Хас хардыы ахсын арыгы маҕаһыына…

Ааһан иһэн маҕаһыын иннигэр эдэрчи киһини куруук көрөбүн. Дьүһүн-бодо, таҥас-сап буорайан, арыгы маҕаһыынын иннигэр дьонтон харчы умналыы турар буолар. Бастаан көрүүбэр, умналыырыттан, дьонтон харчы көрдүүрүттэн кыбыстар курдуга. Сирэйэ-хараҕа, таҥаһа-саба да син сэнэх этэ. Арыгы дьаарыгар ылларбыт киһи аҕыйах ыйынан-күнүнэн киһи сэбэрэтин сүтэрэрин дьэ, манна көрбүтүм. Маннык дьон куораппыт  арыгы атыылыыр маҕаһыыннарын, кафеларын таһыгар хото мустар.

164 нэһилиэк арыгыттан аккаастаммыт

Арыгыттан тэмтэри­йэн ыар дьылҕаламмыт элбэх. Уопсайынан бу тиэмэ туһунан суруйуох буолбутум ыраат­та. Тоҕо диэтэххэ, оскуолалар, уһуйааннар, дьон-сэргэ олорор элбэх кыбартыыралаах дьиэлэрин тастарыгар арыгы атыылыыр маҕаһыыннар, онон дьарыктанар кафелар билигин да бааллар. Дьиҥэр, сокуон хараҕынан, маннык маҕаһыыннар, кафелар оскуолаттан, уһуйаантан  150 м тэйиччи буолуохтаахтар. Биһиэхэ, Саха сиригэр, арыгы күнүс 14.00 чаастан киэһэ 20.00 чааска диэри болдьохтоох атыыланар.  Аан бастаан арыгы атыылааһын бириэмэтинэн хааччахтаммытыгар дьон араастык ылыммыта да буоллар, киһи туохха барытыгар үөрэнэр. Ол эрээри, хардыы ахсын арыгы атыылыыр маҕаһыын баар буол­лаҕына, маннык хааччах төһө көдьүүстээҕий?

Күн бүгүн өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн   164  нэһилиэнньэлээх пуун арыгыттан аккаастанан олорор. Оттон Дьокуускайга балаһыанньа хайдаҕый?

Биир уулуссаҕа түөрт маҕаһыын

Куорат уулуссаларын усталарын тухары арыгы атыылыыр улахан маркеттар дьэндэ­һэллэр.  Элбэх кыбартыыра­лаах дьиэлэр быыстарынан маннык маҕаһыыннар эмиэ кэккэлэһэллэр.  Ханна арыгы атыыланар да, онно барытыгар итирик дьон тэйбэҥнэһэр, дьаар сытынан тунуйар. Арыгы атыыта бириэмэтинэн хааччахтаммытын да иһин, маннык маҕаһыыннар дэлэ­йиилэрэ туох да үчүгэйгэ тиэрдибэт. Биир уулуссаҕа арыгы атыылыыр маҕаһыын элбэҕэ сөхтөрөр. Ол курдук Дьокуускай куорат Автодорожнай  уокуругун  Воинскай уулуссатыгар арыгы атыылыыр түөрт маҕаһыын бэйэ-бэйэлэриттэн чугас тураллар.  Бу биир уулуссаны холобурдаан аҕаллым. Аны  дьон сылдьар, сынньанар, аһыыр сирдэригэр аһыы утах  үс бүк үрдүк сыанаҕа хааччаҕа суох хото атыыланар. Оттон бүтүн куорат уулуссатын барытын аахтахха, маннык түүҥҥү кулууптар төһөлөөх элбэхтэрий?

Арыгы атыыта хааччахтаныа дуо?

Ааспыт ыйга  Судаарыс­тыбаннай Дуума экэниэмикэҕэ уонна бэлиитикэҕэ кэмитиэ­тин бэрэссэдээтэлэ Максим Топилин салалталаах эрэгийиэн­нэр сокуоҥҥа бырайыактарын көрүү мунньаҕа буолбута. Онно Ил Түмэн урбааҥҥа, туризмҥа уонна инфраструктура сайдыытыгар сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Игорь Григорьев кыттыбыта. Манна дьокутааттар  «О государственном регулировании производства и оборота этилового спирта, алкогольной и спиртосодержащей продукции и об ограничении потребления (распития) алкогольной продукции» диэн  федеральнай сокуоҥҥа эбии туох уларытыыны киллэриэххэ сөбүн туһунан ырытыспыттара. Манна Игорь Григорьев,  Саха сиригэр уопсайа 164 нэһилиэнньэлээх пууҥҥа  арыгыттан аккаастанан олороллорун бэлиэтээбитэ. Кини  ити 278 №-дээх  федеральнай сокуоҥҥа киирбит уларыйыыларынан ситимнээн, РФ эрэгийиэннэрэ арыгы атыытыгар хааччахтыыр бырааптара урукку курдук суох буолбутунан,  арыгыттан аккаастаммыт нэһилиэнньэлээх пууннарга арыгы атыытынан дьарыктанар сымыйа кафелар дэлэ­йиэхтэрин сөбүн бэлиэтээбитэ. Ол эрээри, Судаарыстыбаннай Дуума кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Максим Топилин аҥаардас хааччаҕынан муҥурдаммакка, нэһилиэнньэҕэ чөл олоҕу, успуорду өрө тутан сырдатыы, өйдөтүү үлэтин тэрийии наадалааҕын ыйбыта.  Онон ырытыһыы түмүгэр Саха сирин сокуонун бырайыагын ылымматахтара. Ол эрээри, эрэги­йиэннэр аһыы утах атыытыгар сыһыаннаах федеральнай со­­куоҥҥа киллэрэр уларытыыларын, ол эбэтэр арыгы атыытын бириэмэнэн хааччах­тааһын, атыыланар сирин быһаарыы, кафеларга атыыланарын бобуу туһунан кэпсэтиһиигэ хат­таан төннөр туһунан быһаарыммыттара. Өскөтүн, эрэгийиэннэртэн арыгы атыытын хааччаҕын туһунан элбэх этии киирэр буоллаҕына,  үгүс боппуруос ситэ быһаарыллыбатах буолуон сөп диэн Максим Топилин аны Эспиэртиир сэбиэ­ти түмэр туһунан этии киллэрбитэ.  Онон Сэбиэт эрэгийиэн олорор килиимэтин, усулуобуйатын, нэһилиэн­ньэтин ахсаанын учуот­таан туран быһаарыы ылыныах­тааҕын туһунан этиинэн сугулаан түмүктэммитэ.

Түүннэри-күнүстэри кэ­лии-барыы, итирии-кутуруу, айдаан-араллаан эл­­биир. Ыппыт, бөхпүт, арыгыбыт барыта биир мөлүк холбоһон бөрүкүтэ суох хартыынаҕа кубулу­йар…

Түмүк

Арыгы атыылыыр маҕа­һыыннар ханнык уулуссаҕа элбэхтэрий да, ол оройуон олохтоохторо утуйар уулара уйгуурар.

Түүннэри-күнүстэри кэ­лии-барыы, итирии-кутуруу, айдаан-араллаан эл­­биир. Ыппыт, бөхпүт, арыгыбыт барыта биир мөлүк холбоһон бөрүкүтэ суох хартыынаҕа кубулу­йар…

Ааптар хаартыскаҕа түһэриилэрэ.