Ил Түмэҥҥэ Саха сирин 2025 сыллааҕы судаарыстыбыннай бүддьүөтүн туолуутун сокуонун барыла көрүлүннэ

Бүгүн Ил Түмэн 15 пленарнай мунньаҕа биир улахан боппуруоһунан Саха Өрөспүүбүлүкэтин судаарыстыбаннай бүддьүөтүн 2025 сыл 9 ыйдааҕы туолуутун хаамыытын уонна 2025 сылга туолуутун торумнааһынын көрдүлэр. Бүддьүөт туолуутун туһунан сүрүн дакылааты СӨ үпкэ миниистирин эбээһинэһин толорооччу Иван Алексеев оҥордо.

Пленарнай мунньахха 2025 сылга бүддьүөт туолуутун уонна сыл бүтүөр диэри былаан хайдах толоруллуохтааҕын, төһө иэстээх тахсарбытын, ханнык иэстэри хаалбыт күннэргэ сабыллыахтаахтарын көрүүгэ улахан дьүүллэһии буолла.

Иван Алексеев «Саха Өрөспүүбүлүкэтин судаарыстыбаннай бүддьүөтүн 2025 сыл 9 ыйдааҕы туолуутун хамыытын уонна Саха Өрөспүүбүлүкэтин судаарыстыбаннай бүддьүөтүн 2025 сылга туолуутун торумнааһын туһунан» иһитиннэриитин истэн уонна дьүүллэһэн баран, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Түмэнэ манныгы бэлиэтээтэ:

Саха Өрөспүүбүлүкэтин 2025 сылга судаарыстыбаннай бүддьүөтэ 2025 сыл 9 ыйыгар 235 129 550 тыһ. солкуобай суумалаах дохуоттаах туолла, ол сыллааҕы былаан 71,4 % тэҥнэһэр. 2024 сылга тэҥнээтэххэ, дохуот 8 497 437 тыһ. солкуобайынан эбэтэр 3,8 % үрдээбит. Түһээн дохуота уонна түһээнтэн атын дохуот 142 503,2 мөл. солкуобайга тэҥнэһэр (былаан 65 %) уонна 7 965,1 мөл. солкуобайынан эбэтэр 5,9 % үрдээбит. Саха Өрөспүүбүлүкэтин судаарыстыбаннай бүддьүөтүн ороскуота 246 655 092 тыһ. солкуобай суумалаах эбэтэр бигэргэтиллибит былаан 71,4 % тэҥнэһэр. 2024 сылга тэҥнээтэххэ, дохуот 8 497 437 тыһ. солкуобайынан эбэтэр 3,8 үрдээбит. Түһээн дохуота уонна түһээнтэн атын дохуот 142 503,2 мөл. солкуобайга тэҥнэһэр (былаан 65 %) уонна 7 965,1 мөл. солкуобайынан эбэтэр 5,9 % үрдээбит. Саха Өрөспүүбүлүкэтин судаарыстыбаннай бүддьүөтүн ороскуота 246 655 092 тыһ. солкуобай суумалаах эбэтэр бигэргэтиллибит былаан 74,3 % туолла уонна ааспыт сыл атылыы кэмин 96,4% тэҥнэһэр. Ол курдук, ыйыллыбыт кэмҥэ бүддьүөт 11 525 542 тыһ. солкуобай дефициттээх туолла, сыллааҕы былаан 4,1 төгүл аһары толоруллубут. Өрөспүүбүлүкэ судаарыстыбаннай бүддьүөтүн ороскуотун былааннанар сыллааҕы кэриҥэ 2025 сыл алтынньы 1 күнүнээҕи туругунан чопчуламмыт бүддьүөт түмүллүбүт суруллуутугар сөп түбэһиннэрэн 344 408 086 тыһ. солкуобайга тэҥнэһэр, ол судаарыстыбаннай бүддьүөт туһунан сокуонунан бигэргэтиллибит кэриҥтэн 12 390 793 тыһ. солкуобайынан эбэтэр 3,7 % элбэх.

9 ыйга бүддьүөт эбэһээтэлистибэтин сыллааҕы лимиитэ толору кээмэйинэн толоруллубут, ол иһигэр санитарнай авиация курдук социальнай тутаах боппуруоһунан толоруу кээмэйэ 328,5 мөл. солкуобайга эбэтэр түмүллүбүт бүддьүөт суруллуутун 99,8 % тэҥнэспит, ол 840,6 мөл. солкуобай кээмэйдээх кирэдьиит иэһин үөскэһинигэр тириэрпит.

Нэһилиэнньэ тустаах категориятын эминэн-томунан хааччыйыыга бүддьүөт эбэһээтэлистибэтин лимиитэ, толору кээмэйинэн барыта кэриэтэ туһаныллыбыт. СӨ үпкэ министиэристибэтин иһитиннэриитинэн, 2025 сыл бүтүүтүгэр диэри ыарахан сыаналаах эмтэниигэ наадыйар пациеннары эмп-томп препараттарынан хааччыйыы эбэһээтэлистибэлэрин толорууга ирдэнэр суума 370,0 мөл. солкуобайга тэҥнэһэр.

Оҕолоох дьиэ кэргэҥҥэ төлөбүрү оҥорууга 268,0 мөл. солкуобай кээмэйдээх, анал байыаннай дьайыы кыттыылаахтарыгар өйөбүл дьаһалларынан (публичнай эбэһээтэлистибэ) 1 583,1 мөл. солкуобай уопсай суумалаах кирэдьиит иэһэ үөскээбит.

Ыйыллыбыт чахчылар бүддьүөт ороскуотун ордук суолталаах хайысхаларын аахсан туран судаарыстыбаннай бүддьүөтү оҥорууга бүддьүөт эбэһээтэлистибэлэрин былааннааһын хаачыстыбатыгар кыһалҕа үөскээбитин туоһулууллар, олор дьон босхо мэдиссиинэ көмөтүгэр уонна социальнай өйөбүлгэ бырааптарын кэһэр кутталы үөскэтэллэр. 2025 сыл алтынньы 1 күнүнээҕи туругунан, хантараак ороскуотунан бүддьүөт эбэһээтэлистибэтин лимиитэ СӨ судаарыстыбаннай бүддьүөтүн үбүн 39 сүрүн дьаһайааччыга диэри 40 338,5 мөл. солкуобай (эбэтэр бүддьүөт эбэһээтэлистибэтин лимиитин барытыттан 11,7 %) кэриҥнээх тиэрдиллибит, ол бүддьүөт туһунан сокуонунан көрүллүбүттээҕэр 7 431,9 мөл. солкуобайынан элбэх. 2024 сыл 9 ыйыгар ол өлүүтэ 20 % тэҥнэспит, ол абсолютнай кэриҥэ 64 247,1 мөл. солкуобайга тэҥнэһэр.

Ол курдук, бары социальнай эбэһээтэлистибэлэри толоруу – бүддьүөт тутаах баһыйар өрүтүн аахсыбакка, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Бырабыыталыстыбатыгар социальнай майгыннаах ороскуоттарынан толоруу намыһах таһыма уонна биллэр улахан иэс үөскээбитин бэлиэтээтилэр.