Феодора Корнилова-Ракоши төрөөбүтэ 120 сылыгар аналлаах быыстапка турда

Феодора Корнилова-Ракоши төрөөбүтэ 120 сылыгар анаан Емельян Ярославскай аатынан Саха сиринээҕи хотугу норуоттар устуоруйаларын уонна култуураларын судаарыстыбаннай холбоһуктаах түмэлэ быыстапка туруорда.

1950 сыллаахха Саха сиринээҕи кыраайы үөрэтэр түмэл Венгрия коммунистическай баартыйатын генеральнай сэкирэтээрэ Матиас Ракоши кэргэниттэн, Венгрияҕа олорор Феодора Корнилова-Ракошиттан сурук тутар. Бу суругар Феодора Федоровна сахалыы ойуу лоскуйун ыыталларыгар көрдөһөр. Түмэл үлэһиттэрэ биир дойдулаахтарын көрдөһүүтүн быһа гымматтар. Онно махталын бэлиэтигэр Феодора Ракоши Венгрия, Румыния, Польша, Чехословакия, Албания, Болгария, Кытай, Кэриэйэ, Монголия норуоттарын прикладной ускуустубатын 100-чэкэ биридимиэтин бэлэх биэрэр.

Кини бу ураты бэлэҕи биэрэн, бүгүн биһиги Саха сирин түмэлигэр ураты эспэнээттэри көрөр кыахтанныбыт. Ол курдук, манна сүктэр кыыс оронун сабыыта, сыттык сабыыта, араас салпыаккалар, паннолар, көбүөрдэр, Венгрия маастардарыттан ураты кимнээх даҕаны сатаабат икки өттө тас көстүүлээх быысапка, араас ваазалар, кувшиннар, о.д.а. маллары көрөр кыахтанныбыт.

Быыстапка үөрүүлээх аһыллыытыгар СӨ Уопсастыбаннай балаататын чилиэнэ, Дьахталлар хамсааһыннарын сойууһун бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Альбина Черепанова: “Феодора Федоровна биһиги бу курдук хас да сыл буолан баран  көрөрбүт туһугар түмэлгэ бэлэх быһыытынан маллары хааллартаабыт. Саха сиригэр аймахтара элбэхтэр этэ. Бииргэ төрөөбүт балта Саха сиригэр аан маҥнайгы уһуйааннары асталаабыта. Венгрия литэрэтиирэтин ааҕан билэбит, Венгрияҕа бастакы чааһынай уһуйааннары кини тэрийбит. Бу архыыбы, матырыйааллары ааҕан биир кып-кыракый Кыыллаахтан хайдахтаах курдук дьон тахсыбыттарын көрөбүт – Венгрияҕа тиийэн чааһынай уһуйааннары арыйар. Бүгүҥҥү кыра быыстапка Феодора Федоровна олоҕун, үлэтин үөрэтиигэ, болҕойон чинчийиигэ суолу аһар.

Биһиги уһун кэм устата Феодора Корнилова-Ракоши төрөөбүт күнүн чопчу билбэт этибит. Саха сиринээҕи матырыйаалларга ол туһунан суох. Соторутааҕыта аймахтара бигэргэттилэр, икки күнүнэн, сэтинньи 15 күнүгэр төрөөбүтэ 120 сылын туолар. Билигин кини туһунан кинигэ бэлэмнии сылдьабыт”, — диэн иһитиннэрдэ.

Онтон Феодора Корнилова-Ракоши сиэн быраата – Любовь Федоровна Корнилова (суруйааччы Н.Е. Мординов-Амма Аччыгыйын кэргэнэ) сиэнэ Никита Мординов кэлэн истиҥ тыллары, кини туһунан тугу өйдөөн хаалбытын кэпсээтэ. “Феодора Федоровнаны кытта мин оҕо буолан улаханнык бодоруһан кэпсэппэтэхпит. 1973 сыллаахха ийэбиниин Москваҕа бара сылдьан киниэхэ түспүппүт, нэдиэлэ курдук олорбуппут. Оччолорго кини номнуо 70-ча саастааҕа. Ол да буоллар сэргэх, төһө да сааһырдар көбүс-көнө уҥуохтааҕа. Таһырдьа тахсан көрсүбүтэ, малбытын-салбытын киллэрэрбитигэр көмөлөспүтэ. Кутузовскай проспекка олороро. Бэрт истиҥник көрсүбүтэ. Олус элбэх кинигэлээҕэ. Мин 1940-с сылларга тахсыбыт, хараҥа халлаан күөх тастаах “Улахан сэбиэскэй энциклопедияны” умсугуйан аахпытым. Ол туһунан Феодора Федоровна эбэбэр: “Дьикти оҕо, энциклопедияны эрэ ааҕан таҕыста”, — диэн суруйбут этэ.

Феодора Федоровна юриһын, уруһуйдьутун бары билэбит. Серваныгар сымыыт хаҕыттан оҥоһуллубут хас даҕаны сервиз турара. Кофейниктар, ваазалар, о.д.а. иһиттэр бааллара, бу туох технология буоларын мин билигин даҕаны билбэппин. Биһиги хайдах олорорбут туһунан элбэхтик ыйыталаспыта. Феодора Федоровна эбэбин Любовь Федоровнаны кытта сүрүннээн суругунан билсэллэрэ. Мин санаабар, бүтэһигин 1978 сыллаахха көрсүбүттэрэ быһыылааҕа. Эбэм ити сыл Москваҕа хараҕын эпэрээссийэлэтэ бара сылдьыбыта. Бу быыстапка ураты көрүүлээх Феодора Федоровна туһунан киэҥ араҥа дьон билэллэрин туһугар улахан көмөлөөх буолуоҕа. Тэрийээччилэргэ улаханнык махтанабын”, — диэн эттэ.

Урут Саха сирин олохтоохторун көрүүтүгэр тахсыбатах ураты быыстапка турда. Сэҥээрбит дьон хайаан даҕаны тиийэн көрүҥ. “Венгрияттан истиҥ тапталынан” быыстапка бу сыл ахсынньы 5 күнүгэр диэри туруоҕа.