Хаартыска: СИА
Байыаннай дьайыы саҕаламмыта хайыы үйэ үс төгүрүк сыла буола оҕуста. Биһиги эрэгийиэммитигэр байыаннай дьайыы кыттыылаахтарын, кинилэр дьиэ кэргэттэрин өйүүр үлэ тохтообот.
Байыастар дьиэ кэргэттэригэр көмө
Ил Дархан Айсен Николаев ааспыт сыл ахсынньы 19 күнүнээҕи Туһаайыы этиитигэр, “биир да буойун, биир да кини дьиэ кэргэнэ былаас өттүттэн болҕомтото суох хаалыа суохтаах. Өлбүт байыаннай сулууспалаахтар дьиэ кэргэттэрэ ураты болҕомтоҕо, кыһамньыга сылдьыахтаахтар. Бу хас биирдии салайааччы быһаччы эбээһинэһэ уонна хас биирдиибит киһи быһыытынан иэспит буолар” диэбитэ.
Саха сиригэр байыаннай дьайыы кыттыылаахтарын төрөппүттэрэ болҕомто киинигэр сылдьаллар. Бу соторутааҕыта 584 төрөппүт санаторнай-курортнай эмтэниини ааста. Байыаннай дьайыы кыттыылаахтарын төрөппүттэригэр бу көмө үс сылга биирдэ
65 тыһыынча солкуобайга диэри санаторнай-курортнай эмтэнии төлөбүрдэрин толуйалларыгар бэриллэр. Санаторнай-курортнай путевка сыанатын бүтэһиктээхтик ааҕыы санаторнай-курортнай эмтэниигэ путевканы ылыыга дьиҥнээх ороскуотун туоһулуур докумуоннары көрдөрүү кэннэ оҥоһуллар.
Байыаннай дьайыы кыттыылаахтара 2025 сыл тохсунньу 1 күнүттэн Социальнай пуонда бас билиитигэр киирэр анал кииннэргэ санаторнай-курортнай эмтээһини уонна реабилитацияны ааһаллар.
Бу өйөбүлүнэн байыаннай дьайыыга кыттыбыт бойобуой дьайыылар бэтэрээннэрэ уонна байыаннай сулууспаттан босхоломмуттар, демобилизацияламмыттар туһаныахтарын сөп. Социальнай пуонда дойду араас эрэгийиэннэригэр 12 реабилитационнай кииннээх. Билиҥҥитэ биһиги бэтэрээннэрбит Саха сириттэн чугас баар биэс реабилитационнай кииҥҥэ санаторнай-курортнай эмтээһини уонна мэдиссиинискэй реабилитацияны ааһар кыахтаахтар. Бу Тюмень уобалаһыгар баар “Тараскульга”, Омскай уобаласка “Омскай” кииҥҥэ, Хакасия Өрөспүүбүлүкэтигэр “Туманный”, Томскай уобалаһыгар “Ключи” уонна саамай тэйиччи — Анапа куоракка баар “Кристалл” кииннэргэ.
Бу реабилитационнай кииннэр бары экологическай өттүнэн ыраас, кэрэ көстүүлээх сирдэргэ тураллар диэн РФ СӨ Социальнай пуондатын пресс-сулууспата иһитиннэрэр. Холобур, Хакасия Өрөспүүбүлүкэтин реабилитациялыыр киинэ Уус Абакааннааҕы оройуон хайаларыгар, Тюменьскай уобаласка Малай Тараскуль диэн кэрэ көстүүлээх күөл кытыытыгар харыйа ойуур иһигэр турар.
Кииннэр бары аныгы оборудованиенан хааччыллыылаахтар, чөлгө түһэриини оҥорор кыахтаахтар. Манна ньиэрбэ систиэмэтин, тыынар уорганы, сүрэх-тымыр, сүһүөх-уҥуох, уо. д.а. ыарыылары эмтииллэр.
Байыаннай дьайыы бэтэрээнэ мэдиссинискэй реабилитацияҕа дуу, санаторнай-курортнай эмтээһиҥҥэ дуу наадыйарын быраас быһаарар.
Анал кииннэр ыйга иккитэ дьону ылаллар. Манна эмтэнии — босхо, барытын судаарыстыба төлүүр.
Байыаннай дьайыы бэтэрээнэ билиэтин бэйэтэ атыылаһар, ол кэнниттэн РФ Социальнай пуондатын СӨ салаатыгар сайабылыанньа уонна айанын бигэргэтэр докумуоннары биэрэр, оччоҕо кэлэр-барар айанын ороскуота толору төлөнөр. I группалаах инбэлиит буоллаҕына, арыаллыыр киһини илдьэ барар бырааптаах.
Ааспыт нэдиэлэ устатыгар Психологическай киин үлэһиттэрэ госпиталларга баран уонна өрөспүүбүлүкэ иһигэр үлэлээтилэр. Нэдиэлэ иһигэр 350‑тан тахса байыаннай дьайыы кыттыылааҕар уонна чугас дьонноругар көмөлөстүлэр. Биирдиилээн уонна бөлөҕүнэн психологическай үлэ ыытыллыбыт, ол иһигэр толору арыаллааһын чэрчитинэн хаттаан консультациялар ыытыллыбыттар.
“Бойобуой дьайыылар кыттыылаахтарыгар уонна кинилэр төрөппүттэригэр, кэргэттэригэр-оҕолоругар ураты усулуобуйалар тэриллэллэр, сурутуу олох түргэнник барар, туох да докумуон ирдэммэт. Дьиэ кэргэн чилиэннэригэр өйөбүл бөлөхтөр уонна атын анал тэрээһиннэр ыытыллаллар. Психологтар хас биирдии киһи туруга чөлүгэр түһүөр диэри, бириэмэни аахсыбакка, үлэлииллэр», — диир Дьокуускайдааҕы Психологическай киин дириэктэрэ Владимир Скрябин.
Бу Киин көмөтүгэр наадыйар киһи бэйэтин атын аатынан суруйтаран көмө ылыан сөп, докумуон ирдэммэт. Байыаннай дьайыы кыттыылаахтарыгар, кинилэр дьиэ кэргэттэрин чилиэннэригэр, ону тэҥэ атын ыксаллаах түгэннэргэ өҥө барыта босхо.
Айсен Николаев Туһаайыы этиитин өссө биир сүрүн соруга — биһиги байыастарбыт кыайыы көтөллөөх дойдуларыгар эргиллэн кэллэхтэринэ, былаас уонна уопсастыба кинилэр эйэлээх олоххо төннөллөрүгэр бары бүттүүн көмөлөһүөхтээҕин туһунан этэ. “Хас биирдии буойун толору реабилитацияны ааһыахтаах, үчүгэй хамнастаах үлэни булар, наадалаах идэни ылар боппуруостарын быһаарыахтаахпыт”, — диэбитэ Ил Дархан.
Байыаннай дьайыы кыттыылаахтара уонна кинилэр дьиэ кэргэттэрэ үөрэнэллэригэр, идэлэри баһылыылларыгар эмиэ бары өттүттэн көмө барар.
Ол курдук, Саха сиригэр байыаннай дьайыы 12 кыттыылааҕа устудьуон буолла. 9 устудьуон кэллиэскэ уонна тиэхиньикумҥа үөрэнэр, олортон биэһэ — Өлүөхүмэтээҕи тиэхиньикумҥа, иккитэ — Дьокуускайдааҕы мэдиссиинэ кэллиэһигэр, Дьокуускайдааҕы хомунаалынай-тутуу уонна автодорожнай тиэхиньикумугар. Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университекка икки устудьуон үөрэнэр, олортон биирдэстэрэ — Горнай институкка, иккиһэ — педагогическай институкка. Кинилэр бары анал истипиэндьийэ ылаллар.
1129 байыаннай дьайыы кыттыылааҕа уонна кинилэр дьиэ кэргэттэрин чилиэннэрэ анал истипиэндьийэни ылаллар. Билигин бу өйөбүлүнэн 941 киһи туһанар: 348 устудьуон үрдүк үөрэх тэрилтэлэригэр, 593 — орто анал үөрэх кыһатыгар. Өрөспүүбүлүкэ өйөбүлүнэн 200‑чэ киһи үөрэҕин бүтэрбит.
Байыаннай дьайыы кыттыылаахтара, ону тэҥэ кинилэр дьиэ кэргэттэрин чилиэннэрэ уонна өлбүт байыастар дьиэ кэргэттэрэ чэпчэтиилээх усулуобуйанан куортамныыр дьиэни ылар бырааптаахтар. Бу 26.02.2024 с. 65 №-дээх СӨ Бырабыыталыстыбатын уурааҕынан ылыллыбыта.
Кинилэри дьиэнэн хааччыйыы бастакы миэстэҕэ турар. Ол гынан баран, байыаннай дьайыы кыттыылаахтарыгар уонна кинилэр дьиэ кэргэттэригэр бэриллэр кыбартыыра ахсаана биир элбэх этээстээх дьиэҕэ баар кыбартыыра уопсай ахсааныттан 20%-тан тахсыа суохтаах.
Бырагыраамаҕа кыттарга эрэгийиэннээҕи операторга — Саха Өрөспүүбүлүкэтин Олорор дьиэ ырыынагын сайыннарыы киинигэр тиийэн, байыаннай дьайыы кыттыылааҕын эбэтэр кини дьиэ кэргэнин чилиэнэ буоларгын бигэргэтэр сайабылыанньаны уонна докумуоннары туттарыахтааххын. Докумуоннары ылыы саҕаланыытын туһунан иһитиннэриилэр “старт” биллэриллиэ үс үлэ күнүн иннинэ бэчээттэнэллэр, онно кыттыыны ылыы усулуобуйата, куортам сыаната уонна бэриллэр кыбартыыралар испииһэктэрэ ыйыллаллар.
Эбии консультацияны маннык аадырыска баар эрэгийиэннээҕи оператортан ылыахха сөп: Дьокуускай к. Киров уул., 7 №-дээх дьиэтэ, 2‑с этээс. Ыйыталаһар төлөпүөҥҥүт нүөмэрэ: (4112) 507678.
Байыастар уонна кинилэр дьиэ кэргэттэригэр аадырыстаах көмөнү оҥоруу бу эрэ буолбатах. 177 ыалга олорор дьиэтин гаастааһыҥҥа материальнай көмө оҥоһулунна, 423 киһи эмтэнэр сиригэр айанныырга материальнай көмөнү ылла. 1071 байыас уонна 1876 дьиэ кэргэттэрин чилиэннэрэ доруобуйа харыстабылын уонна социальнай хааччыйыы тэрилтэлэригэр реабилитацияны аастылар. 376 киһи дьиэтигэр уонна стационарнай аҥаардаах социальнай өҥөнөн туһаммыттар. Нэһилиэнньэ дьарыктаах буолуутун кииннэригэр 663 киһи, ол иһигэр 234 байыас уонна 429 дьиэ кэргэттэрин чилиэннэрэ тиийбиттэр, онтон 154 киһи профессиональнай үөрэххэ ыытыллыбыт, 410 киһи үлэнэн хааччыллыбыт.
“Манчаары оонньуулара” успуорт национальнай көрүҥнэригэр XXII Спартакиада Таатта улууһун Ытык Күөл сэлиэнньэтигэр ыытыллара былааннанар буолан,…
Бүгүн, олунньу 23 күнүгэр, Кириэмилгэ Аҕа дойдуну көмүскээччи күнүгэр Арассыыйа Бэрэсидьиээ Владимир Путин Андрей Григорьевка…
Урукку сылларга холоотоххо, быйыл халлааммыт арыый сылаас. Саҥа дьыл бырааһынньыктарыгар түспүт тоһуттар тымныыны аахсыбатахха, сааскы…
Дьокуускайга Аҕа дойду Улуу сэриитин сылларыгар буолбут Ильмень Күөл кыргыһыытын 82 сылыгар аналлаах миитин буолла.…
Куруук истириэстиир, сыыһа аһыыр уонна элбэхтик хамсаммат буоллахха, сыстыгана суох дьарҕа (хроническай) ыарыылар элбииллэр. Сыстыгана…
Норуоттар икки ардыларынааҕы «Быть здоровым — это модно!» спортивнай-патриотическай аахсыйа Дьокуускайга аан бастакытын «Северное сияние»…