Ил Дархан нэдиэлэтэ: буойуттар дьиэ кэргэттэрин өйүүбүт

 Судаарыстыба өйөбүлэ

Алтынньы 24 күнэ. Айсен Николаев эрэгийиэн бырабыыталыстыбатыгар ба­­йыаннай сулууспалаахтарга уонна кинилэр дьиэ кэргэттэригэр колл-кииннэр уонна МФЦ хаачыстыбалаах көмө оҥороллорун хааччыйарга, үлэһиттэригэр эбии үөрэтии ыыталларыгар сорудахтаата. Биир кэлим сүрүннүүр киин уонна улуус баһылыктарын кытта анал оборудованиенан көмө оҥоруу боппуруоһун быһаарарга сорудах биэрдэ.

Ил Дархан анал байыаннай эпэрээссийэҕэ кыттар дьону тырааныспар но­­луогуттан босхолуур туһунан саҥа миэрэни көҕүлээтэ. «Байыаннай сулууспалаах аатыгар сурулла сылдьар тырааныспар бары көрүҥэр чэпчэтии көрүллэригэр уонна анал байыаннай эпэрээссийэ кыттыылаахтара онтон босхолонон, но­­луок уорганнарыгар сайаапкаласпаттарын көрөргө диэн этии киллэрдим», — диэн Айсен Николаев эттэ.

Саҥа миэрэнэн 2022 сыл олунньу 24 күнүттэн анал байыаннай эпэрээсси­йэҕэ кыттыбыт уонна кытта сылдьар байыаннай сулууспалаахтар, быстах хомуурга барбыттар уонна бэйэлэрин баҕаларынан хантараак баттаспыттар туһаныахтара.

Ил Түмэҥҥэ

Алтынньы 25 күнэ. Ил Түмэн пленарнай мунньаҕар дьокутааттар өрөспүүбүлүкэбит кэлэр 2023 сыллааҕы уонна 2024-2025 сс. бүддьүөт туһунан сокуон барылын ырытан бастакы ааҕыыга ылыннылар. 2023 сылга бүддьүөт дохуотун уопсай суумата 257,5 млрд солкуобай, 2024 сылга 252,3 млрд солкуобай, 2025 сылга — 226,5 млрд солкуобай буолар. Ил Дархан бэлиэтээбитин курдук, кэлэр үс сылга бүддьүөт хайысхата социальнай суолталаах, сыана үрдээһинин, тыа хаһаайыстыбатын сайыннарыы тосхолугар киирбит тыа сирин үлэһиттэрин интэриэстэрин учуоттуур.

Ил Дархан федеральнай бүддьүөттэн кэлиэхтээх дотация кээмэйэ сарбыллыбатын бэлиэтээтэ. «Итини уонна бэ­­йэбит саппаастарбытын учуоттанан туран, инники сайдыыга хардыылыырбытыгар көмөлөһүөхтээх бүддьүөппүтүн бигэргэтиэхпит”, – диэтэ кини.

Сокуоҥҥа национальнай бырайыактары таһынан 27 судаарыстыбаннай бырагырааманан көрүллүөхтээх үбүнэн эргэ хаарбах дьиэлэртэн дьону саҥа дьиэҕэ көһөрүү, бүддьүөт тэрилтэлэрин уонна үлэһиттэрин хамнастарын үбүлээһин, онтон да атын араас өрүттээх үлэ толору кээмэйинэн салгыы ыытыллаллара барылланна.

Бырайыактыыр офис

Алтынньы 25 күнэ. Ил Дар­хаҥҥа сыыппара эйгэтигэр министиэристи­бэлэр, биэдэмистибэлэр салайааччыларын үлэлэригэр сыана быһар рейтинг маҥнайгы түмүктэрин билиһиннэрдилэр. Бу бырайыагы сэтинньи 1 күнүгэр диэри үмүрүтэн, көрдөрөллөрүгэр сорудах ыллылар. Маны таһынан, Ил Дархан «Уопсастыбаннай тырааныспар» уонна «Тырааныспар уонна логистика» ха­­йысхаларга сыыппараҕа көһөрүү быра­йыактара хайдах бара туралларын эмиэ билистэ. 2019 сылга “Саха сирин паромнара” диэн мобильнай сыһыарыы үлэҕэ киирбитэ. Бу сыһыарыы көмөтүнэн билигин кытылга ханнык паромнар баалларын көрүөххэ сөп. Билигин сыһыарыы үлэлиир ыырын кэҥэтиигэ болҕомто ууруллар. Кэлэр сылга паромҥа киирэр инниттэн терминал көмөтүнэн харчыны төлүүр буолуохпут, ону тэҥэ, сыһыарыы көмөтүнэн онлайн-билиэт атыылаһыы киириэҕэ. Өрөспүүбүлүкэ нэһилиэнньэтигэр улахан суолталаах «Дьокуускайга интеллектуальнай тырааныспар тиһигэ» уонна «Хоту таһаҕаһы тиэйии» бырайыактар киин куоракка айаны-сырыыны, арктическай улуус­тарга табаар тиэллитиин ордук табы­гастаах оҥорорго туһуламмыттар.

Тарас Десяткиҥҥа сүгүрүйэн

Алтынньы 26 күнэ. Дьо­куускай куорат килбэйэр киинигэр, уруккута «Якутзолото» дьиэтин иннигэр Үлэ Дьоруойа, өрөспүүбүлүкэҕэ бырамыысыланнас сайдыытыгар уһулуччу өҥөлөөх саха норуотун чулуу уола, судаарыстыбаннай диэйэ­тэл Тарас Гаврилович Десяткин аатын үйэтитэр өйдөбүнньүк аһылынна.

“Кини — чахчыта да номоххо киирбит улуу киһи, Саха сирин сайдыытын түстээбит сүрүн суолталаах салааларыгар умнуллубат суолу-ииһи хаалларан үлэлээбитэ. Тарас Гаврилович «Якутзолото» холбоһугу төрүттээн, кини салайар кэмигэр дойдуга бырамыысыланнас биир ту­­таах салаата буоларын ситиспитэ. Бэрт кылгас кэм иһигэр, 1972-76 сылларга, кыһыл көмүһү хостооһуну 10% улаатыннаран,  сылга 36 туоннаҕа тириэрдибитэ. Тарас Гаврилович олохтоох каадыры бырамыысыланнаска үлэлэтиигэ суолу арыйбыта, бу хайысхаҕа анал үөрэх тэрилтэлэрэ аһыллыыларын көҕүлээбитэ. Билигин бырамыысыланнаска 36 тыһ. тахса олохтоох киһи үлэлии-хамсыы сылдьар. Саха но­­руотун уһулуччулаах уолун туһунан сырдык өйдөбүл биһигинниин өрүү баар буолуоҕа”, — диэн Айсен Николаев өйдөбүнньүк аһыллыытыгар бэлиэтээн эттэ уонна сибэкки дьөрбөтүн уурда.

Донбасска көмө

Алтынньы 27 күнэ. Бу күн Айсен Николаев Саха сирин быраастарын биригээдэлэрэ Донецкай Норуодунай Өрөспүүбүлүкэ Кировскай куоратыгар тиийэн, алтынньы 16 күнүттэн харахха 100-тэн тахса эпэрээссийэни оҥорбуттарын, 1,5 тыһ. олохтооҕу уонна байыаннай сулууспалааҕы көрбүттэрин, ону сэргэ саҥа рентген-аппараакка чинчийиилэри  оҥорбуттарын иһитиннэрдэ. «Биригээдэ салайааччыта, өрөспүүбүлүкэтээҕи харах балыыһатын кылаабынай бырааһа Иван Луцканы кытары кэпсэтэ сырыттым. Саха  сирин быраастара сууккаҕа 12-14 чаас устата үлэлииллэр, күҥҥэ 50-ча киһини көрөллөр. Кинилэргэ киирэргэ улахан уочарат буолла, бэл, ыаллыы сытар куораттартан кэлэллэр”, — диэн Ил Дархан эттэ.

Биллэрин курдук, Айсен Николаев Донбасска сырыытын кэмигэр ДНР бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлэ Саха сириттэн быраастар кэлэн олохтоох нэһилиэнньэ доруобуйатын көрөллөрүгэр көрдөспүтэ. Саха сирин быраастара маны таһынан гуманитарнай таһаҕаһы ти­­риэртилэр. Кировскай куоракка баар биир идэлээхтэригэр улахан көмөнү оҥордулар. Мобильнай биригээдэ састаабыгар өрөспүүбүлүкэтээҕи 2 №-дээх балыыһаттан, өрөспүүбүлүкэтээҕи 3 №-дээх килиниичэскэй балыыһаттан, Мииринэй киин балыыһатыттан уонна Офтальмология өрөспүүбүлүкэтээҕи балыыһатыттан: кардиологтар, неврологтар, УЗИ-диагностиктара, офтальмохирурдар, рентген-лабарааннар бааллар. Олохтоохтор Саха сирин миэдиктэригэр барҕа махталларын этэллэр.

Эһиил – “Азия оҕолоро”

Алтынньы 27 күнэ. 2024 сылга “Азия оҕолоро” норуоттар икки ардыларынааҕы VIII спортивнай оонньууларга эбии көрүҥнэри киллэрдилэр. Күрэхтэһии бырагырааматыгар стендовай ытыы, саахымат, үҥкүү успуорда, кикбоксинг баар буолуохтара. Ону тэҥэ “Азия оҕолоро” норуоттар икки ардыларынааҕы кэмитиэт киберспорду киллэрэргэ этии көтөхпүт. Бу туһунан Ил Дархан Айсен Николаев салайан ыыппыт мунньаҕар кэпсэттилэр.

“Быйыл сайын Влади­востокка ыытыллыбыт “Азия оҕолоро” оонньуулар  уонна кэлэр сыл олунньутугар-кулун тутарыгар Кузбасска буолуохтаах кыһыҥҥы II оонньууларга бэлэмнэнии көрдөрөрүнэн, күрэхтэһиигэ атын дойдулар интэриэстэрэ улахан. Азия дойдуларыттан баһы­йар үгүстэрэ сааҥсыйаларга кыттыспата. Билигин кэлэр оонньууларга диэри бэлэмнэнэргэ балтараа сыл баар”, — диэн Ил Дархан эттэ.

Айсен Николаев бэлиэтээбитинэн, тэрийэр кэмитиэти РФ бэрэсидьиэнигэр Уһук Илин федеральнай уокурук боломуочуйалаах бэрэстэбиитэлэ Юрий Трутнев салайыаҕа. 40 Азия дойдутуттан, Арассыыйа 7 федеральнай уокуругуттан уонна эрэгийиэниттэн хамаандалартан уопсайа 3 тыһ. оҕо  кыттыан сөп. Күрэхтэһиилэри Дьокуускай куорат ус­­пуорка эбийиэктэрин 21 былаһааккатыгар ыытыахтара.

Коркин турнирыгар

Алтынньы 28 күнэ. Айсен Николаев олимпийскай чөмпүйүөн Хаджимурад Гацаловы кытта көрсүһүүтүгэр көҥүл тустууга дойду сүүмэрдэммит хамаандатын кылаабынай тириэньэрин дуоһунаһыгар анаммытынан эҕэрдэлээтэ. Биллиилээх спортсмен Саха сирин ха­маандатын тириэ­ньэр-сүбэһитинэн та­­һаарыылаахтык үлэлээбитин иһин махтанна. Хаджимурад Гацалов өрөспүүбүлүкэҕэ Дмитрий Коркин кэриэһигэр норуоттар икки ардыларынааҕы турниры  үрдүк таһымнаахтык тэрийбиттэрин бэлиэтээтэ. Бү күн Ил Дархан «Өрөгөй» спорт киинигэр турнир үөрүүлээхтик аһыллыбытынан бары мустубут дьону эҕэрдэлээтэ. Манна 13 дойдуттан 190-тан тахса киһи кыттар. СӨ «Гражданскай килбиэн» бэлиэтин Айсен Николаев Владимир Егоровка, Ил Дархан Махтал суругун Виктор Рассадиҥҥа, Эдуард Григорьевка туттарда.

Афанасьев Ноев,

Ил Дархан пресс-сэкирэтээрэ