Госсэбиэт мунньаҕар ньиэп хостооһунун өйүүр миэрэлэри дьүүллэстилэр

Госсэбиэт «Энергетика» хайысхатынан хамыыһыйатын мунньаҕа бу күннэргэ Казань куоракка ыытылла турар Татарстааннааҕы нефтегазохимическэй пуорум чэрчитинэн буолан ааста.

Мунньахха федеральнай былаас уорганнарын, Судаарыстыбаннай Дуума, ааҕыныстыбалара уонна салаа саамай бөдөҥ хампаанньаларын бэрэстэбиитэллэрэ кытыннылар. Тэрээһин сүрүн тиэмэтинэн минеральнай-сырьевай бааза мөлтүүрүн усулуобуйатыгар ис ырыынак ирдэбилин хааччыйыыга уонна аан дойду ырыынагар Арассыыйа өлүүтүн харыстааһыҥҥа ньиэп хостооһунун өйүүр миэрэлэр буоллулар.

Хамыыһыйа баһылыга Айсен Николаев бэлиэтээбитинэн, сааҥсыйалары үрдүнэн, дойду аан дойду энергоресурсаларын ырыынагар инники күөҥҥэ сылдьар миэстэтин тутан олорор уонна ньиэп саппааһынан, хостооһунунан уонна экспорынан бастакы үс дойду кэккэтигэр киирэр, аан дойду ырыынагын 10% кэриҥин ылар. Итиэннэ ньиэп салаатыгар федеральнай бүддьүөт дохуотун 20% кэриҥин киллэрэр, оттон ньиэп хостооһунугар сыл аайы киллэриллэр инвестициялар сыһыары тутар салаалар сайдалларыгар көмөлөһөллөр.

РФ 2050 сылга диэри энергетическэй стратегиятыгар сөп түбэһиннэрэн, 2030 сылга диэри ньиэп хостооһуна 540 мөл. туоннаҕа тиэйиэхтээх, бу 2024 сыллааҕы көрдөрүүттэн 4,6% үрдүк. Ол эрээри, сайдыылаах эрэгийиэннэргэ үгэс буолбут саппаастар сыыйа аҕыйаан иһэллэр. Билигин саппаастар 60% кэриҥэ уустук хостонор саппаастарга киирсэллэр, уонна хостооһуҥҥа кинилэр өлүүлэрэ 32% тэҥнэһэр. Хостооһун саҥа эрэгийиэннэрин сайыннарыы ураты суолталанар.

«Билиҥҥи геополитическай усулуобуйаларга Уһук Илин уонна Арктика биһиги дойдубут энергетическэй куттала суох буолуутун уонна экэнэмиичэскэй  суверенитетын хааччыйыыга сүрүн суолталаналлар», – диэн Айсен Николаев бэлиэтээтэ. Кини холобур быһыытынан Саха сирин аҕалла, манна кэскиллээх ньиэп баайдаах сирдэр баһыйар өттүлэрэ Арктика зонатыгар бааллар.

Билиҥҥи кэмҥэ 845 мөл. туонна хостонор ньиэп сабаҕаланар ресурсалаах иэннэрэ уонна ньиэп-гаас баара биллибит сирдэрэ учуокка ылылыннылар. 2023 сыллаахха өрөспүүбүлүкэ баһылыга минеральнай-сырьевай баазаны түргэтэтиллибит тэтиминэн кэҥэтэр туһунан көҕүлээһинин Арассыыйа Бэрэсидьиэнэ өйөөбүтэ. Түмүгэр «Геология: легенданы сөргүтүү» федеральнай бырайыагынан Саха сиригэр 2025-2027 сылларга Арктикаҕа баар углеводороднай сырье 10 учаастагын үөрэтиигэ 10,6 млрд солк. үп-харчы көрүлүннэ.

«Бу Саха Өрөспүүбүлүкэтигэрдойду саҥа ньиэп-гаас кластера үөскүүрүгэр олук уурар», – диэн эрэгийиэн баһылыга эттэ. Бырамыысыланнай туһаҕа киллэрии саҕаланыыта экэниэмикэ үүнүүтүгэр уонна сирдэр-уоттар сайдыыларыгар импульс биэриэҕэ: саҥа үлэ миэстэлэрин тэрийииттэн уонна нолуок киириититтэн саҕалаан, социальнай бырагыраамалары олоххо киллэриигэ, инфраструктураны тупсарыыга уонна дьон олоҕун хаачыстыбатын үрдэтиигэ тиийэ. Хамыыһыйа салайааччыта хостооһун экэнэмиичэскэй көдьүүһүн үрдэтэргэ инники күөҥҥэ сылдьар дойду технологияларын уонна оборудованиетын киллэрии, ньиэби байҕал уонна өрүс пуордарыгар тиэрдэргэ инфраструктурнай кыамталары тэрийии, фискальнай эрэсиими ситэрэн-хоторон биэрии уонна инвестордары көҕүлүүр миэрэлэр наадалаахтарыгар эрэлин биллэрдэ.