Ил Дархан хайысханан үөрэтии ордук көдьүүстээҕин ыйда

Үгэс быһыытынан үөрэх үлэһиттэрин атырдьах ыйынааҕы тэрээһиннэрин иитинэн ыытыллар сүрүн мунньахха Ил Дархан Айсен Николаев кытынна, сүрүн хайысхалары ыйда.

Ил Дархан хайысханан (профильнай) үөрэхтээһин  үүнэр ыччат ирдэнэр идэни таларыгар ордук көдьүүстээҕин бэлиэтээтэ. Күн бүгүн хайысханан үөрэтии кылааһа 432 оскуолаҕа аһыллыбыт, бу өрөспүүбүлүкэ бары оскуолатын, быһа холуйан 70% диэн иһитиннэрдэ.

Оҥорон таһаарар тэрилтэлэри, бөдөҥ бырамыысыланнай хампаанньалары кытта бииргэ үлэлэһии кэҥээн иһэрин,  инженернэй-тиэхиньиичэскэй хайысха бырагырааматыгар 95 оскуолаҕа үөрэтэллэрин бэлиэтээтэ. “Маннык үөрэтии көдьүстээх – былырыын политиэхиньиичэскэй оскуолалар хайысхалаах кылаастарын бүтэрээччи 82% кэллиэстэр, үрдүк үөрэхтэр инженернэй уонна технологическай исписээлинэстэригэр үөрэххэ киирдилэр. Ити оскуолалартан сүүрбэччэтэ аттестаты сэргэ идэ туһунан сибэдиэтэлистибэни биэрэр. Ити холобуру Дьарыктаах буолуу кэмитиэтин уонна туһааннаах министиэристибэлэри кытта кэҥэтэр ирдэнэр” – диэн кини бэлиэтээтэ.

Үөрэх уонна билим министиэристибэтэ Доруобуйа харыстабылын министиэристибэтин кытта оскуолалары мэдиссиинэ каадырдарыгар сыһыарар кыттыгас үлэлэрэ үтүө холобурдааҕын ыйда. 12 улууска мэдиссиинэ кылаастара аһыллыбыттар, кинилэр М.К.Аммосов аатынан Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университеты, Дьокуускайдааҕы уонна Нерюнгритааҕы мэдиссиинэ кэллиэстэрин кытта ыкса үлэлэһэллэр. Доруобуйа харыстабылыгар каадыры бэлэмнээһин бу модела өйүөнүөхтээх, ол иһигэр миэстэтигэр мэдиссиинэ тэрилтэтэ кыттыылаах диэн эттэ. “Ону тэҥэ, Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университеты кытта бииргэ профильнай кылаастар үөрэнээччилэрин мэдиссиинэ исписээлинэстэригэр бэлэмнииргэ тиһиктээх үөрэх (бесшовного обучения) бырагырааматын оҥороллоругар этии киллэрэбин” – диэн эттэ.

Төһө даҕаны үөрэх өттүгэр ити курдук үтүө түмүктэр баалларын иһин, тыа хаһаайыстыбатыгар каадыры бэлэмнээһин боппуруоһун хаһыс да сылын ыйарын санатта. “Хомойуох иһин, билиҥҥитэ биллэр хамсааһын суох. Былырыын АГАТУну бүтэрээччи 12% эрэ, Дьокуускайдааҕы тыа хаһаайыстыбатын бүтэрээччи 40-тан кыра бырыһыана идэтинэн үлэлии киирбит. Быйыл барыллаан чахчынан 30-37% идэтинэн үлэлии барбыт. Маны кытта 2018 сылтан агро оскуолалары бүтэрбиттэртэн тыа хаһаайыстыбатын исписээлинэстэригэр үөрэхтэрин салҕаабыт оҕо ахсаана 0,7 бырыһыаҥҥа диэри түһэн, биэс төгүл кыччаабыт. Агро оскуолалар өрөспүүбүлүкэ аграрнай салаатын каадырынан бөҕөргөтүүлэрэ суоҕун кэриэтэ!” – диэн эттэ.

Агро оскуолалар үбүлээһиннэрин бириинсибин хаттаан көрөр ирдэнэрин, тус сыаллаах субсидияны оскуола балаһыанньатынан (формальный статус) буолбакка, дьиҥнээх түмүгүнэн, холобур, идэҕэ үөрэтиилэрин, сибэдиэтэлистибэ биэриилэрин кытта сибээстээх буолуохтаах диэн ыйда. “Үөрэх уонна билим министиэристибэтигэр агро оскуолары куонкуруска, граҥҥа олоҕуран субсидиялааһыҥҥа көһөрүүнү бэлэмнииргитигэр этии киллэрэбин. Бу курдук мэхэниисими, оскуоланы бүтэрээччилэригэр оробуочай идэлэри биэрэргэ орто анал үөрэхтэри, оҥорон таһаарар тэрилтэлэри кытта үлэлэһэр  политиэхиньиичэскэй хайысхалаах оскуолаларга эмиэ киллэрэргэ” – диэн эттэ.