Ил Дархан нэдиэлэтэ: “Патриоттарбыт улахан соругу толоро сылдьалларыгар махтанабын”

Аэропорт балаһата  салгыы саҥардыллар

Кулун тутар 6 күнэ. Айсен Николаев «Якутия» уонна «Полярные авиалинии» авиа­хампаанньалар үпкэ-хаһаа­йыстыбаҕа үлэлэрин түмүгүн көрдө уонна саҥа соруктары туруорда. Хааччахтааһын усулуобуйатыгар хампаанньалар бигэтик үлэлииллэр. Көтөр ааллар пааркаларын саҥардаллара уонна көтүүгэ куттал суох буолуутун хааччыйаллара ирдэнэр диэн Ил Дархан эттэ. Дьокуускай аэропордун көтөр-түһэр балаһата салгыы саҥардыллар кэмигэр «Якутия» авиа­хампаанньа дьону таһыыны тиһигин быспакка хааччы­йыахтаах.

Ыам ыйыттан бэс ыйыгар диэри – 1 650 м, атырдьах ыйыгар диэри 1 800 м усталаах балаһа оҥоһуллуохтаах.

Хааччахтааһыны киллэрбит дойдулар ыгыылара «Полярные авиалинии» хампаанньаҕа кыратык билиннэр да, тэрилтэ көтөр ааллары солбуйар боппуруоһу эмиэ быһаа­рар. Ил Дархан Арктика улуус­тарын олохтоохторугар билиэт төлөбүрүн сылы эргиччи субсидиялыыр туһунан быһаарыытынан  өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүттэн 600 мөл. солк. тиийэ эбии үбүлээһин көрүллүбүтэ. Онон сыл устата бу бырагырааманан 22 тыһ. киһи айаннаабыт. Айсен Николаев хампаанньа бас билэр зондировщик-сөмөлүөтүгэр анал тэрили үбүлээһин боппуруоһун быһаарарыгар бырабыыталыстыбаҕа сорудахтаата.

Хоруупсуйаны утары үлэ

Кулун тутар 7 күнэ. Өрөс­пүүбүлүкэ баһылыга хоруупсуйаны утары үлэни сүрүннүүр хамыыһыйа мунньаҕын ыытта. Манна РФ Бэрэсидьиэнин ыйааҕынан бигэргэммит 2021-2024 сылларга хоруупсуйаны бохсууга Национальнай былаан уонна Саха сиригэр туһааннаах бы­­лаан олоххо киириитин дьүүллэстилэр. Чуолаан, урбаан эйгэтигэр бу үлэ көдьүүһүн үрдэтиини ырыттылар. Ил Дархан бэлиэтээбитинэн, хоруупсуйаны таһаарбат туһугар эрдэттэн сэрэтэр үлэҕэ болҕомто ууруллуохтаах. Манна былаас уонна уопсастыба күүһүн түмүөхтээх. Дойду Бэрэсидьиэнэ судаа­рыстыбаннай былаас уонна олохтоох салайыныы уорганнарыгар туруорбут соруктара чопчу толоруллуохтаахтар. Бу үлэҕэ РФ Эргиэҥҥэ-бырамыысыланнаска палаатата, «Дьыалабыай Арассыыйа» уопсастыбаннай тэрилтэ кыттыыларын эрэги­йиэн баһылыга холобурга аҕалла. Ол быһыытынан биисинэс бэ­­рэстэбиитэллэрэ хоруупсу­йаны утары үлэҕэ кыттыыларын күүһүрдэргэ бырабыыталыстыбаҕа, Урбаан министиэристибэтигэр, уопсастыбаннай тэрил­тэлэргэ сорудах биэрдэ.

Хонтуруолланар ойуур иэнэ аччаабыт

Кулун тутар 7 күнэ. Ил Дархан ойуур баһаарыттан кутталлаах кэмҥэ бэлэмнэ­ниигэ соруктары туруорда. Быйыл хонтуруолланар ойуур иэнэ 20 мөл. га аччаан, ити көрүллэр зонаҕа киирдэ. Ол курдук, икки сыллааҕыта 254 мөл. га ойуур пуондатыттан 40 мөл. га эрэ көрүллэр буоллаҕына, 2022 сылга – 50 мөл. га,  2023 с. – 70 мөл. га тахса буолла. Айсен Николаев ойуур баһаарын көрүллэр зонаҕа эрэ буолбакка, хонтуруолланар сиргэ эмиэ бохсуохтаахтарын туһунан эттэ. Ил Дархан бырабыыталыстыбаҕа, туһааннаах тэрилтэлэргэ авиацияны тардыыга, тиэхиньикэни саҥардыыга уонна өрөмүөҥҥэ, каадыры, ойуур баһаардарын бохсор тэриллиилэри бэлэмнээһиҥҥэ кэмигэр үлэни ыытарга сорудахтаата. Ыам ыйын бүтүүтэ федеральнай саппаас күүстэр өрөспүүбүлүкэҕэ кэлиэхтэрэ. Киин Авиалесоохрана зондировщик сөмөлүөтэ бэс ыйын бастакы аҥаарыттан эрэги­йиэн көтөр аалларын кытта үлэлиэҕэ.

Волонтердары кытары көрүстэ

Кулун тутар 7 күнэ. Ил Дархан байыастарга уонна кинилэр дьиэ кэргэттэригэр көмө оҥорор волонтер кэрэ аҥаардары кытары көрүстэ. «Буойуннарбыт наадыйыыларын хааччыйыы, кинилэр доруобуйалара уонна уйулҕаларын туруга, инникитин үлэҕэ, үөрэххэ киирэллэригэр кыахтары биэрии былаас уорганнарын сүрүн болҕомтотугар турар. Төлөбүр тиһигэ, чэпчэтиилэр уонна да атын өйөбүллэр саҥардыллан иһэллэр. Билигин дойду Бэрэсидьиэнин сорудаҕынан өлбүт байыастарга уонна байыаннай дьайыы бэтэрээннэригэр аадырыс­таах көмөнү оҥорууга анал судаарыстыбаннай пуонда дойдуга, ол иһигэр өрөспүүбүлүкэҕэ тэриллиэҕэ. Бэлиэтээн этиэм этэ, биһиги тус өйөбүлбүтүн кыччатыахпыт суоҕа», – диэтэ Айсен Николаев.

Ил Дархан этэринэн, Аҕа дойдуну көмүскүү сылдьар дьоммут тула көмөҕө судаарыстыба эрэ буолбакка, уопсас­тыба эмиэ түмсүөн наада. СӨ баһылыга фроҥҥа баар уолаттар волонтер-кэрэ аҥаардар өйөбүллэрин, көмөлөрүн бэлиэ­тээн эппиттэрин тириэр­тэ. «Дьиҥ патриоттарбыт улахан соругу толоро сылдьалларыгар махтанабын. Хас биирдии­гит кыайыы туһугар тус кы­­лаатын киллэрэр», — диэн Айсен Николаев бэлиэтээтэ.

«Майа» уонна «Томмот» подстанциялар саҥардыллыахтара

Кулун тутар 9 күнэ. Айсен Николаев энэргиэтикэ эби­йиэктэригэр саахал тахсыытын аччатарга соруктары туруорда. Кэнники ыйдарга тахсыбыт саахаллар төрүөттэрин бырабыыталыстыба, Ростехнадзор, борокуратуура, быраап уорганнарын, туһааннаах тэрилтэлэр салайааччылара, бэрэстэбии­тэллэрэ кыттыылаах мунньахха ырыттылар. Быйыл   «Майа» уонна «Томмот» 220 кВ подстанциялары саҥардыыга ПАО «Россети» ПАУо 1,5 млрд солк. ыытыаҕа. Үлэ алтынньы 31 күнүгэр диэри бүтүөҕэ.

Ил Дархан бырабыыталыс­тыбаҕа энэргиэтикэ тиһигэ харгыһа суох үлэлиирин хааччыйар тэрээһиннэр былаан­нарын бигэргэтэргэ уонна кэлэр оттук сезонугар эбийиэктэр бэлэмнэрин бэрэбиэркэлииргэ ирдэбили күүһүрдэргэ сорудахтаата. Итиэннэ «Сунтаар – Ньурба» уонна «Сулҕаччы – Амма» үрдүк күүрүүлээх уот ситимнэрин тутууга бырабыыталыстыбаҕа үлэлэһэргэ эттэ.

Исидор  Барахов төрөөбүтэ 125 сылын бэлиэтээтилэр

Кулун тутар 10 күнэ. Өрөспүүбүлүкэ уопсастыбаннаһа Опера уонна балет тыйаа­тырыгар автономияны олохтоспут, Саха сирин социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыытыгар уһулуччу кылааты киллэрбит  судаарыстыбаннай-бэлитиичэскэй диэйэтэл Исидор Никифорович Барахов төрөөбүтэ 125 сылын бэлиэтээтэ. Өрөгөйдөөх бэлиэ тэрээһининэн мустубут дьону Ил Дархан эҕэрдэлээтэ.

«Сүүс сыл анараа өттүгэр саха чулуу уолаттара Максим Аммосов, Платон Ойуунускай, Исидор Барахов уонна кинилэр биир санаалаахтара устуоруйа хаамыытын уларыппыттара, бар дьоннорун кэскиллэрин кэҥэппиттэрэ. Автономияны ылынан, Саха сирэ сайдыы суолун бигэтик тутуспута. Бүгүн биһиги ааспыт сүүс сыл баараҕай ситиһиилэригэр тирэҕирэн, кэлэр сүүс сылга бэйэбит иннибитигэр саҥа модун санааны туруоран, иннибит диэки эрэллээхтик хардыылыыбыт. Автономияны олохтообут хорсун санаалаах дьоммут норуоттарын иннигэр үрдүк эппиэтинэстээх этилэр. Билигин Ийэ дойдубут инникитэ быһаарыллар кэмигэр, чулуу дьоммут, кинилэр ортолоругар, биллэн турар, Исидор Барахов төрөөбүт төрүт сиригэр дьиҥ-чахчы бэринии­лээҕин, хорсун дьайыыларын уонна булгуруйбат санааларын холобур туттуохтаахпыт», — диэн Айсен Николаев бар дьонугар туһаайан эттэ.

Роман Дмитриев турнирыгар 13 дойдуттан кытыннылар

Кулун тутар 10 күнэ. Өрөспүүбүлүкэ баһылыга олимпийскай чөмпүйүөн Роман Дмитриев кэриэһигэр 2004-2055 сс. төрүөх эдэрдэргэ ыытыллар көҥүл тустууга норуоттар икки ардыларынааҕы күрэхтэһии кытыылаахтарын, тэрийээччилэрин уонна ыалдьыттарын кытта көрүстэ. Айсен Сергеевич бэлиэтээбитинэн, успуорт араас дойду дьонун түмэр, Саха сирэ маннык үрдүк таһымнаах түһүлгэлэри салгыы ыытыаҕа. Билиҥҥи уустук кэмҥэ ыраахтан кэлбит ыалдьыттарга махтанна, тустууктар ханнык баҕарар түгэҥҥэ уопсай тылы булар доҕордуу сыһыаннаахтарын аҕынна.

Көрсүһүүгэ кыттыбыт Иран, Монголия, Греция, Индия хамаан­даларын бэрэстэбии­тэллэрэ турнир аан дойдутааҕы статуһун бигэргэтэн үрдүк таһымнааҕын, 13 дойду, Арассыыйа элбэх эрэгийиэнэ кыттыбытын бэлиэтээтилэр.

“Үлэ киһитэ” бириэмийэ олохтонно

Кулун тутар 10 күнэ. Айсен Николаев «Үлэ киһитэ» диэн бириэмийэни олохтуурун туһунан ыйаах таһаарда. Бу ыйаахха сөп түбэһиннэрэн, өрөспүүбүлүкэ социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыытыгар дьоһун кылааттарын киллэрбит 50 киһиэхэ сыл аайы 300 тыһ. солк.бириэмийэ туттарыллыаҕа. Ил Дархан би­­риэмийэтэ уопсастыба үлэһит дьону чиэстииригэр, үлэҕэ, үлэ дьонугар ытыктабыллаах сыһыаны олохтуурга туһуламмыт. Бириэмийэ үбэ-харчыта «Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр гражданнар социальнай өйөбүллэрэ» бырагырааманан көрүллэр.

Бириэмийэҕэ үлэһиттэрин ханнык баҕарар тэрилтэлэр кэлэктииптэрэ түһэрэр кыах­таахтар. Сүрүн ирдэбил быһыытынан, үлэһит сыл түмүгүнэн үлэҕэ үрдүк көрдөрүүлээх, айымньылаах көрүүлээх, идиэ­йэлээх, саҥаны киллэриилээх, уопуттаах, эдэр исписэлиистэргэ уһуйааччы быһыытынан көмөлөһөр буолуохтаах.