Эрэллээх энэргиэтикэнэн хааччыйар туһугар

ЮРИЙ ТРУТНЕВ «ЯКТ-СОКОЛ» ТЭРИЛТЭҔЭ СЫРЫТТА

Муус устар 10 күнэ. Юрий Трутнев Айсен Николаевы кытта Дьокуускайга квадроцикллары оҥорор «ЯКТ-СОКОЛ» тэрилтэҕэ сырыттылар.

Хампаанньа 2017 сылтан үлэлиир. Ааспыт сыллар усталарыгар 800-чэ квадроциклы оҥорон атыылаабыт. Сылга 120-ни таҥар эбит. Тэрилтэ бэйэтин бородууксуйатын ба­­йыаннай эпэрээссийэ зонатыгар ыытан саҕалаабыт.

Байыастар хайыы үйэ биэс квадроциклы туппуттар, сотору өссө түөрдү ыытыахтаахтар. Тустаах тиэхиньикэҕэ сайаапкалары өрөспүүбүлүкэ тирэх пууннарын нөҥүө Москваҕа Бастайааннай бэ­­рэстэбиитэлистибэҕэ үлэлиир Координационнай кииҥҥэ ыыталлар. Байыаннай эпэрээссийэ зонатыгар өссө 50 анал тиэхиньикэни ыытары былаанныыллар.

ДЬОКУУСКАЙ КУОРАТЫ САЙЫННАРЫЫ

Юрий Трутнев Дьокуус­кай куораты сайыннарыы маастар-былаанын бэлэмнээһиҥҥэ анаммыт мунньаҕы ыытта.

Арассыыйа Бырабыы­талыстыбатын Бэрэссэдээтэлин сол­буйааччы – дойду Бэрэ­сидьиэнин Уһук Илиҥҥэ боломуочуйалаах бэрэстэбиитэлэ Дьокуускай куорат маастар-былаанын бэс ыйыгар Владимир Путиҥҥа көрдөрүөхтээхтэрин эттэ. Кини доку­муон үрдүк бэлэмнээҕин бэлиэтээтэ уонна сорох хайысхалары чочуйан биэрэргэ соруйда.

«Маастар-былаан диэн гене­ральнай былаан эрэ буолбатах. Манна куорат сайдыыта барыта учуоттанар, ол иһигэр олох-дьаһах, экэниэмикэ, демография уонна үлэһит дьонун кыаҕын өттүнэн эмиэ. Дьокуускай кэлиҥҥи сылларга тэтимнээхтик сайдар, нэһи­лиэнньэтин ахсаана элбээн иһэр», – диэтэ Айсен Николаев.

БЭРГЭННИК ЫТЫЫ КИИНЭ

Юрий Трутнев Дьокуускайга бэргэнник ытыы киинин тутуу хаамыытын кытта билистэ. Бу эбийиэги тутуу дойду Бэрэсидьиэнин Уһук Илиҥҥэ боломуочуйалаах бэрэстэ­биитэлин сорудаҕынан 2022 сыл ахсынньытыгар саҕаламмыта. Үөрэтэр-эрчийэр полигон иэнэ – 407 га. Үлэни быйыл атырдьах ыйын саҕаланыытыгар түмүктүүргэ былаанныыллар.
«Сүрүн соругунан бэргэн ытааччылары ыраах уонна олох тэйиччи сиргэ сытар сыаллары ытарга эрчийии буолар», – диэтэ Айсен Николаев.

«Маннык киини тутуу улахан суолталаах. Снайпердарбыт байыаннай зонаҕа үчүгэйдик үлэлииллэр. Саха сиригэр саанан ытыы үрдүк култуурата былыргыттан баар», – диэн түмүктээтэ Юрий Трутнев.

САХА СИРИН ЭНЭРГИЭТИКЭТЭ

Муус устар 11 күнэ. Арассыыйа Бырабыы­талыс­тыбатын Бэрэссэдээтэлин сол­буйааччы – дойду Бэрэсидьиэнин Уһук Илиҥҥэ боломуочуйалаах бэрэстэбиитэлэ Юрий Трутнев Саха Өрөспүүбүлүкэтин энэргиэтикэтин комплексын үлэтин уонна сайдыытын ыйытыыларыгар мунньах ыытта.

«Өрөспүүбүлүкэ дьиэҕэ-­уокка хомунаалынай хаһаайыс­тыбата бытарҕан тымныыларга тахсыбыт саахаллары кыайа тутта диэн сыаналыыбын. Маныаха энэргиэтикэҕэ элбэх саахал тахсыбытын бэлиэ­тиир сөптөөх. Итинтэн сылтаан 130 тыһыынча киһи электричес­кэй уоту хааччахтааһыҥҥа, араарыыга түбэстэ. Ити бастатан туран, илин эҥээр улуус­тарын уонна киин оройуоннар кэккэ нэһилиэктэрин олох­тоохторо. Онон «Русгидро» уонна «Россеть» хампаанньалар баар кыамталары өрөмүөннээһиҥҥэ уонна саҥалары үлэҕэ киллэ­риигэ былааннара өрөспүүбүлүкэ олоҕор олус улахан суолталаахтар», – диэтэ Ил Дархан Айсен Николаев.

НЕРЮНГРИГЭ

Муус устар 12 күнэ. Юрий Трутнев Айсен Николаевтыын бу күн Нерюнгри оройуонугар таас чоҕу хостуур «Колмар» хампаанньа «Инаглинскай» уонна «Денисовскай» хайа-ба­йытар фабрикаларыгар сырыттылар. Ити кэнниттэн дойду Бэрэсидьиэнин Уһук Илиҥҥэ боломуочуйалаах бэрэстэбии­тэлэ «Соҕуруу Саха сирэ» түргэнник сайдыы түөлбэтин сүрүн резиденэ буолар тэрилтэни сайыннарыы боппуруостарыгар мунньах ыытта.

Маныаха Ил Дархан «Колмар» баар буолан Нерюнгри сайдар диэтэ.

«Биһиги кэмниэ-кэнэ­ҕэс Нерюнгри нэһилиэнньэтин ахсаана аҕыйыырын тохтоттубут. «Колмар» манна олоххо киллэрэр бырайыактара бары чопчу түмүктэри аҕалаллар. Дьиэ-уот тутуллар, Соҕуруу Саха сирин технологическай кэллиэһиниин кыттыгас бырайыактар үөскүүллэр. «Колмар» баар буолан Нерюнгригэ аччыгый бииси­нэс сэргэхсийдэ. Итинник үчүгэй түмүктэр инникитин өссө элбиэхтэрэ, тоҕо диэтэххэ, хампаанньа кэнниттэн атын бөдөҥ тэрилтэлэр кэлиэхтэрэ», – диэтэ Айсен Николаев.

45,6 МЛРД ХАНТАН ҮБҮЛЭНЭРЭ БИЛЛИБЭТ

Муус устар 14 күнэ. Дьокуускайга дойду Госдууматын энэргиэтикэҕэ кэмитиэтин төгүрүк остуола буолан ааста. Ил Дархан Айсен Николаев мунньахха өрөспүүбүлүкэҕэ кэлиҥҥи сылларга энэргиэтикэ эби­йиэктэригэр саахал ахсаана элбээбитин бэлиэтээтэ. Бу кыһалҕаны быһаарар туһугар Саха Өрөспүүбүлүкэтин Бырабыыталыстыбата «Рус­Гидро» тэрилтэни кытта Саха сирин электросетевой комплексын эрэллээх буолуутун үрдэтэр комплекснай бырагырааманы оҥорбуттара. Маны олоххо киллэриигэ 56,5 млрд солкуобай ирдэнэр, итинтэн 45,6 млрд хантан үбүлүнэрэ билиҥҥитэ биллибэт.

«Федеральнай бырабыыталыстыба уонна Минэнерго өйөбүлэ суох «Русгидро» маны бэйэтин күүһүнэн кыайбат», – диэтэ Айсен Николаев. Онон Ил Дархан бу бырагырааманы федеральнай бүддьүөттэн үбүлүүргэ этии киллэрдэ.

Дойду Госдууматын энэр­гиэтикэҕэ кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Павел Завальнай уонна парламентарийдар Айсен Николаев өрөспүүбүлүкэ электросетевой комплексын эрэллээх буолуутун үрдэтэргэ туһуламмыт этиитин өйөөтүлэр.

«ВЫБИРАЙ СВОЁ» БЫРАЙЫАГЫ ОЛОХХО КИЛЛЭРИИ

Ил Дархан дойду Госдуу­матын эрэгийиэннэр бэлиитикэлэригэр уонна олохтоох бэйэни салайыныыга кэмитиэтин бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччы, «Биир ньыгыл Арассыыйа» баартыйа фрак­циятын салайааччытын солбуйааччы Сергей Морозовтыын көрүстэ.

Көрсүһүүгэ олохтоох бэйэ оҥорон таһаарыытын өйүүр «Выбирай своё» бырайыагы олоххо киллэрии туһунан кэпсэтии буолла.

«Биир ньыгыл Арассыыйа» баартыйа бу бырайыага Саха сиригэр улахан суолталаах. Өрөспүүбүлүкэҕэ кэскиллээх хайысхалар бааллар», – диэтэ Айсен Николаев.

Сергей Морозов «Биир ньыгыл Арассыыйа» баартыйа фракцията Госдууманы кытта олохтоох бэйэ оҥорон таһаарыытын өйөөһүҥҥэ кэккэ миэрэлэри киллэрэргэ былаанныырын иһитиннэрдэ. Ити, бастатан туран, омук табаарын солбуйууну кытта ситимнээх.

«САҤА ЧӨМПҮЙҮӨННЭР ҮҮНҮӨХТЭРЭ»

Муус устар 15 күнэ. Ил Дархан Дьокуускайга көҥүл тустууга Арассыыйа эдэрдэргэ түһүлгэтин үөрүүлээхтик ары­йыыга кытынна. Күрэхтэһиигэ дойду 43 эрэгийиэниттэн 21 саастарыгар диэри 300-чэ бөҕөс туһунна.

Дьокуускайга көҥүл тустууга Арассыыйа эдэрдэргэ түһүлгэтэ Айсен Николаев уонна Арассыыйа спортивнай тустууга федерациятын бэрэсидьиэнэ Михаил Мамиашвили быһаарыыларынан ыытылынна.

«Бу көбүөртэн саҥа чөмпү­йүөннэр үүнүөхтэрэ. Арҕаа дойдулар сааҥсыйалара төһө да мэһэйдээтэллэр, биһиги син биир төннөн тиийэн олимпийскай оонньуулар, аан дойду уонна Европа «көмүһүн» барытын ылыахпыт», – диэн эттэ түһүлгэни арыйыыга Айсен Николаев.

ДЬИҤНЭЭХ ДЬИКТИ

«Саха АССР 100 сыла» үбүлүөйдээх бэлиэ байыаннай эпэрээссийэҕэ баҕа санаатынан барбыт байыаһы быыһаата. Ити туһунан Айсен Николаев телеграмыгар суруйда. Ил Дархан бу бэлиэни байыаска Санкт-Петербурга госпитальга бара сылдьан туттарбыта.

«Инники кирбиигэ төннүбүтүгэр, этэрээттэрин минометунан ытыалаабыттар. 15-сантиметрдаах үлтүркэй үбүлүөйдээх бэлиэтигэр кэлэн түспүт. Бу дьиҥнээх дьикти!» – диэн кэпсээтэ Айсен Николаев.

Байыас Дьокуускайга кылгас уоппускатыгар кэлбитигэр, Айсен Николаев киниэ­хэ «Саха АССР 100 сыла» саҥа үбүлүөйдээх бэлиэни туттарда уонна түргэнник чөлгөр түс, чэгиэн-чэбдик буол диэн баҕа санаатын эттэ.