Хоролор 19 буойуттара

Саха Өрөспүүбүлүкэтин  норуодунай бэйиэтэ Савва Иванович Тарасов: “Мин Уус-Алдан Хоротун Крыловтарын  туһунан хомуллубут матырыйаалы  билсэн баран соһуйдум, үөрдүм даҕаны. Халыҥ да аймах, чэгиэн да дьоннор утумнаан үөскээбиттэр эбит! Ити аймах  өрүү олох инники күөнүгэр сылдьыбыттар, билигин да олох үөһүгэр сылдьаллар эбит. Саҥа олох тутуутугар бастакы активистар, комсомолецтар, Аҕа Дойду сэриитигэр хорсун хоодуот саллааттар, эйэлээх олоҕу тутууга инники күҥҥэ сылдьыбыттар”  диэн бэлиэтээн суруйбута баар.

Дьэ, кырдьык даҕаны,  Аҕа Дойдуну көмүскүүр улуу сэриигэ, атын аймахтары киллэрбэккэ туран, аҥардас чугас хаан уруу дьонтон 19 киһи уоттаах сэриигэ киирэн Ийэ дойдуларын хорсуннук көмүскээбиттэрэ сөҕүмэр түгэн. Ол курдук, оборона фондатыгар бу Хоро нэһилиэгин Крыловтара  урукку харчынан 5200 солкуобайы киллэрбиттэр. 22620 солкуобайдаах сойуом облигациятын атыыласпыттар. «Саха сирэ” диэн ааттаах таанка колоннатын тутуутугар харчынан 24455 солкуобайы, заем облиг ациятынан 510 солкуобайы  хомуйан туттарбыттар. Оччолорго оккупацияламмыт сирдэр олохтоохторугар көмө диэн эмиэ харчынан хомуйар этилэр, онно  7445 солкуобайы уонна араас аһы-үөлү, таҥаһы-сабы хомуйан көмөлөспүттэрэ. Итини таһынан, лотореяҕа сурутуу диэн тэриллэрэ, онно  24450 солкуобайынан кыттыыны ылбыттара. Быһаччы сэриилэһэ сылдьар армияҕа анаан  259 араас  итии таҥаһы тигэн, 13 посылканы  ыыппыттара.

Арҕааҥҥы фроҥҥа биһиги дьиэ кэргэнтэн биир ийэттэн төрөөбүт  үс  бырааттыы дьоммут сэрии уотун эҥэрдэринэн тэлэн тыыннаах ордон кэлбиттэрэ уһулуччу үөрүүлээх.   Ол курдук, аҕабыт Семен Гаврильевич Крылов 1942 сыллаахха 30 сааһыгар бэс ыйыгар ыҥырыллан,  үс сыл устата Прибалтийскай фронҥа 19-с Армия , 72-с, оһуобай линейнэй стрелковай  үһүс полкатын бастакы  ротатыгар сулууспалаабыта. Прибалтиканы , Риганы босхолоһон Кенигсберг (Калининград) куораты ылыыга ыараханнык бааһыран,  иккис  группалаах  инвалид  буолан 1945 сыллаахха дойдутугар эргиллэн кэлбитэ. 1945 сылга тохсунньу ыйга Риганы босхолооһун иһин «Слава» орден III степеннээх орденынан наҕараадаламмыта.

Абаҕабыт  Дмитрий Гаврильевич 1941 сылтан 1945 сылга  Ленинград  фронун  5-с армиятыгар сэриилэспитэ, Архангельскай , Мурманскай куораттары босхолоспута. Кини бэйэтин олус кыанар, нууччалыы үчүгэйдик билэр буолан, ыарахан да эчэйиилээх буоллар, 1946 сыллаахха биирдэ дойдутугар эргиллибитэ.

Оттон кинилэр бырааттара  Еремей Гаврильевич Калининскай фронт 40-с Армиятыгар рядовой пулеметчик этэ. Кини 1943 сыллаахха ыар эчэйиини ылан дойдутун сыккырыыр тыына эрэ булбута. Үһүөн бойобуой  уордьаннарынан, элбэх мэтээллэринэн наҕараадаламмыттара. Сэрииттэн кэлээт бары эйэлээх олҕу тутуспутунан барбыттара. Нэһилиэккэ  улаханнык убаастанар, ытык  дьон этилэр.

Аҥардас бу Крыловтар чугас хаан-уруу  ыаллартан Аҕа Дойду иһин кыырыктаах кыргыһыылар толоонноруттан  Крылов Николай Николаевич, Крылов Николай Дмитриевич эргиллибэтэхтэрэ… Евграф Михайлович, Гаврил Павлович, Александр Михайлович, Николай Михайлович II Арҕааҥҥы фроҥҥа сэриилэспиттэрэ. Дьоппуон  милитаристарын  утары Крыловтар  Дмитрий Гаврильевич II, Митрофан Прокопьевич, Дмитрий Филиппович сэриилэспиттэрэ.  Итини таһынан биэс киһи үлэ фронугар сырдыгы-хараҥаны силбээн, аччыктыыр, тоҥор муҥун эҥээрдэринэн тэлэн үлэлээбиттэр. Оттон Коммунар , Кеша, Катя диэн оҕолор тыылга бастыҥ үлэлээхтэринэн билиниллибиттэрэ.

Оттон ийэбит Крылова (Романова) Варвара Григорьевна , активнай комсомолец, ферма сэбиэдиссэйэ, ыанньыксыт, ньиирэй көрөөччү этэ.  Кыахтаах-күүстээх дьахтар буолан, сэриигэ брбыт эр дьону солбуйан үлэлээбитэ.  Оту-маһы бэлэмнээн кыайа-хото  тиэйэрин көрөннөр,  80 биэрэстэлээх  Лена өрүс Суоттутааҕы кытылыттан колхоз таһаҕаһын тиэйэр-таһар эппиэттээх, тыын суолталаах  үлэҕэ  анаабыттара.  Хас да сыл устата тэлиэгэлээх икки  оҕуһунан ыарахан таһаҕаһы бэйэтэ куруустаан , сут сылларга колхоһун дьонун аһынан-үөлүнэн хааччыйан абыраабыта. Оччолорго 70 киилэ ыйааһыннаах амыарыка кууллаах бурдугун борохуоттан сүгэн таһара. Сэлээркэлээх буочукалары төкүнүтэн таһааран тэлиэгэтигэр  тиэйэрэ, уолаттарын хардары таары илдьэ сылдьара. Эрэйдээхтэр аччыктаан лэппиэскэ көрдөөн муҥнаналлара. Тоҕус оҕону төрөтөн иитэн баран, сэрии кэмин ыар олоҕо туругун алдьатан, 56 сааһыгар  олохтон туораабыта.

Ийэбит  медаль «За доблестный труд в Великой Отечественной Войне 1941-1945 гг.», орден «Материнская Слава» Iстепени, медаль «Материнства – I,II ,III степени,  «Ударник пятилетки», Үрдүк таһаарыылаах үлэтин иһин ВДНХ — ҕа путевканан наҕараадаламмыта.

Ийэтин кытта таһаҕас таһыспыт улахан убайбыт Крылов Прокопий Семенович 1939 сыллаах төрүөх, аҕатын, абаҕаларын  холобурдарынан  байыаннай олоҕу талбыта. Нальчик куоракка байыаннай училищены бүтэрбитэ. Ростов уобалаһыгар, Волгоград куорат эҥэр сулууспалаабыыта, подполковник званиелаах Волгоград куоракка олохсуйбута. 84 сааһыгар ыалдьан олохтон туораабыта.

«Аны туран, уһун тыыннаах, сылайбат сындааһыннаах спортсменнар, ордук хайыһар көрүҥэр. Кинилэр үөрэххэ, билиигэ-көрүүгэ сыламтата суох тардыһааччылар. Уопсайынан,  саха омугун  эдэр көлүөнэтэ бу Крыловтар аймахтартан холобур ылыаҕын  сөп эбит. Дэлэҕэ да этиэхтэрэ дуо , Норуот , Общество, бэл диэтэр Государство дьылҕата дьиэ кэргэнтэн саҕаланар диэн!” – итинник, алгыс курдук, Савва Иванович Тарасов суруйан хаалларбыта баар… Крылов аймах ыччаттарын аатыттан

Мария Кулаковская (Крылова)

Хаартыскалар: ааптар тиксэриилэрэ