Хоһуун байыас, үтүөкэн эмчит

Хас биирдии киһи дьылҕата айан суолун кэриэтэ. Орто дойдуга түһэн кэлиэҕиттэн ол суол ардыгар бэйэтиттэн, дьонуттан, араас түгэннэртэн тутулуктанан,  киһи үөйбэтинэн-ахтыбатынан токуруйан-бокуруйан сүтэ-сүтэ сыыйыллар, быста-быста салҕанар. Оттон ардыгар эбии хамсааһыны эрэйбэккэ эрэ, халлаантан ардах хаар түһэринии, күн-ый тахсарыныы, бэлэмник арылла тыргыллар.

Бүгүҥҥү кэпсиир киһим  Слепцов Василий Ильич  дьылҕатын суола ыппыт ох курдук, көбүс көнө, сып-сырдык. Кини олоҕо — олоҕун бүтүннүүтүн дьоҥҥо үтүөнү оҥорорго анаабыт киһи олоҕо. Оҕо эрдэҕиттэн кыраны-кыамматы харыстыыр, алдьаммыты абырахтыыр, ыалдьыбыты-мөлтөөбүтү эмтиир-томтуур майгылаах киһи. Кини Үөһээ Халыма улууһугар күн сирин көрөн, орто оскуоланы бүтэрэн, аармыйа кэккэтигэр сулууспалаан кэлэн баран, орто анал үөрэҕи бүтэрэн, бэтэринээр идэтин ылбыта. Бэтэринээр идэтинэн олус сөбүлээн үлэлээбитэ. Биллиилээх исписэлииһи, аламаҕай аһыныгас майгылаах киһини, түүннэри-күнүстэри ынах-сылгы, атын да дьиэ харамайа ыарытыйдаҕына,  мөлтөөтөҕүнэ  ыҥырдылар да кини тиийэн, арахпакка эмтээн-томтоон үтүөрдэр идэлээҕин, дьон этэринэн чэпчэки илиилээҕин бары билинэллэр эбит этэ.

Икки сыл анараа өттүгэр Василий баҕа өттүнэн байыаннай дьайыыга сулууспалыы барбыта. Онно тиийэн, кини эмтиир-томтуур идэтин син биир бырахпатаҕа. Бастаан СВО-ҕа тиийээтин утаата, бааһырбыт  киһиэхэ суһал көмөнү оҥоруоҕуттан ыла, төһөлөөх элбэх киһини өлөр өлүүттэн быыһаабыта буолуой? Кими буулдьа таптын, ким илиитин, ким атаҕын эчэттин, бастакы көмөнү кини оҥорбута эрэ баар буолара. Бииргэ сулууспалыы сылдьар уолаттара, ардыгар атын да чаастан, омугуттан тутулуга суох, бэйэ-бэйэлэриттэн истиһэ-истиһэ, бааһырдылар, эчэйдилэр да Васяҕа сүүрэн кэлэр буолбуттара. Оннук гынан, анал мэдисиинискэй көмө кэлиэр диэри элбэх киһи олоҕун быыһаабытын, өлөр өлүүттэн өрүһүйбүтүн бииргэ сылдьар дьоно махталынан ахталлар эбит. Буулдьа батары киирбитин оруур, ойдубуту-хайдыбыты тигэр, сытыйан-ымыйан эрэри ыраастыыр, тостубуту-эчэйбити чаттаан тутар үтүөкэн эмчити бары таҥараларын курдук көрөллөр эбит. Аны дьиктитэ диэн, кини эмтээбитэ үтүөрэн, оһон барар эбит. Ол баҕар, Василий өбүгэлэриттэн илдьэ кэлбит дьикти дьоҕура киниэхэ иҥпититтэн эбитэ дуу диэн сылыктыахха сөп.

Бу аҕыйах хонуктааҕыта тэлэбидиэнньэ суруналыыһа  Талбан байыаннай дьайыыга  тиийэ сылдьыбытын туһунан биэриини көрөн олус үөрдүм. Онно Олег Колесов-Талбан бу ыстатыйам дьоруойун сирэй көрсөн, эмчит быһыытынан төһө киһини эмтээбитин-томтообутун, олоҕун өрүһүйбүтүн ыйытта. Онно Вет диэн позывнойдаах  Василий Слепцов: “Икки сүүстэн тахса киһиэхэ мэдиссиинискэй көмө оҥорон эмтээтим-томтоотум, сүүрбэттэн тахса киһи олоҕун өлөртөн өрүһүйдүм”, —  диэн наҕыл, сэмэй бэйэлээхтик хоруйдаабытын сөбүлүү иһиттим. Уонна оттон кини туһунан доҕотторуттан, эдьиийиттэн эрэ истибитим, билигин тэлэбиисэргэ илэ көрдүм, куолаһын иһиттим. Сэрии ыгым усулуобуйатыгар тиийэн, айылҕаттан бэриллибит дьоҕурунан бэйэбит уолаттарбытын эмтии-томтуу, өлөр өлүү дэгиэ тыҥыраҕын тэйитэ сылдьар үтүөкэн эмчити, абыраллаах, эмтээх илиилээх, киэҥ көҕүстээх, сайаҕас майгылаах киһини доҕотторо дэлэҕэ даҕаны биһиги “дуоктарбыт” диэн ааттыахтара дуо?

Бииргэ төрөөбүт эдьиийэ Лариса Ильинична:  “Вася  1968 сыл ахсынньы ыйыгар Үөһээ Халыма улууһун Арыылааҕар Мария Васильевна уонна Илья Алексеевич  Слепцовтар дьиэ кэргэттэригэр бэһис оҕонон күн сирин көрбүтэ. Аҕабыт электростанцияҕа дизелиһинэн үлэлиирэ. Кини 1969 сыл алтынньы ыйыгар соһумардык күн сириттэн барбыта.  Оччолорго улахан эдьиийим култуурунай-сырдатар училищеҕа, Ваня 7-с  кылааска, мин 4-с үөрэнэрим, балтым Валя оҕо саадыгар сылдьара, кырачаан быраатым Вася биирин да туола илигэ. Ийэбит сопхуос ыарахан үлэтигэр бэйэтин харыстаммакка үлэлээн ыалдьыбыта. Аҕабыт бииргэ төрөөбүт быраата, математика учуутала Прокопий Алексеевичтыын  бииргэ олорбуппут. Кини биһигини олус таптыыра, кыра уолу “Василечек маленький” диэн таптаан ааттыыра, бүөбэйдэһэрэ. Вася оҕо эрдэҕиттэн сэмэй, бэйэтин кыанар, бөһүөлэк оҕолорун курдук барыга бары көхтөөхтүк  кыттара, тустууга, хайыһарга, успуорт бары көрүҥнэригэр инники кирбиигэ сылдьара. Аармыйа кэнниттэн ушу, таэквондо, восточнай единоборство көрүҥнэринэн сөбүлээн дьарыктаммыта. Кумира Брюс Ли этэ. Сүрэҕин баҕатынан тыа хаһаайыстыбатын техникумугар киирэн,  бэтэринээр идэтин ылбыта. Оҕо  эрдэҕиттэн тыынар тыыннаахха барытыгар олус харыстабыллаахтык сыһыаннаһара. Үөрэҕин бүтэрэн, Ирина диэн кыыһы таптаан кэргэн ылбыта. Аммаҕа тиийэн сыбаайбалаабыттара, дьиэ туттан олохсуйбуттара, Мария диэн кыыстаммыттара, билигин Элина диэн иккис кылааска үөрэнэр сиэннээхтэр. Аммаҕа бэтэринээр идэтинэн үлэлии-үлэлии тыа хаһаайыстыбатын академиятыгар киирэн, кэтэхтэн  үөрэнэн бэтэринээринэй быраас идэтин ылбыта.

2022 сыллаахха алтынньыга байыаннай дьайыыга барбыта. Дьээдьэбит Слепцов Иван Гаврильевич Аҕа дойдуну көмүскүүр сэриигэ байыаннай биэлсэринэн  сулууспалыы сылдьан, “Кыһыл Сулус” уордьанынан наҕараадаламмыта, Вася быһаарыныытыгар ити  сүрүн төрүөт буолбут буолуохтаах. Кини Хабаровскайга тиийэн киһини эмтииргэ, суһал көмөнү оҥорорго кууруска үөрэммитэ. Онтон ахсынньыга кинини “Вет” диэн позывнойдаах  Запорожьеҕа ыыппыттара.  Ол сылдьан бэйэтин үнүстүрүмүөннэрин ыыттарбыта. Хата, волонтердар тус бэйэтигэр тиксэрбиттэр этэ.  Биирдэ бааһыран баран уоппускаҕа кэлэ сылдьыбыта, ол кэмҥэ ротата элбэх сүтүктэммитин истэ-билэ сылдьан,  санаата олус түһэрэ, айманара: “Оо мин баарым буоллар, быыһыам этэ”- диирэ. Күһүн Хабаровскайга баран өссө биирдэ эпэрээссийэлэммитэ, Дьокуускайга төннөн кэлэн, Саҥа дьылы көрсөн баран, чааһыгар төптөрү барбыта. Онтон бу күһүн иккиһин уоппускаҕа кэлэн барбыта. “2 саха уолун суһал көмөнү оҥорорго үөрэттим”, — диэбитэ. Чааһыттан уолаттара наар сибээстэһэн, тугу гыналларын, хайдах эмтииллэрин сүбэлэтэ, ыйыталаһа тураллара, кини онно сиһилии быһааран биэрэрэ.

Дэриэбинэлэргэ киниэхэ гражданскай дьон эмиэ эмтэнэ кэлэллэр эбит. Биирдэ байыастар аптамаатынан быһыта ытыллан, бааһырбыт харабыл ыттары аҕалбыттарын  эпэрээссийэлээн эмтэтэлээбит. Итинник элбэх олоҕу өлөр өлүүттэн быыһаабыт эмчит буолар Вася Слепцов.

Доҕоро, аймаҕа, полиция капитана Николай Винокуров  кэпсиир: “Мин доҕорум, убайым  —  ураты киһи, дэгиттэр дьоҕурдаах, успуордунан сөбүлээн дьарыктанар, эмчит, киһи быһыытынан сайаҕас, эр киһилии биир тыллаах. Аммаҕа масрестлинг, сахаспорт көрүҥнэригэр успуорт бэтэрээнэ. 2013 сыллаахха Азияҕа буолбут масрестлинг чемпионатыгар ситиһиилээхтик кыттыбыта. Бииргэ сулууспалыыр уолаттара кинини олус ытыктыыллар, дуоктарбыт диэн ааттыыллар. Мин кининэн киэн туттабын”.

Итинник уустук усулуобуйаҕа тиийэн, хорсуннук сулууспалыы сылдьар, аттыгар баар байыастарга мэдэсиинискэй көмөнү оҥорон, миэстэтигэр эмтии-томтуу, ардыгар өлөр өлүүтттэн быыһыы сылдьар хоһуун байыаһынан, үтүөкэн эмчитинэн киэн туттабыт. 200-тэн тахса байыаһы эмтээбит, 20-тэн тахса байыаһы өлөр өлүүттэн быыһаабыт биир дойдулаахпытыгар сөптөөх наҕарааданы оҥоруохтара диэн эрэнэбит.

Байыаннай дьайыыга сулууспалыы сылдьар биир дойдулаахпыт «Вет” позывнойдаах Василий Слепцов этэҥҥэ сулууспалаан кэлэригэр баҕарабын.

Зинаида ИГНАТЬЕВА,  Арассыыйа Суруналыыстарын сойууһун чилиэнэ.