Хас кэллэхтэрин аайы туруорсабыт даҕаны…

Олохпут тупсан, маҕаһыыҥҥа ас-үөл  дэлэччи барыта баар буолан, дьон үксэ, ол иһигэр салалта да өттө бэтэринээринэй сулууспа дьиҥнээх суолтатын өйдөөбөт, улахаҥҥа уурбат буоллулар диэтэхпинэ алҕаһаабатым буолуо. Улуу учуонай Павлов: “Быраас киһини эмтиир, бэтэринээр – бүтүн сир дьонун”, – диэн этиитин суолтата бу билигин олорор кэммитигэр олус сытыырхайда диэххэ сөп.

Биһиги Өлөөҥҥө бэйэбит олохтоох аспытын-үөлбүтүн сии үөрэммит дьон буолабыт. Бу эппит, биллэн турар, таба этэ, табабыт кыралаан да буоллар элбиир. 2024 сылга бастакы кыбаартал түмүгүнэн “Өлөөн” МУП 4290 табалаах. Алданнар биһигиттэн 57 табаны атыылас­тылар.

Улууспутугар табаны элбэтиигэ тэҥҥэ үлэлэспит дьоммутунан бэтэринээрдэр буолаллар. Бэтэринээрдэр, дьиҥэр, Өлөөн оройуонун дьонун доруобуйатыгар эппиэтинэс­тэрэ улахан. Урукку кэмҥэ бу аҕыйах ахсааннаах нэһилиэн­ньэлээх оройуоҥҥа туспа Бэтэринээрийэ  управлениета тэриллибитэ мээнэҕэ буолбатаҕа чуолкай.

Маннык этэҥҥэ үлэлии олордохторуна, бастаан, 2019 сыллаахха Бырабыыталыстыба уураах таһааран, дьэ, хоту оройуоннар управлениеларын атын улуустарга холбоон кэбиспиттэрэ. Үтүөнү оҥороору диэн буолуо, саатар, баһылыктартан ыйыппыттара, сүбэлэспиттэрэ буоллар дуу дии саныыгын. Биһиги 2020 с. истэммит, бу дьаһал биһигини хаарыйбытыгар, соһуйуу бөҕөнү соһуйбуппут. Онтон ыла күүскэ үлэлэһэн, араас инстанциялары кытта суруйсан, этинэн кэллибит эрээри, дьэ, кыаллыбата.  Сахалыы да, нууччалыы да суруйан көрдүбүт, хас кэллэхтэрин аайы туруорсабыт даҕаны,  били,  дьүлэй киһиэхэ эппит тэҥэ.

Бу сайын табаларбыт ыалдьыбыттарыгар, Мииринэй оройуонун  управлениета адьас хамсанан да көрбөтө. Бэйэбит бэтэринээрдэрбит, салайааччыбыт Анжела Николаева өрөспүүбүлүкэтээҕи Бэтэринээрийэ департаменын кытта күүстээх үлэни ыытан, ыарыы тарҕаммата. Ону тэҥэ улууспут баһылыга Лена Иванова, төһө да харчы суоҕун үрдүнэн, бөртөлүөт көтөрүгэр үп биэрэн, табаҕа турбут ыарыыны кыайбыппыт. Өссө “Анаабыр алмаастара” вездеход биэрэн, өлбүт табалары дьаһа­йарга улаханнык көмөлөстө.

Бу ыраах туундараҕа бөртөлүөттэн ураты туох да тиийбэт сиригэр дьэ, дьаһал бөҕөтө. Кэтээн көрөр тэрилтэ биир да үбү-харчыны оро­йуоҥҥа биэрбэккэ эрэ, табаны уматыҥ диэбитэ. Бу маннык сыһыаны мин өйдөөбөтүм. Бэйэбит да аҕыйахпыт ээ, олохтоох омуктар уонна дьэ барыта бэйэҕит диэн буолар. Дьэ, инньэ гынан, биһиги улууспутугар ити үп толуйуллубата. Бу кырата суох үп – 5 мөл. тахса солкуобай.

Инники маннык түгэннэр (табаҕа турар ыарыылар), төһө да баҕарбатахпыт иһин, онно-манна тахсыталыахтарын сөп, айылҕа да күүскэ улары­йыытынан сибээстээн, сир баайа өлгөмнүк хостонорунан даҕаны. Ол иһин өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүгэр үп  көрүллүөн наада.

Мииринэйтэн ким да өҥөйөн көрбөтөҕө

Табаларбытыгар турбут ыарыы кэмигэр вакцинаны көрдөөн көрдүбүт, онтубут 4500 табаҕа 8 мөлүйүөннээх суума таҕыста. Бу аҥаардас атыылаһыыта эрэ. Дьэ, бачча үбү хантан ылан төлүүбүт?  Ити тухары кыһыҥҥы суол баарына Мииринэйтэн ким да өҥөйөн көрбөтө, сайын табаларга турбут ыарыыны ырыта да, инникитин хайдах буоларбыт туһунан кэпсэтэ, сүбэлэһэ кэлбэтэ.

Хас биирдии улууска дьонун доруобуйатын аһын-үөлүн харыстыыр тэрилтэ – бэтэринээринэй сулууспа баар буолуохтаах. Быһата, тахсыбыт алҕаһы көннөрөр кэм кэллэ. Бу олорор уустук кэмҥэ инники олохпутугар-дьаһахпытыгар хайдах бэлэм буолабыт диэн толкуй киирэр. Өссө эбии эттэххэ, Анаабыр оройуонун бэтэринээрийэтин Мииринэй эмиэ дьаһайар.

Бу боппуруоһу, чуо­лаан, Бэтэринээрийэ холбоммут управлениелара тубустулар дуу, суох дуу диэн боппуруоһу Бырабыыталыстыба үөрэтэн-ырытан көрөрө буоллар. Дьэ, оччоҕуна, дьиҥнээх хартыына хайдаҕа биллиэҕэ уонна сөптөөх дьаһаллар ылыллыахтара дии саныыбын. Дьиҥэ, улуус барыта туруорсар даҕаны, бу кыһалҕаны ким да истэ сатаабат.

Бастаан холбуулларын саҕана биһиги дьоммутугар снегоход, сыарҕа эҥин ылан биэ­риэх буолбуттара, ол оннук туол­бакка хаалла. Биһиги бэтэринээрдэрбит туох да суола-­ииһэ суох хас да сүүһүнэн килэмиэтирдээх сиргэ бэйэлэрин тиэхиньикэлэринэн айанныырга күһэллэллэр, онтукалара алдьанара алдьанан хаалар. Хамнастара кырата эмиэ сөхтөрөр. Бу кыра хамнаска ис сүрэхтэриттэн бэриниилээх эрэ дьон үлэлиир. Биһиги бу туруорсар кыһалҕалаах боппуруос­путугар күүскэ үлэлэһэр дьокутааппытыгар Елена Голома­реваҕа махтанабыт. Саха Өрөспүүбүлүкэтин Судаа­рыстыбаннай Мунньаҕын (Ил Түмэн) атын дьокутааттара киниэхэ күүскэ өйөбүл буолуохтара  диэн эрэнэбит.

Биһиги бэтэринээрийэ управлениета улууска бэйэтигэр баар буолуутун өссө төгүл туруорсабыт.

Светлана Садриева, СӨ Бэтэринээрийэ управление­тын ресурсанан хааччы­йыыга киинин былаан­ныыр-экэниэмикэҕэ от­де­лын начаалынньыга:

– Саха сиригэр Арк­тика түөлбэтигэр бэтэринээринэй сулууспа 7 бэтэринээринэй-чинчийэр лабораториялардаах бэтэринээрийэ управлениелара Булуҥ, Үөһээ Халыма, Дьааҥы, Аллараа Халыма, Орто Халыма, Усу­йаана, Эбээн Бытантай оройуоннарыгар бааллар уонна 2019-2020 сс. уларытан тэриллибит 6 филиаллаах: Абыйдааҕы (Уус Алдан улууһун филиала), Аллайыаха (Хаҥалас филиа­ла),  Анаабыр уонна Өлөөн (Мииринэй оройуонун филиаллара), Эдьигээн (Нам улууһун филиала), Муома (Чурапчы улууһун  филиала).

СӨ Бэтэринээрийэ департамена Абый, Анаабыр, Өлөөн, Эдьигээн, Муома оройуон­нарыгар бэтэринээрийэ управлениеларын тус­па юридическай сирэйдэргэ араа­рар туһунан этии киллэрбитэ, СӨ Бырабыыталыстыбатын  16.10.2019 1355-р №-дээх дьаһалынан бигэргэммит СӨ судаарыстыбаннай тэрилтэлэрин структураларын оҥорууга методическай сүбэҕэ сөп түбэһиннэрэн. Бу хайысхаҕа үлэ салҕанар.

Марина Николаева, “Өлөөн” МУП зоотехнига.

Хаартыскалар М. Николаева тус архыыбыттан.