Евгений Петров: «Саха аһын ускуустубатын кистэлэҥнэрэ айылҕабытын кытта ыкса ситимнээх»

«Тыгын Дархан» эрэстэрээн аанын кэннигэр былыргы ырысыаптар уонна төрүт үгэстэри харыстаан илдьэ сылдьар саха аһын аптаах эйгэтэ арыллар.

Биһиги бүгүҥҥү кэпсэтээччибит — эдэр исписэлиистэн астыыр дьыала биллибит-көстүбүт маастара буолуор диэри уһун суолу ааспыт пуобар Евгений Петров,  Хотугу дойду  устуоруйатыгар иҥэн сылдьар идэтин кистэлэҥнэрин арыйар. Төрөөбүт дойдутун кэрэтиттэн, уһуйааччыларын өйөбүлүттэн кынаттанан, Евгений ураты ньымалар уонна өбүгэ сиригэр убаастабыл иэйиитин түмүгэр уус-уран айымньыга кубулуйар судургу астар тустарынан кэпсиэҕэ.

Идэтинэн үлэтэ уонна сайдыытын суола

— Евгений, уопуккут туһунан кылгастык кэпсээҥ эрэ. Эрэстэрээн эйгэтигэр хас сыл үлэлиигит, тоҕо чуолаан Хотугу норуоттар астарын таллыгыт?

— «Тыгын Дархаҥҥа» үлэлии кэлбитим 13 сыл буолла. Дьокуускайдааҕы эргиэн-экэниэмикэ кэллиэһин бүтэрэн техник-технолог быһыытынан киирбитим, онтон Новосибирскайдааҕы технологическай үнүстүүтү инженер-технолог идэтинэн бүтэрбитим. Дьиҥинэн, биһиги эрэстэрээммит национальнай ас киинэ быһыытынан биллэр, ол гынан баран, биһиги хотугу астарынан эрэ муҥурдаммаппыт. Аныгы кэми кытта тэҥҥэ хардыылыыбыт, көрүҥүн кэҥэтэбит, араас аһы астыыбыт.

— Үлэлиир сылларгыт устата идэҕитигэр туох уларыйыылар таҕыстылар? Идэҕитигэр үүнүү-сайдыы ханнык кэрдиис кэмнэрэ эһиэхэ ордук суолталаах этилэрий?

— Бүгүн мин саха аһын мэтрыттан, шеф-пуобар Иннокентий Тарбаховтан үрдүкү кулинария дьиҥнээх оскуолатын ааспыппыттан киэн тутта этэбин.  Иккиэн Тааттаттан төрүттээх эбиппит. Ону тэҥэ дириэктэр  Мария Габышеваҕа махтанабын – кинилэр саамай саҕаланыаҕыттан миигин кэлэктиипкэ олус эйэҕэстик көрсүбүттэрэ. Өссө биир биир дойдулаахпын – Константин Матаннановы кытта тута биир тылы булбуппут, бүгүҥҥэ диэри доҕордоһобут, бииргэ үлэлиибит. Биһиэхэ Иннокентий Иннокентьевич улахан профессионал, маастар эрэ буолбатах, кини – биһиги убаастыыр доҕорбут, уһуйааччыбыт. Күннээҕи үлэ – биир, оттон көһө сылдьан астааһын – бу атын. Сотору-сотору уустук усулуобуйаҕа, кутаа уокка астыырга күһэллэбит, ол эрээри маннык уларыйыыны мин олус сөбүлүүбүн. Экстремальнай усулуобуйаҕа сатабылы туһаныы хас биирдии саха эр киһитигэр суолталаах. Биһиги төрөөбүт айылҕабытын кытта олус ыкса ситимнээхпит. Үлэни булду, балыктааһыны кытта дьүөрэлиир олус үчүгэй.

— Саха астарын астыырга эһигини туох кынаттыырый?

— Саха аһа – айылҕаттан, экология өттүнэн ыраас, иҥэмтэлээх, онон минньигэс даҕаны. Мин тыаҕа улааппытым, төрүт аска үөрэммитим. Балыктан, эттэн оҥоһуллубут астары дуоһуйа астыыбын.

Национальнай астар уонна саха аһын нэһилиэстибэтэ

— Үгэс буолбут саха астарын астыырга туох эмит ураты кистэлэҥнэр бааллар дуо? Ордук киэҥник биллэр саха астарын уонна утахтарын туһунан сиһилии кэпсээҥ эрэ.

— Чахчы, хас биирдии пуобар бэйэтэ кистэлэҥнээх буолар. Ол гынан баран, барыбытыгар саамай сүрүнэ – бородууктаны сөпкө талыы. Хаачыстыбалаах ингредиеннэр – ситиһии аҥаара. Оттон салгыы, номоххо этиллэрин курдук, тиэхиникэ дьыалата.

«Тыгын Дархаҥҥа» ордук саламаат хас да көрүҥэ (сүөгэйгэ, арыыга буһарыллар, саахардаах, сымыыттах), «Индигиир» салаат, сахалыы лэппиэскэ бааллар. Үгүс хаһаайка Иннокентий Иннокентьевичтан «Сандалы» бөрүөк ырысыабын ылан туһанар. Бу ырысыап Бүтүн Арассыыйатааҕы тыа хаһаайыстыбатын быыстапкатыгар кыһыл көмүс мэтээлинэн бэлиэтэммитэ. Ол аата, кэминэн тургутуллубут. Утахтартан дьон отон муоруһун (уулаах отон, хаптаҕас, сугун) сөбүлээн иһэллэр. Ыраахтан кэлбит ыалдьыттар да, куруук сылдьар дьоммут да үксүн бу астары сакаастыыллар.

— Эһиги санааҕытыгар, саха гастрономическай ускуустубата салгыы сайдарыгар туох нааданый?

— Кыраныыссаны кэҥэтиэххэ наада. Ол туһугар идэлээх каадырдары бэлэмниэххэ, олохтоох оҥорон таһаарааччылары уонна пиэрмэрдэри өйүөххэ, киин куораттарга саха аһын эрэстэрээннэрин аһыахха наада. Үбүнэн да, тэрийиинэн да бу уустугун өйдүүбүн, ол эрээри наадалаах. Холобур, аан дойдуга дьоппуон сушитын, италия паастатын билэллэр. Сол курдук, биһиги ханнык эмит аспыт бүтүн аан дойдуга аатырыан сөп.

— Тоҕо национальнай аһы харыстыыр суолталааҕый? Үгэстэр уонна аныгы кэм хайысхалара Хотугу норуоттар астарыгар төһө күүстээх ситимнээхтэрий?

— Ас – биһигини атын омуктартан араарар уопсай култуурабыт. Аныгы сахалар олохторун укулаата уларыйарын кытта аһылыктара эмиэ уларыйар, айылҕа аһыгар ирдэбил үрдүүр. Билигин үгэс буолбут ырысыаптарга саҥаны киллэрэргэ кыах үгүс. Ыччат сөптөөх, төрүт ас суолталааҕын өйдөөн эрэр. Pandasakha (Вячеслав Романов) блогер санааларын хорсуннук, айымньылаахтык, уратытык киллэрэрин сөбүлүүбүн. Маннык холобурдар үгүстэр.

Идэҕэ бэриниилээх буолуу уонна сайдыы кэскилэ

— Пуобар үлэтэ – олох анала диэххэ сөп дуо?

— Оннук, мин оҕо эрдэхпиттэн пуобар буолуохпун баҕарарым. Үлэбин сөбүлүүбүн, олус эппиэтинэстээх. Астары кэрэтик киэргэтэри, хайдах ууруллуоҕун толкуйдууру сөбүлүүбүн. Аныгы кэм куукуна тэриллэрэ айар санааны олоххо киллэрэргэ кыах биэрэллэр.

— «Тыгын Дархан» эрэстэрээн Дьокуускай куорат визитнай карточката буолла. Кэлэр уон сыллар усталарыгар кэллиэгэлэргитин кытта тугу ситиһиэххитин баҕараҕыт?

— Биһиги эрэстэрээммит кэнсиэпсийэтэ мэлдьи ыалдьыттар ирдэбиллэрин толорууга уонна сайдыыга туһуланар. Соторутааҕыта биһиэхэ биллиилээх бренд-шеф Николай Атласов үлэлии кэллэ. Иллээх-эйэлээх хамаанданан саха аһын киэҥ эйгэҕэ таһаарарга саҥа ньымалары көрдүүбүт, бырайыактары саҕалыыбыт. Холобур, гастротуурдартан саҕалыахпытын баҕарабыт. Онтон салгыы – көстөн иһиэҕэ.

— Бүгүн үгүс турист Дьокуускайга олохтоох деликатестары амсайа кэлэр. Эһиги саха аһын кытта бастакытын билсэр айанньыттарга туох сүбэни биэриэ этигитий?

— Үксүгэр, кинилэр үгүстэрэ таба, сылгы этиттэн оҥоһуллубут астары билбэт буолааччылар. Бу олохтоох деликатестартан араас минньигэс астары этиэххэ сөп: буспуту, ыһаарыламмыты, ыыһаммыты.

Кэпсэттэ Диана Сивцева