Хаартыска: ааптар түһэриилэрэ
Саха Өрөспүүбүлүкэтин үтүөлээх, норуодунай артыыстара, этно-мусукааннар, культурологтар уонна саха норуотун муусукатын чинчийээччилэр Клавдия уонна Герман Хатылаевтар “Төрүт дорҕоон” кинигэлэрэ 2015 сыллаахха «Айар» кыһаҕа күн сирин көрөн, улахан сэҥээриини ылбыта.
Хатылаевтар айар үлэлэригэр, кинилэр талааннарыгар сүгүрүйээччилэр көрдөһүүлэринэн кинигэ аны элекроннай көрүҥүнэн тахсыбытын муус устар 18 күнүгэр Национальнай бибилэтиэкэҕэ сүрэхтээтилэр.
Кинигэ сүрэхтэниитэ филология билимин дуоктара, ХИФУ фольклорга кафедратын бэрэпиэссэрэ Людмила Ефимова үөрэтэр ыччаттарын кытары Алгыстарыттан саҕаланна. Көрсүһүү салгыы истиҥ иһирэх эйгэҕэ санаа атастаһыытын быһыытынан барда.
Клавдия Хатылаева кэпсээбитинэн, кинилэр төрүт дорҕоонунан 1990-с сыллартан дьарыктанан барбыттара. «Билигин төрүт дорҕооммут, кылыһахпыт сайдан, сахалыы ыллыыр-туойар, өссө бэйэ-бэйэлэрин кытары күөн көрсөр буоллулар. Ол олус үчүгэй, соччонон сайдыы барар.
Кинигэбитин оҥорорбутугар бастаан элбэх ыарахаттары көрсүбүппүт, саҕалыырга олус ыарахан этэ. Ол да булолар, 35 сыл үлэлээн кэлбит үөрүйэхтээхпит көмөлөспүтэ. “Төрүт дорҕоон” кинигэбитин дьон-сэргэ олус сэҥээрбитэ. Онтон саха төрүт дорҕоонун нөҥүө саха норуотун аан дойду норуоттара билиэхтэрин-көрүөхтэрин баҕараммыт уонна дьону-сэргэни салгыы үөрэтиэххэ диэн санааттан, бу rуйаар ситимин туһанныбыт, уон сылы быһа ыра санаа оҥостубут баҕа санаабыт туолла», – диэн электроннай кинигэ оҥоһуллан тахсарыгар сүбэ-ама, көмө буолбут дьонугар махтанан, тус бэлэхтэрин уонна сибэкки дьөрбөтүн туттарда. Ону сэргэ, саха омук тумус туттар дьоно Ксенофонт Уткин, Мандар Уус баҕа санаалара кинигэҕэ киирбиттэрэ улахан суолталааҕын уонна онон киэн тутталларын туһунан эттэ.
Герман Хатылаев сэһэргэһиини «төрүт дорҕоон» диэн тыл ис хоһоонун, суолтатын ырытыыттан саҕалаата.
ХИФУ бэрэпиэссэрэ, Арассыыйа уонна СӨ ускуустубатын үтүөлээх диэйэтэлэ Зинаида Иванова-Унарова Герман Хатылаев үстүрүмүөннэрин үксүн бэйэтэ айарын, чинчийиилэрэ дириҥ ис хоһоонноохторун, онон кинилэри этническэй муусуканы төрүттээччилэринэн ааттыахха сөбүн бэлиэтээтэ. «Библияҕа этиллэринэн, бастаан тыл баар буолбута, ол эбэтэр аан маҥнай дорҕоон үөскээбит. Онон Хатылаевтар дириҥник көрөн, кинигэлэрин олус сөпкө ааттаабыттар», -– диэн үрдүктүк сыаналаата.
Сахалыы, нууччалыы уонна английскайдыы суруллубут кинигэҕэ ааптардар төрүт дорҕоону, үгэс буолбут үстүрүмүөннэри дириҥник билэллэрэ уонна үөрүйэхтэрэ холбоһон, научнай хабааннаах кинигэ буолбут. Ону сэргэ Хатылаевтар айар үлэлэрин туһунан араас сылларга суруллубут аудио-устуулар уонна сонуну киэҥник тарҕатар сириэстибэлэргэ суруйуулар киллэриллибиттэр. Көрсүһүү кыттыылаахтара Хатылаевтар «Төрүт дорҕоон» кинигэлэрэ rуйаар ситиминэн тарҕанан, кэлэр көлүөнэ ыччаттарбытыгар билиини кэҥэтэрин уонна саха төрүт үгэстэрин өйдүүллэригэр, ылыналларыгар көмөлөһөрүн тоһоҕолоон бэлиэтээтилэр уонна ситиһиилэри баҕардылар.
Сэрии иннинээҕи, ол саҕанааҕы уонна кэннинээҕи кыһалҕалаах дьылларга саха тыатын сиригэр сырдыгы сахпыт, дьоҥҥо өй-санаа…
Бүгүҥҥү дьоруойбут хорсун быһыыта атыттарга холобур буолуон сөп. Кини хорсун быһыылара саамай уустук да кэмҥэ…
Муус устар 1 күнүттэн бэс ыйын 30 күнүгэр диэри электроннай сэрэбиэйгэ сайаапканы хомуйан саҕалаатылар. Бу…
Биһиги иэспит – дьоҥҥо-сэргэҕэ Иван Горнай үтүө аатын үйэтитии, үтүөҕэ-кэрэҕэ тардыһыыны иҥэрии уонна сиэр-майгы идеяларын…
Кулуттааһын диэн тылы иһиттэхпитинэ, былыргы үйэтээҕи кэми саныыбыт. Ол эрээри аныгы да үйэҕэ оннукка түбэспит…
Хаһаайкаҕа туһалаах маннык судургу сүбэлэри биэрэллэр. Кофе чааскы иһин хараардар. Онуоха тууһу уонна суоданы иһит…