Ил Дархан үөрэх хайысхатын уларытарга, уопсай күүһү түмэргэ эттэ

Ил Дархан Айсен Николаев бүгүн үөрэх үлэһиттэрин тохсунньутааҕы мунньаҕар тыл эттэ, соруктары туруорда.

Төһө даҕаны арҕааҥҥы дойдулар хааччахтааһыны киллэрбиттэрин иһин, дойду Бэрэсидьиэнэ сүрүн соругунан технологическай өртүнэн тутулуга суох, күөн күрэстэһэр кыахтаах буолууну ыйбытын эттэ. Саха сирэ креативнай экэниэмикэ лидердэриттэн биирдэстэрин быһыытынан инники күөҥҥэ сылдьар технологияны туһаныыга бастыҥынан буолуохтаах диэтэ. Бу курдук соруктары быһаарарга биһиги каадыры бэлэмнээһин, өй, билим, айар дьоҕур хаачыстыбатын өртүнэн төһө бэлэммит диэн ыйытыыттан аттаран тыл эттэ, бу хоруйа үөрэх бары салаатыгар буоларын ыйда.

“Үөрэх биир кэлим систиэмэтэ, хас биирдии оскуола, кэллиэс, үрдүк үөрэх иннигэр үрдүк таһымнаах каадыры бэлэмнээһин соруга туруохтаах. Үөрэх тэрилтэлэрэ исписэлиистэри экэниэмикэҕэ анаан бэлэмнээбит кылааттара, кинилэр төһө көдьүүстээхтэрин сыаналыыр сүрүн киритиэрийинэн буолар. Онон тохсунньутааҕы мунньахха хайысхаларынан үөрэтии кыһалҕаларын көрдөрөр, уопсай үөрэхтээһин үрдүк үөрэхтэри, билими, экэниэмикэ салааларын кытта бииргэ үлэлэһиитин туһунан ыйыллыбыт тиэмэтэ сөптөөх” – диэн Ил Дархан эттэ.

Күн бүгүн политиэхиньиичэскэй хайысхалаах оскуола ахсаана 15% аҕыйаҕын ыйда. Маны кытта кэлиҥҥи сылларга бырамыысыланнай тэрилтэлэри кытта бииргэ үлэлэһии күүһүрбүтүн, инники күөҥҥэ сылдьар хампаанньалар 26 фирменнэй кылаастара аһыллыбытын иһитиннэрдэ, ол иһигэр, Роснефть, АЛРОСА, Колмар, Росатом, уо.д.а. Бу курдук бииргэ үлэлэһиини күүһүрдэр ирдэнэрин эттэ.

“Дьокуускай Уһук Илиҥҥэ үрдүк технологиялаах, айар уонна саҥаны киллэрэр салаалаах, дьону таһар тыраанспар бөдөҥ хайысхатын киинэ, ирбэт тоҥноох сиргэ дьон олороругар саамай табыгастаах куорат  быһыытынан сайдыаҕа” – диэн эттэ. Маныаха үрдүк квалификациялаах каадыры бэлэмнээһин соруга, бүгүҥҥү үөрэҕи тэрийии, хаачыстыба  инники күөҥҥэ турар соругунан буолуохтааҕын ыйда.

Маныаха Ил Дархан кэлиҥҥи сылларга креативнай индустрияҕа, сыыппараҕа, инфокоммуникацияҕа, сыыппара контенын бэлэмнээһиҥҥэ   ирдэнэр физика-математика хайысхатын талар оҕо аҕыйаан иһэрин иһитиннэрдэ. 2021 сылтан биир кэлим эксээмэҥҥэ уустугурдуллубут математиканы талар оҕо ахсаана ¼, физикаҕа 1,5 төгүл, үс сыл иһигэр информатиканы талар оҕо ахсаана икки төгүл аҕыйаабыт.

Манан сибээстээн, Ил Дархан Үөрэх уонна билим министиэристибэтигэр үөрэнээччилэр эксээмэҥҥэ физика-математика, естественнэй-научнай хайысхалары, ону тэҥэ, информатика биридимиэттэрин талбыттарыгар олоҕуран, профильнай хайысхата суох оскуолалары сыаналыырга бэйэ киритиэрийдэрин киллэрэргэ эттэ.

Ураты болҕомтону талааннаах оҕолору кытта үлэни, Билим аччыгый академиятын, “Инникигэ хардыы” кэмпириэнсийэ үлэтин бэлиэтээтэ.

1997 сыллаахха СӨ бастакы Бэрэсидьиэнэ М.Е.Николаев тэрийбит Бэрэсидьиэн оскуолаларын ситимин уларыта тутар ирдэнэрин ыйда.

Инфраструктураны сайыннарыыга улахан үлэ барбытын эттэ. Ол курдук, 2018 сылтан 171 саҥа эбийиэк тутуллубут. Ол иһигэр Дьокуускай куоракка 5 оскуола саҥа дьиэтэ, Саха сирин устуоруйатыгар хаһан да маннык элбэх тутуу ыытыллыбатаҕын бэлиэтээтэ.

“Оҕолору билиигэ сирдииргэ усулуобуйаны тупсарыы уонна учууталлар идэлэригэр маастарыстыбалара хас да бүк көдьүүһү аҕалар кыахтаах. Саха сирин хас биирдии педагога идэтигэр таһыма үрдүүрүгэр интэриэстээҕэр саарбахтаабаппын. Уопсай соругу ситиһэр туһугар педагогическай холбоһук барыта күүһүн түмэрэ суолталаах” – диэн түмүккэ эттэ.