Экология – үүнэр көлүөнэ илиитигэр

АЛРОСА Экологияҕа киинэ сыллата ыытыллар “оБЕРЕГай природу “ аахсыйаны балаҕан ыйын 19 күнүттэн 22 күнүгэр диэри Бүлүү умнаһынааҕы улуустар үөрэнээччилэригэр тэрийдэ. АЛРОСА хампаанньа производствоны ыытар сирдэригэр-уоттарыгар айылҕаны харыстааһыҥҥа тиһиктээх дьаһаллары ылынар. Маннык миэрэлэртэн биирдэстэринэн оҕолору уонна ыччаты тулалыыр эйгэни харыстааһыҥҥа уонна айылҕаҕа харыстабыллаахтык сыһыаннаһарга болҕомтону туһаайар “оБЕРЕГай природу” аахсыйа буолар.

Бу күннэргэ аҕыс оскуола үөрэнээччилэрэ аахсыйаҕа кытыннылар, бу чэрчитинэн АЛРОСА Экологияҕа киинин исписэлиистэрэ хас биирдии киһи тулалыыр эйгэни харыс­тааһыҥҥа үрдүк эппиэтинэстээх буолуутун тиэмэтигэр анаммыт кылаас чаастарын ыыттылар. Маннык уруоктарга оҕолор Киин үлэтин, эколог идэтин уонна экология бүттүүнүн туһунан үгүһү билэллэр. Холобура, оскуолаларга “от күөх хамсааһыны” сайыннарар туһунан. Маннык оскуолаларга хампаанньа ураты болҕомтотун уурар уонна кинилэр бары саҕалааһыннарын өйүүр. Ол курдук, холобура, “Энергетик” оҕо лааҕырын баазатыгар өрөспүүбүлүкэ араас муннугуттан икки сүүстэн тахса оҕо кыттыбыт “Саха сирин от күөх пионердарын” сүлүөтүн туһунан эһиэхэ кэпсээбиппит.

“оБЕРЕГай природу” аахсыйа быйыл Сунтаар улууһун Хордоҕой, Сунтаар, Сардаҥа уонна Куокуну сэлиэнньэлэрин, Үөһээ Бүлүүнү, Бүлүү улууһун Хампа сэлиэнньэтин, Ньурба улууһун Чаппандатын уонна Ньурба куораты таарыйда.

Аахсыйа кыттыылаахтара бэлиэтээбиттэринэн, оонньуу көрүҥнээх кылаас чаастара билиини сайыннардылар уонна олус интэриэһинэйдэр. Үгэс курдук, кылаас чаастара интерактивнай көрүҥүнэн ыытыллаллар – быйыл викторина өрүстэри уонна уу эгэлгэ баайын харыстааһын тиэмэтигэр анаммыт экология боппуруостарын билиигэ анаммыта. Оҕолор викторинаттан балык­тар араас көрүҥнэрин туһунан үгүс чахчылары биллилэр, уу харамайдарын кэрэ хаартыскаларынан дьиҥнээх холобурдары көрдүлэр. Ол кэнниттэн хампаанньа бэрэстэбиитэл­лэрэ оскуолаҕа уу, буор уонна салгын боруобатын уустуга суох биохимическэй анаалыһын оҥорорго “Пчелка-У/Био” мобильнай чинчийэр лабораторияны бэлэхтээтилэр. Аахсыйаны түмүктээн, кыт­тааччылар Бүлүү эбэ кытылын ыраастыыр субуотунньукка таҕыстылар.

ААХСЫЙАНАН ЭЛБЭХ ОСКУОЛАНЫ ХАБЫАХХА

“Оскуолаларга бэлэхтээбит лабораторияларбыт оҕолорго үөрүүнү, саҥа билини-көрүүнү аҕалыахтара уонна кинилэргэ эколог базовай билиитин ылалларыгар көмөлөһүөҕэ диэн эрэнэбит.

Быйыл аахсыйаҕа Саха сирин үс оройуонун аҕыс нэһилиэнньэлээх пуунуттан 400 тахса үөрэнээчи кытынна. Бу сылларга аахсыйаҕа Бүлүү умнаһынааҕы оройуоннартан 29 оскуолаттан 1500 кэриҥэ үөрэнээччи хабылынна”, – диэн АЛРОСА Экологияҕа киинин уу баайын харыстааһыҥҥа уонна сир баайын туһаныыга бөлөҕүн салайааччыта Инна Костерева иһитиннэрдэ.

“оБЕРЕГай природу” аахсыйа 2019 сылтан ыытыллар. “Арассыыйа уута” биэрэги ыраастааһыҥҥа сыллата ыытыллар Бүтүн Арассыыйатааҕы аахсыйа чэрчитинэн Элгээйи уонна Маар сэлиэнньэлэригэр аан бастаан ыытыллыбыта. Бу тэрээһини олохтоохтор биһирээннэр, сыл ахсын ыытыллар буолбута уонна сыыйа Бүлүү умнаһынааҕы улуустарга барытыгар тэнийбитэ.

НЬУРБА УЛУУҺА: “ЭКОЛОГИЯ КИИНИН КЫТТА БИИРГЭ ҮЛЭЛЭҺИЭХПИТ”

“Степан Васильев аатынан Ньурбатааҕы элбэх хайысха­лаах гимназия үөрэнээччилэригэр олус сэргэх күн буолла.

Интерактивнай кы­­лаас чааһын кэнниттэн биһиги оскуолабытыгар мобильнай аналитическай лабораторияны, үөрэнээччилэргэ сувенирдары уонна сыаналаах бэлэхтэри бэлэхтээтилэр. Ол кэнниттэн бука бары Бүлүү өрүс кытылын хомуйа тахсыбыппыт. Киини кытта салгыы көхтөөхтүк бииргэ үлэ­лиэхпит, оскуолабыт үөрэнээччилэригэр идэҕэ бэлэмниир үлэни ыытыахпыт диэн эрэнэбит”, – диэн “Степан Васильев аатынан Ньурбатааҕы элбэх хайысхалаах гимназия” үөрэх тэрилтэтигэр кэпсээтилэр.

СУНТААР УЛУУҺА: “БҮЛҮҮ ЭБЭ БИЭРЭГИН БӨҔӨРГӨТҮӨХХЭ”

Быйыл Сунтаар улууһун түөрт оскуолатыгар экология­ҕа анаммыт кылаас чаастара эмиэ буоллулар. Үөрэнээччилэр экологтарга кэпсииллэрэ үгүс эбит. Кинилэр “Точка роста” кылаастарыгар чинчи­йэр үлэни ыыталлар, экология тиэмэтигэр өрөспүүбүлүкэтээҕи кэмпириэнсийэлэргэ кытталлар, субуотунньуктары, волонтердар дьыалаларын бэйэлэрэ көҕүлүүллэр уонна төрөөбүт улуустарын экология­тын ха­­рыстааһыҥҥа дьоһун боппу­руостары көтөҕөллөр. Холобура, Сунтаар 3 №-дээх оскуолатын 7 кылаа­һын үөрэнээччитэ Бүлүү өрүс биэрэгин бөҕөргөтөргө уонна сынньанар сири тутарга этии киллэрбитэ.

“Быйыл Сунтаар улууһугар аахсыйаҕа 4 оскуола – 200 тахса үөрэнээччи кыттар. Биһиги сыл ахсын аахсыйаҕа анаан саҥа презентациялары уонна викториналары бэлэмниибит. Оҕолор викторинаны олус сөбүлүүллэр, үлүһүйэн туран ыйытыыларга хоруйдууллар. Оҕолор оонньуу көрүҥүнэн чэпчэкитик өйдүүллэрин курдук, туһалаах чахчылары билиһиннэрэбит», – диэн кэпсээ­тэ АЛРОСА Экологияҕа киинин тулалыыр эйгэни харыс­тааһыҥҥа сүрүн исписэ­лииһэ Анастасия Варнавская.

ҮӨҺЭЭ БҮЛҮҮ УЛУУҺА: “ТӨРӨӨБҮТ КЫРААЙЫ ТАПТЫЫРГА КӨМӨЛӨҺӨР”

Аахсыйаҕа быйыл Үөһээ Бүлүү оскуолаларын үөрэнээччилэрэ эмиэ кытыннылар. “Биһиэхэ айылҕаны хайдах харыстыырга, алдьаппат уонна бөҕү-сыыһы хомуйар туһунан киэҥ ис хоһоонноох видеону көрдөрдүлэр”, – диэн Үөһээ Бүлүү 4 №-дээх орто оскуолатын 9 “А” кылааһын үөрэнээччитэ аахсыйаҕа кыттыбытын туһунан үллэһиннэ.

“Хомуйбут бөхпүтүн тута полигоҥҥа тиэйбиппит. Бу курдук, түөрүйэҕэ уонна дьиҥ олоххо оҕолор төрөөбүт улуус­тарын экологиятын харыстаа­һын үтүө дьыалатыгар кытталлар. АЛРОСА Экологяҕа киинин аахсыйата айылҕаҕа харыс­табыллаахтык сыһыаннаһарга, бэйэ кыраайын таптыырга уонна ытыктыырга үөрэтэр”, – диэн Наталья Егорова бэлиэтээтэ.

ҮТҮӨ ҮГЭС

АЛРОСА тирэхтээх сайдыытыгар экология бэбиэскэтэ дьоһун суолталаах – хампаанньа айылҕаҕа туһуламмыт араас тэрээһиннэри олоххо киллэрэр уонна өйүүр. Ону айылҕаҕа ытыктабыллаахтык сыһыаннаһар Саха сирин олохтоохторо олус кэрэхсииллэр. Экология киинин бэрэстэбиитэллэрэ Бүлүү кытыла тупсан иһэрин бэлиэтииллэр. Оттон уһулуччу суолталааҕа диэн – хампаанньа экологтара Саха сирин улуустарын олохтоохторуттан махталы туталлар. Алмаастаах хампаанньа оскуола үөрэнээччилэрин экологическай сырдатыынан салгыы көхтөөхтүк дьарыктанар баҕалаах.