Ил Дархан нэдиэлэтэ: «БАРС-2» этэрээт байыастарыгар байыаннай тиэхиньикэ…

Луганскай Норуодунай Өрөспүүбүлүкэҕэ

Кулун тутар 13 күнэ. Ил Дархан Луганскай Норуодунай Өрөспүүбүлүкэҕэ оробуочай сырыытыгар Саха сириттэн байыаннай дьайыыга кыттар «БАРС-2» этэрээт байыастарыгар байыаннай тиэхиньикэни туттарда. «Сокол» бырысыап­таах түөрт квадроцик­лы, кэтээн көрүү уонна сибээс сириэс­тибэлэрин, «Хоту Тент» хампаанньа бородууксуйатын уонна эбии экипировканы өрөспүүбүлүкэттэн биэрдилэр. «БАРС-2» батальон хамандыырын тыылга солбуйааччыта Ил Дархаҥҥа уонна өрөспүүбүлүкэ олох­тоохторугар көмөлөрүн, өйөбүллэрин иһин махтанна. Айсен Николаев «БАРС-2» этэрээт байыастарын уонна Саха сирин Тирэх пууннарын бэрэстэбиитэллэрин кытары көрсөн, материальнай-тиэхиньиичэскэй хааччыллыы туһунан кэпсэттилэр.

Урбаанньыттар көмпүүтэри оҥоруохтара

Кулун тутар 14 күнэ. Айсен Николаев бэйэлэрэ көмпүүтэр оҥорор былааннаах Саха сирин урбаанньыттарын кытта көрүстэ. Кинилэр моноблоктары, ноутбуктары уонна сис­тиэмнэй блоктары оҥорон таһаарар бырайыактарын билиһиннэрдилэр. Бородууксуйалара сертификацияны ааһыахтаах. Ил Дархан олохтоох оҥорон таһаарыыны сайыннарааччыларга саҥаттан саҥа хайысха арыллыбытын бэлиэтээтэ уонна быра­йыак олоххо киириитин өйүүрүн туһунан эттэ.

Гааһынан хааччыйыы бырагыраамата

Кулун тутар 15 күнэ. Ил Дархан «Газпром» хампаанньа бырабылыанньатын бэ­­рэссэдээтэлин кытта 2021-2025 сылларга Саха сирин гааһынан хааччыйыы уонна гаастааһын бырагырааматыгар уларытыы киллэрбиттэрин туһунан бэ­­йэтин телеграм-каналыгар иһитиннэрдэ. Чугастааҕы сылларга “күөх төлөн” эбии 9 нэһилиэнньэлээх пуунҥа кэлиэҕэ. Ол курдук, Өлүөхүмэҕэ Холго, Бэрдиҥкэ, Бастакы уонна Иккис Нөөрүктээйи, Бүрүк, Заречнай уонна Троицкай, Алдан улууһугар Томмот уонна Якокит бырагыраамаҕа киирдилэр.

Кэбээйи баһылыгын кытта

Кулун тутар 17 күнэ. Ил Дархан Кэбээйи улууһун баһылыга Иван Левины кытта оттооһун хампаанньатын уонна сааскы халаан уутун сэрэхтээхтик аһарыы туһунан кэпсэттилэр. Ааспыт сылга Кэбээйигэ ходуһа 70% ууга барбытыттан, ураты болҕомтону бу боппуруос­ка уурарга эттэ. Ылыллыбыт дьаһаллар көмөлөрүнэн кыстык этэҥҥэ ааһарыгар үлэ тэриллибитэ. Ону тэҥэ Айсен Николаев Кэбээйиттэн байыаннай дьа­­йыыга кыттар байыастарга уонна кинилэр дьиэ кэргэттэрин өйөөһүн боппуруоһугар тохтоото. Улууска волонтердар көхтөөхтүк үлэлииллэрин бэлиэтээтэ уонна үлэни салгыырга эттэ.

Өрөспүүбүлүкэтээҕи харах килиниичэскэй балыыһатыгар

Кулун тутар 17 күнэ. Айсен Николаев өрөспүүбүлүкэтээҕи харах килиниичэскэй балыыһатын кылаабынай бырааһа Иван Луцканы кытта көрсүһүүтүгэр балыыһа үлэтин уонна соруктарын көрдө. Кэнники сылларга балыыһа кэллэктиибэ бэйэтин кыаҕын үрдэттэ уонна үлэтин географиятын кэҥэттэ. Көһө сылдьар комплекс 7 улууска сылдьан,
1 296 киһини көрдө, 146 эпэрээс­сийэ оҥоһулунна. Кыһыҥҥы суол сабыллыар диэри Кэбээйи уонна Нам улуустарыгар тиийэр былааннаахтар. Киин куораттан чугас нэһилиэктэргэ «Эпэрээссийэ күнүн» ыыталлар. Арктика улуустарыгар анал мэдиссии­нискэй көмө бырайыагар кытталлар. Ил Дархан хирурдар Донецкай Норуодунай Өрөспүүбүлүкэҕэ үлэлэрин бэлиэтээтэ. Кини ситиһиллибитинэн тохтоон хаалбакка, саҥа технологиялары олоххо киллэрии үлэтин салгыырга сорук туруорда.

Нерюнгрига табаһыттар бастакы чөмпүйэнээттэрэ

Кулун тутар 18 күнэ. Ил Дархан Нерюнгри оройуонугар норуоттар икки ардыларынааҕы табаһыттар бастакы чөмпүйэнээттэрин кыттыылаахтарын уонна ыалдьыттарын эҕэрдэлээтэ. Саха сиригэр аан дойду табаһыттара түмсүбүттэринэн киэн туттабыт диэн бэлиэтээтэ. Манна норуот төрүт үгэһин үйэтитэр, харыстыыр дьон мустубутун, тэрээһин табаһыт үлэтин таһымын, сатабылын үрдэтэргэ олук буолуоҕа диэн эттэ. Норуоттар икки ардыларынааҕы табаны иитии чөмпүйэнээтигэр Арассыыйа 13 эрэги­йиэнэ уонна түөрт тас дойду — Монголия, Кытай, Гренландия уонна Исландия кыттар.

Крым Арассыыйалыын бииргэ

Кулун тутар 18 күнэ. Айсен Николаев Саха сирин олох­тоохторун Крым Арассыыйаны кытта холбоспут күнүнэн эҕэрдэлээтэ. Бу күн дойду ус­­туоруйатыгар норуот дьулуһуутун, Аҕа дойдуга тапталын, дойду бары муннуктарыгар патриотизм күүһүрүүтүн бэлиэ­тэ. Крым төрөөбүт сиригэр төннүүтэ Арассыыйа олохтоохторун ханнык баҕарар моһоллору уонна ыарахаттары туоруурга, дойдубут чэчирии сайдарын туһугар иннибит диэки саҥа кыайыыларга сирдиир. Крым сааһа кэлэр көлүөнэлэргэ биһиги Аҕа дойдубут күүһэ — сомоҕолоһууга уонна түмсүүгэ буоларын санатыаҕа. Билигин Крым тэтимнээхтик сайдар. Саха сирэ уонна Крым Өрөспүүбүлүкэтэ экэниэмикэҕэ социальнай эйгэҕэ, култуураҕа, наукаҕа бииргэ үлэлээһин туһунан сөбүлэһиини ситиһиилээхтик олоххо киллэрэллэр.

«Синергия Севера» бырайыак

Кулун тутар 19 күнэ. Ил Дархан Арктика күнүнэн өрөспүүбүлүкэ олохтоохторун эҕэрдэлээтэ. Саха сиригэр дойду эрэгийиэннэриттэн бастакынан Арктика зонатын 2035 сылга диэри сайыннарыы стратегиятын ылыммыта. Бу сылтан Арктика улуустарыгар мэдиссиинис­кэй көмө саҥа ньымата үлэлиир. Бу телемэдиссиинэ уонна анал бы­­раастар көһө сылдьар биригээдэлэрин холбоһуктаах үлэлэрэ. «Синергия Севера» бырайыак чэрчитинэн 2025 сылга диэри үс түһүмэҕинэн 7 тыһ. км уһуннаах оптоволокно ситимэ тардыллан, Арктика 86 нэһилиэнньэлээх пууна түргэн интэриниэтинэн уонна сибээһинэн хааччыллыаҕа. Улахан өйөбүлү дойду салалтата оҥорор. Бэрэсидьиэн Владимир Путин сорудаҕынан биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр ураты суолталаах хоту таһаҕаһы тириэрдии туһунан федеральнай сокуон оҥоһуллар. Ил Дархан Арктика олохтоохторугар төрүт үгэстэри салҕаан сайыннаралларын иһин махтанна.

Күндү Саха сирин олох­тоохторо, сааскы халлааммыт өтөрүнэн түспэтэх хаарынан, тибиитинэн-силлиэтинэн соһуттар да, ханна даҕаны ууга барбат туһугар уулларыы буолуон иннинэ бу күннэргэ сыралаһарбыт түмүктээх, сүөһү, сылгы төрүөҕүн энчирэппэт туһугар түбүкпүт таһаарыы­лаах буоллун.

Афанасий Ноев.