Хоролор оскуола, уһуйаан тутуутун туруорсаллар

СӨ ситэриилээх былааһын отчуота бэҕэһээ түөрт бөлөҕүнэн Өлүөхүмэ улууһугар үлэлээтэ. Бөлөҕү үөрэх уонна билим миниистирэ, улуус куратора Нюргуна Соколова салайан сылдьар. Түөрт күн иһигэр улуус бары нэһилиэктэрин хабыахтара. Санатан эттэххэ, кыра учаастактары ааҕан туран, Өлүөхүмэ улууһугар барыта 54 нэһилиэнньэлээх пуун баар.

Былырыын өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн барыта 61 социальнай эбийиэк тутуллубут эбит буоллаҕына, быйыл 62 эбийиэк былааннанар, итинтэн 14  — оскуола. Заречнай бөһүөлэгин оскуолатыгар саҥа бэдэрээтчит үчүгэйдик, эппиэтинэстээхтик үлэлэһэн, тутуута түмүктэнэр ини диэн эрэнэллэр, тэрилинэн хааччыллыахтаах. Былырыын Чапаево сэлиэнньэтигэр оскуола-уһуйаан тутуута саҕаламмыта. Ити туһунан бөлөх салайаччыта Нюргуна Соколова иһитиннэрдэ.

Норуот дьокутаата Алексей Колодезников бэйэлэрин өттүттэн сыл устата туох үлэ ыытыллыбытын кэпсээтэ. Былырыын Солянка-Балаҕаннаах 10 км усталаах суол оҥоһуллубутун, үлэ салгыы барыахтааҕын, кулун тутар 11 күнүгэр Өлүөхүмэ куоракка оҕо поликлиниката аһыллыаҕын иһитиннэрдэ. Оччотугар сорох салаалар сыҕарыйан биэриэхтээх эбиттэр.

Хоролор ыйытыылара, туруорсуулара элбэх. Ол курдук, саахалланар туруктаах дьиэлэртэн дьону көһөрүү бырагыраамата баара, билигин үлэлиир дуо диэн ыйытыыларыгар үөрэх уонна билим миниистирэ Нюргуна Соколова: “Саахалланар туруктаах дьиэлэртэн дьону көһөрүү бырагыраамата үлэлиир. Манна хапсар нэһилиэктэр туһаннылар. Быйыл көһөрүү үһүс түһүмэҕэр бэлэмнэнии барар, бу 2017 сылтан бэттэх саахаланнар туруктаах эбийиэктэр буолаллар. Онон тыа сиригэр хаарбах туруктаах дьиэлэри көһөрүү бырагыраамата эмиэ үлэлиир, саҥа дьиэлэр тутуллаллар” – диэн хоруйдаата. Улуус баһылыга Николай Харбин иһитиннэрбитинэн, билиҥҥитэ Өлүөхүмэ куоракка хаарбах туруктаах дьиэлэртэн дьону көһөрөллөр, тустаах боппуруоска Абаҕа нэһилиэгэ үлэлэһэрин, атыттар үһүс түһүмэххэ киирсиэхтэрин эттэ.

Алын кылаас учуутала Анна Томская: “Аҕыйах күнүнэн оскуолабыт 115 сылын бэлитээри турар, бу дьиэбит 1960 с. үлэҕэ киирбитэ. Күн бүгүҥҥэ диэри эргэрдэ, баһаарга эмсэҕэлии сылдьыбыта, биир хапытаалынай уонна кыра өрөмүөннэр оҥоһуллубуттара. Биһиэхэ саҥа оскуола хаһан тутуллуой? ”- диэн ыйытта. Тустаах боппуруоһу, кэлэктиип 37 үлэһиттээҕин, итинтэн 8 киһи эдэр исписэлиис буоларын, аан дойдуга тиийэ кытталларын, миэстэлэһэллэрин ыйан туран физкултуура учуутала, байыаннай-патриотическай кулууп, волонтердар этэрээттэрин салайааччыта Антон Голомарев эмиэ туруоруста. Манна миниистир: “Оскуола тутуута, хомойуох иһин уочаракка суох, уһуйаан тутуута уочаракка 91-нэн турар. Улууһу кытта үлэлэһиэхпитин наада. Муус устар 1 күнүгэр диэри улуустартан сайаапкалары ылабыт. Өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн барыта 333 эбийиэк уочаракка турар, онтон 47 эрэ бырайыактыыр-симиэтэлиир докумуоннаах. Былырыын 54 тутуу барбыта, быйыл тохсунньунан аахтахха 39 эбийиэк тутуллар.

Бу иннинээҕи кэмнэргэ Өлүөхүмэ улууһугар тутуу мөлтөөн турбут. Билигин улуус дьаһалтата, министиэристибэ, дьокутааттар тэҥҥэ үлэлэһэ сылдьабыт. Былырыын Чапаево оскуолатыгар тутуу саҕаланна. Чапаево курдук кыра биэс эбийиэк киирбитэ, ол гынан баран, түөрт улууска дьаһалталар ситэ хамсаммакка, түөрт эбийиэк тохтоон турар, Инвестбырагырааматтан сотуллан хааллылар. Өлүөхүмэлэр дьокутааттарын көмөлөрүнэн уонна дьаһалта сөптөөх үлэни ыытан Чапаево сыбаайата түһэн турар, Инвестбырагырааматтан сотуллубата. Сатаан дьаһамматахтар бырагырааматтан сотуллан иһэллэр. Чапаево оскуолата былаан быһыытынан 2026 сылга үлэҕэ киириэхтээх. Быйыл Инвестбырагыраамаҕа биир даҕаны саҥа эбийиэк киирэ илик. Сааскы сиэссийэҕэ киллэртэрэ сатыахпыт. Билигин тылбытын Саҥыйахтаах оскуолата тутуллуутугар биэрэн турабыт. Хайдах усулуобуйаҕа үөрэнэ олороллорун көрдүбүт уонна 27 сылы быһа турбут сыбаайа диэн сүрэ бэрт. Онон уочараппытыгар сөпкө дьаһаннахпытына Өлүөхүмэ атын даҕаны эбийиэктэрэ тутуллуохтара” – диэн сиһилии быһааран биэрдэ.

Хоро бэтэрээннэрин сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ, нэһилиэк дьокутаата Мария Шадрина: “Сайын уунан эрэ сылдьабыт, Емельян Ярославскай эрэ таһар, онно да улахан махтал, Ярославскайбыт алдьаммакка сырыттар диэн санаалаахпыт. Ол эрээри, быйыл Ярославскай  тахсара биллибэт диэтилэр. Хаһан  биэрэккэ тиксэр дьоҕус, табыгастаах теплоходу атыылаһыахтарай? Маннык теплоходу Хоро эрэ буолбакка, Урицкай, Марха, Маалыкаан, Дэлгиэй, Чапаево кэтэһэллэр” – диэн ыйытта. Тустаах ыйытыыга норуот дьокутаата Алексей Колодезников отчуот кэмигэр олорон тырааныспар миниистирин солбуйааччы Семен Коркины кытта сибээстэһэн баран: “Ярославскай теплоход сылдьыаҕа, кыралаан өрөмүөн ыытыллар, 2024 сыллаахха двигателин уларыппыппыт, барыта нуорма диэххэ сөп” – диэн хоруйдаабытын ааҕан биэрдэ.

«Жатайдааҕы суудунаны оҥорор  собуот үлэтин саҕалыаҕа. Өрөспүүбүлүкэҕэ дебаркадер улаханнык ирдэнэр, Ил Түмэн мунньаҕар маны быһаарбытым, тустаах собуокка сакаастаан дебаркадердары саҥардыыга бырагыраама ирдэнэр. Бу сыалга анаан бүддьүөттэн үбү көрдөрөр сорук турар. Бу Өлүөнэ өрүс сүнньүгэр олорор нэһилиэнньэлээх бары пууннар кыһалҕалара», – диэн эттэ.

Итини тэҥэ, хоролор уһуйаан тутуутун, оскуолаҕа массыына, суһал көмө массыынатын, балаҕаннаахтар сибээһи, сэлээркэни туруорсаллар. Тустаах ыйытыыга барытыгар ситэриилээх былаас отчуотунан кэлбит бөлөх сиһилии хоруйдаата. Сибээс боппуруоһунан “Арктик-Телеком” АУо кэммиэрчэскэй салаатын салайааччыта Надежда  Сибирякова: “4 G кэллэҕинэ, баазовай ыстаансыйа бэйэтэ күүһүрдэр тэриллээх. Билигин кыралаан хабар түгэнигэр, күүһүрэн биэриэҕэ” – диэн хоруйдаата.

Түмүктээн эттэххэ, Өлүөхүмэ улууһугар саҥа тутууну, өрөмүөнү эрэйэр олус элбэх социальнай эбийиэк баар. Холобур, Саҥыйахтаах оскуолата 1960-с сылларга тутуллубут эргэ дьиэҕэ үлэлии олорор.  Онон олохтоохтор туруорсаллара, этинэллэрэ оруннаах. Өрөспүүбүлүкэ салалтата, бырабыыталыстыба, дьокутааттар, улуус дьаһалтата улуус сайдыытыгар кэлин ыкса ылсан эрэллэрин олохтоохтор махталларыттан, салайааччыларга, бөлөх кыттыылаахтарыгар туттарар махтал суруктарыттан сылыктыахха сөп. Оробуочай бөлөх үлэтэ салҕанар.