Эрэгийиэннэр икки ардыларынааҕы тыл бэлиитикэтин кэмпириэнсийэтэ ыытыллар

Икки күн устата Дьокуускай куоракка “Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр тыл бэлиитикэтэ: төрүт олохтоох норуоттар үгэстэрин чөл хаалларыы” эрэгийиэннэр икки ардыларынааҕы научнай-практическай кэмпириэнсийэ ыытыллар. Бэҕэһээ кэмпириэнсийэ аһыллыыта уонна пленарнай чааһа буолла.

Тэрээһин аһыллыытыгар Ил Дархан Айсен Николаев эҕэрдэ тылыгар дойду инники күөҥҥэ сылдьар эспиэртэрэ кыттыылаах кэмпириэнсийэ, тыллары сайыннарыы эйгэтигэр, информационнай уопсастыба дириҥ суолталаах боппуруостарын кытта култууралар хардарыта үлэлэһиилэрин бөҕөргөтүүгэ өссө биир суолталаах түгэнинэн буоларыгар эрэнэрин биллэрдэ.

“Дойду бэрэсидьиэнэ Владимир Владимирович Путин Арассыыйа улуукана уонна күүһэ кини эгэлгэтигэр диэн хаста да бэлиэтээн турар. “Тыл, үгэстэр, норуоттар култууралара – бу барыта биһиги элбэх омук тоҕуоруһан олорор дойдутун тугунан да кэмнэммэт баайа. Маны чөл хаалларыы, сайыннарыы – биһиги, Арассыыйа бары гражданнарын ытык иэһэ”, — диэн бэрэсидьиэн этиитэ, биһигини, хас биирдии норуот баайын, кини төрөөбүт тылын сайыннарар көдьүүстээх үлэҕэ туһаайар”, — диэн Ил Дархан эттэ.

СӨ Бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Сергей Местников Саха сиригэр тыл сайдыытыгар туһаайыллар туох үлэ ыытылларын бэлиэтээтэ.

“Төрүт олохтоох омуктар ураты культурнай нэһилиэстибэлэрин, тылларын чөл хаалларыыга күүспүтүн ууруохпут диэн эрэнэбин. Бу элбэх омуктар түөлбэлээн олорууларын, үтүө туруктаныыларын ирдэнэр усулуобуйатынан буолар”, — диэн эттэ.

Ил Түмэн бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Александр Жирков оҕо төрөөбүт тылын билиитэ үс бэйэ-бэйэтин кытта ситимнээх төрүөттэн тутулуктааҕын ыйда. Бу – судаарыстыбаттан кытаанах өйөбүл, уопсастыбаннай институттары кытыарыы уонна дьиэ кэргэн оруола. Өскөтүн мантан хайата эрэ доҕолоҥнуур түгэнигэр, бу хайысхаҕа үлэ уусутуктары көрсөр диэн ыйда.

“Тустаах түгэҥҥэ судаарыстыба диэн оскуоланы, үөрэх тэрилтэлэрин этэбин. Кэлиҥҥи кэмҥэ, мин санаабар, Арассыыйаҕа төрөөбүт тыллары чөл хаалларыы боппуруоһун судаарыстыбаттан уопсастыбаннай институттарга уонна дьиэ кэргэҥҥэ сүктэрии бэлиэтэ көстөр. Тоҕо маны этэбин? Үөрэх саҥа ыстандартынан төрөөбүт тылы үөрэтии чааһа биллэрдик көҕүрүү турар. Өскөтүн оҕо саҕаланыаҕыттан төрөөбүт тылын үөрэтэр кыаҕа суох буоллаҕына, маны атын тэрээһининэн солбуйар хайдах даҕаны табыллыбат. Оскуолаттан ураты үөрэтии барыта, оскуола тиэрмининэн, факультативнай дьарык буолар. Уопсастыбаннай институттар, дьиэ кэргэн оскуоланы хайдах солбуйар кыахтара суох”, — диэн бэрт судургутук эрээри, тиийимтиэтик быһаарда. Итиэннэ эрэгийиэннэр икки ардыларынааҕы кэмпириэнсийэ резолюциятыгар РФ Үөрэҕириигэ министиэристибэтигэр, РФ Бырабыыталыстыбатыгар төрөөбүт тылы үөрэтэр учууталларга көрүллэр чааһы элбэтии боппуруоһа өссө биирдэ көрүллэрин туһунан туһаайыы киириэн баҕарарын иһитиннэрдэ.

Тэрээһин аһыллыытыгар ЮНЕСКО дьылаларыгар РФ хамыыһыйатын эппиэттиир сэкирэтээрэ Татьяна ДОВГАЛЕНКО (Москва), Нациялар дьыалаларын федеральнай ааҕыныстыбатын нациялар икки ардыларынааҕы сыһыаннаһыыга эйгэтин судаарыстыбаннай бэлиитикэтин управлениетын начаалынньыга, 2022-2032 сс. РФ төрүт олохтоох омуктар тылларын норуоттар икки ардыларынааҕы Уон сылыгар бэлэмниигэ уонна ыытыыга национальнай тэрийэр кэмитиэт эппиэттиир сэкирэтээрэ Тимур ЦЫБИКОВ (Москва), о.д.а. кытталлар.

Киэҥ далааһыннаах тэрээһини ЮНЕСКО Арассыыйатааҕы кэмитиэтин “Информация для всех”  бырагыраамата, Эрэгийиэннэр икки ардыларынааҕы бииргэ үлэлэһии киинэ, СӨ Бырабыыталыстыбата, Хотугуу-Илиҥҥи федеральнай университета Омуктар дьыалаларын федеральнай ааҕыныстыбатын өйөбүлүнэн ыытыллар. Москва, Санкт-Петербург, Йошкар-Ола, Саха сирин, дойду норуоттарын тылларын үөрэтиинэн, чөл хаалларыынан, сайыннарыынан дьарыктанар, үлэлэһэр былаас салайааччылара, учуонайдар, эспиэртэр, уопсастыбаннас кытталлар.