Хаартыска: Андрей Сорокин, ЯСИА.
Госдуума дьокутаата Сардаана Авксентьева Ил Түмэн кэмитиэтин мунньаҕар ким эрэ чахчылары токуруппут буолуон сөп информациятыгар олоҕуран, Өлүөнэ муостатын тутуутун туһунан суруйбут.
Хомойуох иһин, кини онно суох этэ, төһө эмэ ыйытыыларыгар хоруйу ылыан сөбө, тоҕо диэтэххэ бу платформа оннукка аналлаах.
Сурукка баар информация чахчыга сөпсөспөт, барытын биир сиргэ уган кэбиспит: сыыппаралары, тутуу сылларын, источниктары уонна салаалары. Оттон саас сааһынан ууран көрдөххө маннык:
1.Сир учаастактарын туһунан боппуруоска
Сурукка ханнык эрэ албыннааһыннары тоһоҕолоон туран бэлиэтииллэр, бу балар бары урут аһаҕас источниктарынан быһаарыллан тураллар. Бу учаастактар өссө 2013-2014 сылларга бэриллибиттэрэ, онно ылыллыбыт быһаарыылар муостаны кытта туох да сибээстэрэ суох, тоҕо диэтэххэ ол саҕана бырайыагы олоххо киллэрии тохтотуллан турар кэмэ этэ. Ону тэҥэ, бу тутуу зонатын иһигэр баар учаастактары бас билии туһунан буолбакка, биир категорияттан атын категорияҕа сири көһөрүү сокуонунан төһө сөптөөҕүн туһунан этиллэрин бэлиэтиир наадалаах.
Билигин сири бас билээччилэри кытта үлэ сокуону уонна бигэргэммит бырайыактыыр-сметнай докумуоннары кытаанахтык тутуһан ыытылла тураллар. Сыана ырыынак сыанабылыгар олоҕуран быһаарыллар. Бастакы атыылаһыы дуогабардара түһэрсиллибиттэрэ, сорох хаһаайыттар төлөбүрдэри ылбыттар. Бу дааннайдар бары аһаҕас көрүүгэ бааллар, ким баҕарар билсиэн сөп.
2.Бырайыак сыаната
Бу Главгосэкспертизанан бигэргэтиллэн, 2022 сыл үһүс кыбартаалын сыанатынан 130,1 млрд солк. буолбута. Мунньахха этиллибит 174 млрд солкуобай РФ Экономическай сайдыы министиэристибэтэ олохтообут дефляторнай индексигэр сөп түбэһиннэриллэн, 2028 сылга диэри бырайыагы барыллаан көрүү сыаната буолар, ол РФ Бырабыыталыстыбатын 2025 сыл кулун тутар 31 күнүнээҕи 768-р №-дээх дьаһалыгар («Федеральная дорожная шестилетка») киллэриллэ сылдьар. Бу аһаҕас дааннайдары ким баҕарар көрөр кыахтаах.
3.Үбүлээһин
Федеральнай кыттыгас үбүлээһин 2028 сылга диэри барыта көрүллэн турар уонна Госдуума ылынар бүддьүөтүн сокуонугар көстө сылдьар. Маны эмиэ ким баҕарар билсиэн сөп.
Бастакы сылларга суума кыра буолар, ол эрээри сүрүн үбүлээһин кэлиҥҥи түһүмэхтэргэ кэлиэҕэ — бу бөдөҥ инфраструктурнай бырайыактарга куруук баар быраактыка.
1,3 млрд солк. кээмэйдээх бастакы федеральнай үп 2025 сыл саҥатыгар көрүллүбүтэ. Ону таһынан бу сыл бүтүөр диэри кырата өссө 1,3 млрд солк эрдэттэн федеральнай үбүлээһин быһыытынан түһэрэ күүтүллэр.
Коммерческай партнерынан дойду биир саамай эрэллээх баана Сбербаан ПАУо буолар. Сбер хайыы-үйэ бырайыакка 4 млрд тахса солкуобайы ыыппыта. Ону казначейство хонтуруоллуур.
Өрөспүүбүлүкэ өттүттэн быйыл бырайыакка 4,2 млрд солк., ол эбэтэр уопсай сыллааҕы бүддьүөттэн 1 %-тан арыый ордук ыытыллыбыта. Ону кытта 15 сылга сыллааҕыта 3%-наах казначейство инфраструктуратын кирэдьиитин (4,8 млрд солк.) кытыннараллар. Ол эрээри бу үп өссө да кыттыһа илигинэн, бу чэпчэтиилээх кирэдьиит төлөбүрүн ороскуота бүддьүөккэ учуоттана илик.
Онон сорох хайысхаларга тахсыбыт «таҥнастыылары» муостаны кытта сибээстиир сатамньыта суох, судаарыстыба социальнай эбэһээтэлистибэлэрэ толоруллаллар. Ороскуот тахса да илигиттэн, «ресурсаны барытын биир бырайыакка түмтүлэр» диэн буруйдааһыннар баран эрэрллэр. Бырайыакка өрөспүүбүлүкэ ылар өлүүскэтэ 16% эрэ кэриҥэ.
4.Тутуу хаамыыта
Үлэ график быһыытынан бара турар. Былаһааккаларга буурдуур үлэлэр, коффердамнары хомуйуу уонна таҥыы ыытыллаллар, тирэх фундаменнар оҥоһуллаллар. Ил Түмэн кэмитиэтин мунньаҕар көрдөрүллүбүт видеоматырыйааллар тутуу тэтимнээхтик бара турарын бигэргэтэннэр, мустубут дьон санаалара көтөҕүллүбүтэ.
Түмүктээн эттэххэ, Өлүөнэ муостата ирбэт тоҥ усулуобуйатыгар тутулла турар ураты бырайыак буолар. Онно сыһыаннаах информация барыта аһаҕас уонна официальнай источниктарга тахса тураллар. Онон кырдьыктаах дааннайдарга тирэҕирэр уонна чахчылары токуруппат буолуу олус наадалаах дии саныыбыт.
Оттон Госдуума дьокутааттарын федеральнай киини кытта үлэлиирбитигэр көмөлөөх буолалларын күүтэбит, чуолаан бүддьүөттэн эрдэлээн үбүлээһини көрүүгэ. Муоста олус наадалаах эбийиэк, манан сылы быһа оттук, ас-үөл тиэйиллиэҕэ, өрөспүүбүлүкэ олохтоохторо уочараттаан эрэйи көрбөккө айанныахтара.
СӨ тырааныспарга уонна суол хаһаайыстыбатыгар миниистирэ В.М. Сивцев
Хаҥалас улууһун Мохсоҕоллоох бөһүөлэгэр бойобуой дьайыылар, локальнай сэриилэр, байыаннай дьайыы бэтэрээннэригэр анаммыт стела үөрүүлээх быһыыга-майгыга…
Тымныы түһэрин кытта гараастарга баһаар ахсаана элбиир. Аҥардас алтынньы саҕаланыаҕыттан Саха сиригэр 16 уот турбута…
2025 сыл үс кыбаарталын түмүгүнэн энергетиктар өрөспүүбүлүкэ Арбитражнай суутугар 662 мөлүйүөн солкуобайтан тахса суумалаах 502…
Алтынньы 19 күнүгэр Сахабыт сиригэр Ийэ күнэ бэлиэтэнэр. Ийэ күнүн көрсө киин куораппытыгар элбэх кэнсиэртэр…
Өлөөн улууһугар бэҕэһээ бөртөлүөт көтөн, сүппүт табалары булууга көмөлөстө. Бүгүн “Өлөөн” МУП зоотехнига Марина Николаева…
Саха сиригэр дьон үксэ ипэтиэкэ көмөтүнэн дьиэ-уот оҥостор. Соторутааҕыта “Тыа сирин ипэтиэкэтэ” (“Сельская ипотека”) диэн …