Эт, силии — “суһал көмө”

Кыра сылдьан, ыарыйдахпытына, ийэлээх аҕабыт бэйэ кууруссатын миинин иһэрдэллэрэ. Оо, ол минньигэс да буолара! Сорох-сороҕор, куурусса миинин иһээри, соруйан ыалдьа сатаан, хаары сиир да түгэннээх этибит.

Ити мээнэҕэ буолбатах эбит. Куурусса, ынах этигэр баар белок, протеин организм чөлүгэр түһэригэр олус туһалаахтар. Өр буһардахха, белок аминокислоталарга арахсар, онон чэпчэкитик иҥэр.

Белок туох баар килиэккэлэргэ, ол иһигэр иммуннай систиэмэҕэ, гормоннарга, ферменнэргэ сүрүн тутуу матырыйаалынан буолар. Бу бэссэстибэлэр ыарыы кэннэ уорганнар, эттиктэр чөлгө түһэллэригэр олус наадалаахтар. Ону тэҥэ, белок – кислородунан, иҥэмтиэлээх бэссэстибэлэринэн хааччыйар гемоглобин сүрүн эттигэ.

Ордук уҥуохтаах, силиилээх, 2-3 чаас устата буспут эт миинэ туһалаах. Маннык бульон быары, куртаҕы, оһоҕоһу ноҕуруускалаабат, иммуннай систиэмэ күүһүрэригэр туһалаах. Иҥэмтиэлээх бэссэстибэлэри ылбыт организм вируһу, инфекцияны кытары охсуһарыгар “антитела” диэннэр түргэнник үөскүүллэр. Ол эрээри, кыраадыстыыр, мөлтүүр кэмигэр киһи аһыан баҕарбат буоллаҕына, күүһүнэн аһата сатыыр наадата суох. Кыраадыстыыр – ол аата организм инфекцияны кытары охсуһар, бу кэмҥэ күүһүн-уоҕун аһы буһарарга буолбакка, атыҥҥа ыытар.

Уҥуох силиитэ иммунитеты бөҕөргөтөр, тоҕо диэтэр, элбэх аминокислоталаах. Силиини 12-24 чаас буһаран, халадьыас (дырыһааҥкы) оҥордоххо, элбэх коллагеннаах буолан, тирии тупсарыгар, уҥуохха-сүһүөххэ, о.д.а. туһалаах.

Силиилээх миин желатиннаах буолан, оһоҕос ис тириитэ, салыҥнаах бүрүөтүн баастара оһоллоругар көмөлөһөр. Ону тэҥэ, силиилээх эккэ элбэх калий, сера, кремний, магний, фосфор, кальций курдук туһалаах эттиктэр бааллар.

Киһини эдэригэр түһэрэр, атын килиэккэлэргэ кубулуйар кыахтаах “стволовай” килиэккэлэр силиигэ бааллар. Онон учуонай быраастар ыарыы кэннэ чөлгө түһэрэргэ, күүс эбинэргэ эмиэ туһаналлар. Биһиги өбүгэлэрбит ону билэллэрэ, силиилээх чоҥку мааны ас этэ. Дэлэҕэ, силиилээх мүһэни күрэс кыайыылааҕҕар бириис гынан биэриэхтэрэ дуо? Ол аата мүһэни туттарыы “күүскэр күүс эбилиннин” диэн ис суолталаах эбит. Ону тэҥэ, сахалар таба кытаата илик муоһун (панты), кыыл уорганнарын, о.д.а. туһаналлара.