Ил Дархан Айсен Николаев Өлүөнэ өрүс күнүнэн эҕэрдэтэ

Ытыктабыллаах Саха сирин олохтоохторо!

Саха Өрөспүүбүлүкэтин салалтатын уонна тус бэйэм ааппыттан эһигини Өлүөнэ өрүс күнүнэн эҕэрдэлиибин!

Биһиги улуукан өрүспүт Өлүөнэ аан дойду биир саамай улахан өрүстэриттэн биирдэстэрэ, үйэлэр тухары олох тыынын биэрэр, Азия континенын хотугулуу-илиҥҥи өттүгэр уунан таһаҕас таһар  биир сүрүн тымырбыт буолар. Аһатар-иитэр эбэбит – уустук климаттаах дойду олохтоохторо олороллоругар, үлэлииллэригэр, сайдалларыгар булдунан-балыгынан сиэдэрэйдик көмөлөһөр. Улуу Байкалтан саҕалаан, Өлүөнэ эбэҕэ 10 км тахса усталаах 275 салаалар холбоһоллор.

Нуучча судаарыстыбатыгар Өлүөнэ эбэ туһунан бастакы сурах-садьык 1610-с сылларга нуучча айанньыттарыттан истибиттэрэ. 1632 сыллаахха Дьокуускай остуруога төрүттэммитэ, билигин онно биһиги өрөспүүбүлүкэбит киин куората Дьокуускай турар.

Бүгүн Саха сирэ – биһиги дойдубут Уһук Илиҥҥэ эрэллээх экономическай тыыла, форпоһа, Арассыыйа Федерациятын биир саамай тэтимнээхтик сайдар эрэгийиэнэ буолар. Онно Өлүөнэ өрүс — Саха сирин дьоно тыын суолталаах дьыалаларын эргийэр киининэн буолар. Ол курдук Өлүөнэ хотугу таһаҕаһы таһыыны, өрүс аалларын айанын, сир баайын хостооһунун киллэрэн туран, киэҥ нэлэмэн сирбитин уунан уонна тырааныспарынан хааччыйар.

2028 сылга диэри Өлүөнэ эбэ муостата тутуллан бүтүөхтээх. Бу Саха сирэ сайдыытыгар хайаан да наада, диэн Арассыыйа Бэрэсидьиэнэ Владимир Путин эппитэ. Судаарыстыба баһылыга бэлиэтээбитинэн, манна үлэлиир эрэгийиэн олохтоохторун көмөтүнэн муоста тутуллар кыахтанна. Муоста баар буоллаҕына, аҥардас хотугу таһаҕаһы таһыыга бүддьүөт быһаччы ороскуота 4,7 млрд солкуобайынан аччыахтаах. Өлүөнэ муостатын тутуу өрөспүүбүлүкэ валовай бородууксуйатын 3 бырыһыанынан үрдэтэр кыаҕы биэриэ. Ону таһынан муоста эрэгийиэн олохтоохторо харгыһа суох айанныылларын түөрт төгүл үрдэтиэ – 22%-тан 87%-ҥа диэри.

Саха сиригэр Өлүөнэ өрүс күнүн 2013 сылтан бэлиэтиибит. Үгэс курдук, бу күн субуотунньуктуубут, экологическай акциялары ыытабыт. Ол курдук, бүгүн “Экология” национальнай бырайыагынан “Арассыыйа уута” Бүтүн Арассыыйатааҕы акция чэрчитинэн Өрөспүүбүлүкэтээҕи экологическай субуотунньук буолуоҕа.

Былырыын Өлүөнэ кытыл сирдэрин ыраастыырга экомарафон ыытыллыбыта, Ленскэй куораттан саҕалаан Тиксии бөһүөлэгэр тиийэ олохтоохтор тахсан онно кыттыбыттара. Итинник хас биирдиибит бэйэбит сирбитигэр ырааһы, бэрээдэги олохтуурга, экологическай туругун тупсарарга кылааппытын киллэрэр кыахтаахпыт.

Күндү доҕоттор! Биһиги өрүспүт, биһиги киэн туттуубут бэйэтин ыалдьытымсах кытылыгар олорор дьонун-сэргэтин олоҕун үйэлэр тухары арчылыы, араҥаччылыы турдун! Бырааһынньыгынан!

Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дархана Айсен Николаев.