ киниэхэ бастакы уочаракка турар. Арассыыйа ньиэбин атыылаһартан аккаастан диэн Вашингтон Делини ыгыа суоҕа. Оттон Арассыыйа-Индия сыһыаннаһыылара ханнык таһымҥа кэлэн турарын, Индия премьер-миниистирэ Моди Кыайыы 80 сылын бэлиэтиир өрөгөйдөөх түгэҥҥэ кыттара-кыттыбата быһаарыа.