Хайдах олороҕут, Үрүҥ Хайа табаһыттара?

Быйыл хоту улуустар хаһаайыстыбаларыгар кыстык хайдах  баран иһэрий?  Билигин Анаабырга Үрүҥ Хайа сэлиэнньэтигэр кыралаан буурҕарар, им балай хараҥа быыһыгар олороллор.  Олохтоохтор этэллэринэн, манна күн тахсыыта тымныйыаҕа. Дьэ, маннык уустук усулуобуйаҕа олорор “Үлэ дьоруойа Илья Спиридонов аатынан табаны иитэр-бултуур тэрилтэ” МУП табаһыттарын олохторо-дьаһахтара хайдаҕын, кыстык хайдах бара турарын туһунан кэпсээтэххэ үгүс.

Табалара уотурбата суох табыллыбаттар, онон “Анаабыр алмаастара” хампаанньа көмөтүнэн уотурбаны, тууһу, тутуу матырыйаалын Архангельскайтан, Дьокуускайтан да буоллун, босхо тиэйтэрбиттэр. Кинилэр анаабырдар сирдэригэр-уоттарыгар  алмааһы хостуур буолан, көмөлөөхтөр. Бу тэрилтэнэн аҕалтарыыны улуус дьаһалтата хаһаайыстыбаларга, тэрилтэлэргэ нуормалыыр. Быйыл бу хаһаайыстыбаҕа 3 контейнеры аҕалтарбыттар.

— Аҕыс ыстаадалаах дьоҥҥо сүрүн кыһалҕабыт диэн мэччирэҥмит бүттэ. Табабыт элбээтэ. Овцебыктар  эмиэ мэччирэҥи былдьаһаллар. Айылҕа уларыйара эмиэ оҕуста. Билиҥҥэ диэри кыһыҥҥы массыына суола аһылла илик. Тыһыынчаттан тахса табаны өлөрөн, “Анаабыр алмаастарыгар” уонна нэһилиэнньэҕэ атыылаатыбыт. Табаларбытыгар уотурбата суох табыллыбат дьоммут. Тохсунньу-кулун тутар ыйдарга улахан тымныыларга сиэтэргэ олус көмөлөөх. Онон Саха сиригэр комбикорм оҥорор собуот булгуччу наадалаах дии саныыбын. Аны туран муорабыт сиикэй сытар, онон арыыга биир ыстаадабытыгар хойут тиийэрбит буолуоҕа. Ыстаадаларга кыһалҕа элбэх. Кэнники сылларга үөн-көйүүр, суор элбээн, тугуту сиир буолла. Урут сиэгэн диэни хартыынаҕа эрэ көрөр этибит, аны ол кыыл эмиэ элбээн эрэр. Быйыл сайын ыстаадалары биэс хагдаҥ эһэ буулаабыта. Ити курдук, адьырҕалар да буулууһуктар быһыылаах, — диэн кэпсээнин саҕалаата  дириэктэр Роман Туприн.

Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтин, улуус даҕаны таба салаатын сайыннарыыга туһуламмыт үчүгэй бырагыраамалара салҕанара наадатын  Роман Дмитриевич бэлиэтиир.  МУП күннээҕи олоҕор, үлэтигэр көрсөр ороскуота улахан. Анаабырга, холобура, сэлээркэни лиитэрэтин 110 солк. атыылаһаллар. Ол сыана ыарахана мастарын эҥин таһалларыгар улахан охсуулаах.  Холобура, оттук мастарын Өлөөн Дьэлиҥдэтиттэн тиэйэллэр. Уопсайынан, дизельнэй уматыкка улаханнык ороскуотураллар.

— Сылга 50-60 т эти атыылыыбыт. “Анаабыр алмаастара” 30 тахс а туоннаны ылар буолла. 2019 с. учаастактарын аҕыйатан, хампаанньа 17 эрэ туоннаны атыыласпыт буоллаҕына, билигин элбэҕи көрдүүр буоллулар. Дьиҥэ, биһиги Красноярскай кыраайы кытта силбэһэ олоробут. Кинилэр эмиэ сороҕор таба этин атыылаһаллар. Сайыҥҥы өттүгэр кыыл таба кэлэр, итилэри кытта ыарыы да кэлсээччи, сороҕор табаларбытын да илдьэ барыахтарын сөп. Кистэл буолбатах, олохтоох нэһилиэнньэ алмааска үлэлии барара баар суол. Дьиҥэ, олохтоохтор дьиэлэрин-уоттарын туругун кэтээн көрдөххө, табаһыттар киэнэ ордук буолар. Уонна дьиҥнээх патриоттар эрэ табаҕа хаалаллар. Табаҕа үп-харчы эрдэттэн эрэ угулуннаҕына биирдэ сылы этэҥҥэ туоруугун, аскын-үөлгүн хааччынаҕын, тиэхиньикэҕин атыылаһаҕын, саппаас чааскын булунаҕын эбээт. Бырамыысыланнаска, атын да тэрилтэҕэ барбыт дьону кэтээн көрдөхпүнэ, барбыт дьон төттөрү табаҕа кэлэр. Ол да буоллар, биһиги олохтоох бородууксуйабыт сыаната улааппат буолан, эмиэ хаһаайыстыбабыт сайдыытыгар оҕустарабыт. Өйдүүргүт буолуо, Сэбиэскэй кэмҥэ табаны хайдах көрөр-иитэр туһунан кинигэ бөҕө суруллубутун. Билигин итинник суох. Бэтэринээрийэбит киин офиһа Мииринэйгэ баар.Бэтэринээрдэр тиийбэттэр. Ыксаан, бэйэбит хас да табаһыппытын бэтэринээргэ үөрэттэрдибит. Манан сибээстээн, мин табаһыты хоту усулуобуйаҕа үлэлииргэ, олорорго сибээстээх бары идэлэргэ үөрэтиэххэ диэн этиилээхпин, — диэн салгыы кэпсээтэ Роман Дмитриевич.

Кини кэпсииринэн, билигин табаны өлөрүү кэмигэр түргэн туттунуулаах табаны астыыр, сүлэр да киһи да киһи  көстөрө сыыйа күчүмэҕэй буолуох курдук. Уопуттаахтар сааһырбыттар, эдэрдэр соччо сыстыбаттар. Роман Туприн урут 90 сыллар бүтүүлэригэр тэриллибит “Таба” хампаанньа балаакка матырыйаалынан, таба эминэн-томунан, атын да тэриллэринэн кииннээн хааччыйара ити тэрилтэ сабыллан, суох буолбутуттан хараастар. Кыһыннары-сайыннары тиэйиигэ көмөлөһөр “Анаабыр алмаастара” хампаанньа генеральнай дириэктэригэр П.А.Маринычевка, улууспут баһылыгар Э.П.Платоновка, баһылыгы солбуйааччы И.В.Васильевка истиҥ махталын тириэртэ.    Табаһыт Арассыыйаҕа  ”Үлэ дьоруойа” буолара тоҕо табыллыбатый?  Өрөспүүбүлүкэ салалтата итини  туруорсарыгар көрдөһөр. “Земский доктор” бырагыраамаҕа майгынныыры табаһыттарга киллэриэххэ, таба иитиитин салаатын өссө күүскэ өйөөн, сайыннарыахха диэн баҕа санаатын тиэртэ.

Хаартыскалары: Роман Туприн ыытта.