Хоһоон куонкуруһа. Елена Прокопьева: «Мин аҕам»

“Саха сирэ” хаһыат (sakha-sire.ru) Кыайыы 80 сылынан  төрөөбүт дойдуга тапталы иҥэрэр, дойдуга бэриниилээх буолууга иитэр соруктаах хоһоон куонкуруһун биллэрбитэ. Өрөспүүбүлүкэ үгүс улуустарыттан куонкуруска уопсайа 76 кыттааччы  кытынна. Олортон бастыҥ хоһооннору талан саайтка ааҕааччыларбытыгар анаан таһаарабыт. Кыайыылаахтар ааттарын  муус устарга билиэхпит.

Прокопьева Елена Петровна, Мэҥэ  Хаҥалас, Хочо

Мин аҕам

/Аҕам, 20-с  кондепо байыаһа Варламов Петр Елисеевич, сырдык кэриэһигэр аныыбын/

Сахаҕа улахан уҥуохтаах,

Сып-сытыы арылхай харахтаах —

Бу маннык кинини өйдүүбүн,

Бу маннык мин түүлбэр көрөбүн.

Очурдаах олоҕу олорон,

Ол эрэн соругун толорон,

Барбыта, быдаҥҥа көппүтэ,

Барыбыт сүрэҕэр сөҥмүтэ…

Оҕочоос сылдьаммын истэрим,

Аһынан ытыырым ардыгар,

Ол кэмҥэ киниэхэ тиийэрим,

Аартыктаах айанын суолугар!

Ааллаахха таһаҕас тиэйэрэ,

Көмүсчүт дьоннорго тиийэрэ,

Ардыгар аттара сууллара,

Киэҥ көҕүс да кыараан ылара…

Дьон буура, хоһууна тиийэрэ,

Ол Сэттэ дабааны кыайара —

Дьулуурдаах, тулуурдаах бэртэрэ,

Очуртан самныбат аастара!

Сэрии, сут сыллара кэлбитэ,

Селенга өрүскэ тиийбитэ,

Кондепо байыаһа буолбута,

Командир хайҕалын ылбыта.

Бойобуой аттары бэлэмнээн,

Күннэри-түүннэри үлэлээн,

Биһиги аҕабыт кимпитэ,

Кыайыыны уһансан кэлбитэ!

Алааһыгар төннүбүт үөрүүтүн

Амтанын билбэккэ хаалбыта:

Оҕото, кэргэнэ өлбүтүн

Охоноос уоһуттан аахпыта…

Ол икки томторго тиийбитэ,

Соҕотох хаалбытын билбитэ:

Олуһун хараастан турбута,

Сүрэҕэ сытыытык аалбыта…

«Өлбүтү кытары өлбөттөр!»

Охоноос оҕонньор өргөйөр,

“Өрүһүн, санааттан самныма,

Олоххун, утумҥун быһыма!»

Оҕонньор ыллыктаах тыллара

Сүрэҕин курдары кииртэрэ,

Олоххо тардыһыы кыымнара

Саллаакка эрэли биэртэрэ!

Олоҕун иккистээн  оҥостор,

Үс оҕо төрөөннөр, дьоллонор,

Ол эрэн, доҕоро бараахтыыр,

Үс оҕо тулаайах хаалаахтыыр…

Хайыаҕай, санааҕа ылларар,

Хайдах-туох буоларын быһаарар:

«Кырбас эт кэриэтэ оҕолор,

Кыһалҕа дьэ тугу оҥорор?!»

Уу кыһыл оҕотун сэрэнэн

Нэк суорҕан иһигэр суулаата,

Уонна дьэ оҕуһун көлүнэн

Наҕыллык ыал диэки салайда…

Түөрт саастаах Дьөгүөссэ уолчаанын,

Иккилээх сэрбэйбит  кыысчаанын

Таһаарар буолара ыалыгар,

Илимнээх соботун суотугар…

Ол курдук олорон кэлбиппит,

Оҕолор улаатан испиппит,

Аҕабыт ас астыыр буолара,

Алаадьы, лэппиэскэ булара…

Өйдүүбүн кыһыҥҥы киэһэни,

Өйдүүбүн бэрэски буһарын,

Өйдүүбүн мин саҥа ийэни,

Өйдүүбүн балаҕан сырдыырын!

Ол саҥа ийэбит кэлбитэ,

Эдьиийдээх убаайы аҕаалта,

Ол онтон олохпут көммүтэ,

Эрэйбит тумаҥҥа хаалбыта!

Аҕабыт бу кэрэ киһилиин

Улахан олоҕу олоорто,

Аҕабыт бу саҥа ийэлиин

Уон оҕо кэскилин оҥоорто.

Билигин сааһыран олорон,

Аҕабын сөҕөбүн, хайҕыыбын,

Бу кини дьолунан  толорон,

Арыйбыт аартыгын салҕыыбын!