Эмтээх үүнээйилэр. Долохоно

Ийэ айылҕабыт анаан үүннэрэр эмтээх отун-маһын көдьүүстээхтик туһаныаҕыҥ.

Долохоно (боярышник) туһатын туһунан истибит буолуохтааххыт.

Долохонону киһи атын үүнээйини кытта бутуйбат. Бу үүнээйи хараҥа кыһыл өҥнөөх. Умнаһыгар 3-4 см уһуннаах сытыы иннэлэрдээх. Үрүҥ сибэккилэрэ саас ыам ыйыттан саҕалаан тыллаллар.

Эмкэ туттарга отонун уонна сибэккитин сиппит кэмигэр хомуйуллар. Сибэккилэрин чараас гына тэлгээн, эргитэн биэрэ-биэрэ, күлүк, салгыннаах сиргэ хатараллар.

XVIII үйэттэн долохоно сүрэх уонна  ньиэрбэ ыарыытыгар күүстээх эмп быһыытынан биллибит. Саха эмчиттэрэ отонун эбэтэр сибэккитин ууга көөнньөрөн, төбө ыарыйдаҕына, хаан баттааһына үрдээтэҕинэ иһэрдэллэр. Сүрэх үгүс ыарыытын (стенокардия, тахикардия, гипертония, аритмия, общий атеросклероз, климактерический невроз) эмтииллэр. Ону таһынан утуйбат, аҕылас буолууга, астмаҕа, сүрэх ревматизмыгар туттуллар.

Биир улахан ньуоска сибэккини 200 мл итии ууга көөнньөрөн, күҥҥэ үстэ-түөртэ ыстакаан чиэппэринэн аһыах иннинэ иһиллэр. Отонун ыстакаантан ордугу сиэтэххэ, сүрэх тэбиитэ түргэтиир,  киһи мэйиитэ эргийэр.

Клара, Петр Токумовтар,
«Төрөөбүт дойдубут эмтээх үүнээйилэрэ» кинигэлэриттэн.