Хотугу пуорум: аан дойду эспиэрдэрэ Хоту сир, Арктика сайдыытын дьүүллэһиэхтэрэ

Сэтинньи 26-28 күннэригэр Дьокуускайга VI Туруктаах сайдыыга Хотугу пуорум ыытыллыаҕа. Арассыыйа эрэгийиэннэриттэн, араас дойдулартан эспиэрдэр кэлэн, Хоту сир, Арктика сайдыытыгар, кыһалҕаларыгар былаһааккаларынан кэпсэтиини ыытыахтара, дьүүллэһиэхтэрэ.

Быйылгы пуорум биэс сүрүн хайысхалаах, тиэмэтэ “Хоту сир уонна Арктика: уларыйа турар аан дойдуга бииргэ үлэлээһин”.

Бу туһунан бүгүн пуоруму тэрийээччилэр ХИФУ-га пресс-кэмпириэнсийэ оҥордулар. СӨ Тас дьыалаларга миниистирэ Гаврил Кириллин, Хотугу Пуорум секретариатын толорооччу дириэктэрэ Владимир Васильев, ХИФУ ректора Анатолий Николаев, АГИКИ бастакы проректора Станислав Иванов, РНА СО Ирбэт тоҥу үөрэтэр институт учуонай-сэкирэтээтэ Анна Куть бэйэлэрин хайысхаларынан туох үлэ барыахтааҕын сиһилии билиһиннэрдилэр.

Бүгүҥҥү күн туругунан пуорумҥа 73 кыттааччы кэлэрэ бигэргэннэ. Кытай, Индия, Монголия, Кыргызстан, Казахстан, Камерун, ону тэҥэ онлайн-форматынан элбэх дойду, ол иһигэр Исландия, АХШ эспиэрдэрэ кытталлара былааннанар.

“Биһиги 2027 сылы Арассыыйаҕа Арктика сылынан биллэртэриэхпитин баҕарабыт, онон пуорум түмүгүнэн саҥа идеялары, этиилэри булар, быһаччы этиилэри бэлэмниир санаалаахпыт”, — диэтэ миниистир.

Владимир Васильев эппитинэн, билигин аан дойду олус уларыйан эрэр. “Европа диэкиттэн күүһүнэн өттөйүү да көстөн эрэр. Биһиги манна оруолбутун, миэстэбитин өйдүөхтээхпит, дойдубутугар көмөлөһүөхтээхпит. Билигин геобэлиитикэ хайа диэки хамсыырынан көрдөххө, аан дойду хараҕа хатанан турар сирдэриттэн биирдэстэрэ Арктика буолар, хостонор баайа элбэҕинэн, Хотугу Муустаах муоранан эргиэн суоллааҕынан, аҕыйах ахсааннаах хотугу норуоттар түөлбэлээн олорор сирдэрэ буоларынан итиэннэ саамай сүрүнэ аан дойдуга барытыгар сабыдыалы оҥорор килиимэтин уларыйыытынан. Онон бу эрэгийиэҥҥэ санааны, билиини атастаһыы, бииргэ олохтоохтук кэпсэтии баар буолуохтаах”, — диэтэ кини.

ХИФУ ректора Анатолий Николаев университет билигин хайа баҕарар таһымнаах, форматтаах  тэрээһини ыытар кыахтааҕын эттэ. “Дьон тута дьүүллэһэр хабааннаах кэпсэтиини ордук интэриэһиргиир. Үчүгэй эспиэри наадыйар дьон ханна баҕарар эккирэтэн кэлэн истэллэр”.

Хотугу пуорум үлэтэ атыттартан тугунан уратылааҕый диэтэххэ, чуолаан эспиэрдэр кэлэллэр. Манна улахан экэнэмиичэскэй сөбүлэһиилэри түһэрсибэттэр, илии баттаспаттар, ол гынан баран Хоту сири, Арктиканы сайыннарыы тирээн турар боппуруостарыгар биир тылы буларга кэпсэтиилэр ыытыллаллар.