ХААРТЫСКА: Үйэлээх үлэ — Айыылар Ытык иһитэ

Баайаҕа маастардара Айыылар Ытык иһиттэрин тиктилэр. Бэс ыйын 9 күнүгэр Баайаҕаҕа, “Испэ туос” түмсүү иистэнньэҥнэрэ Айыылар Ытык иһиттэрин — сүдү иис-күүс үлэтин биир дьикти оҥоһугун — бар дьонноругар көрдөрүүгэ таһаардылар.

Саха 9 Айыыларын көрдөрөр Кэрэ Айымньы 140 хонук устата тигилиннэ, 67 см үрдүктээх, 2м 95 см иэннээх, 8 кырыылаах. Бу аҕыс кырыыга Айыыһыт, Иэйиэхсит Айыы Хотуттар, Дьөһөгөй Айы ы, Хотой Айыы, Улуу Суорун, Дьылҕа-Таҥха-Билгэ Хаан, Аан Дьааһын, Одун Хаан, Чыҥыс хаан туоһунан тигиллэн ойууламмыттар, кинилэри тохсус халлааҥҥа олорор Үрүҥ Айыы Тойон иилии эргийэн үрдүлэриттэн араҥаччылыы хаппах буолан курдаабыт.

Мандар Уус өркөн өйүн толкуйун (идиэйэтин) “Испэ туос” салайааччыта Парасковья Васильевна Макарова маастардаан (маастар-худуоһунньук), хас биирдии Айыы уобараһын айан, эскиистээн таһаарда. Борис Федорович кини үлэтин сиппит-хоппут маастар, уһулуччулаах талаан оҥоһуга диэн сыаналаата, бэйэбит ортобутугар иитиллэн, үүнэн-сайдан таҕыста диэн астына, киэн тутта, махтана, ис иһиттэн чаҕылыйан, үөрэн туран эттэ. Бу сүдү ииһи 2015 сылтан “Испэ туос” түмсүүгэ Моҕол Ураһа тигиитигэр үлэлээбит ааттаах-суоллаах маастардар: Неустроева Светлана Софроновна, Тосина Евдокия Ивановна, Дедюкина Наталья Иппатьевна, Бурнашева Парасковья Петровна, Неустроева Александра Васильевна, Андросова Галина Иннокентьевна сүрэхтэрин сылааһын, илиилэрин эрчимин, дьулуурдарын, тулуурдарын, бары сатабылларын ууран оҥордулар, талба талааннарын алымаас таастыы чаҕылыта оонньоттулар.

Кинилэргэ күүс-көмө буолан, умсулҕаннаах иискэ ис сүрэхтэриттэн Иванова Оксана Афанасьевна, Потапова Наталья Яковленва, Попова Наталья Дмитрьевна үлэлэстилэр, туос иһит алтан тутааҕын Золотарева Ольга Леонидовна оҥорон ситэрэн-хоторон биэрдэ. Григорий Васильевич Чуруков Ытык иһиккэ сахалыы ойуулаах-мандардаах остуолу анаан-минээн оҥордо.

“Мандар кыһата” Айылгы уонна Айымньы киинин салайааччыта Парасковья Петровна Бурнашева: “Бу сыралаах улахан үлэбитин биһиги Борис Федоровичка аныыбыт, Моҕол Ураһаҕа бэлэх уунабыт”,- диэтэ. Парасковья Петровна кэрэ ииһи силигэ ситиэр диэри көрөр харахтаахха көрдөрбөккө, чып кистэлэҥҥэ тутан иистэннэрбит. Бу айымньы төрүт өбүгэ сиигинэн, ситиинэн тигилиннэ. Маастар Айыылар уобарастарын туос араас өҥүн туттан айан таһаарда, манна биир да ойуу саба тутан килиэйдэммэтэ, барыта уран тарбах аспыт сиигинэн оҥоһулунна. Баайаҕа маастардарын чулуу шедевр Айымньылара Тааттаҕа ыытыллар Манчаары оонньууларыгар норуот маастардарын быыстапкатыгар көрдөрүүгэ туруоҕа. Бу туһунан Таатта улууһун дьаһалтата суруйар.