Илин эҥээрдэр куттарын туттулар

Тохсунньу 31 күнүттэн олунньу 9 күнүгэр диэри Сунтаартан Түбэй Дьаархан нэһилиэгиттэн «Икки көлүөнэ» диэн ааттаах Нина Потапова, Фрументий Сафронов, Анита, Дуолан Трофимовтар кэнсиэртээн, илин эҥээрдэр сүрэхтэрин туттулар.

Кэнсиэр төһө да аастар ол умнуллубат түгэн социальнай ситиминэн элбэх үтүө тыллары иһиттибит. Тоҕо сырдаппаккыт диэн Амматтан муораҕа бииргэ сылдьыбыт аргыһым  эрийэн, чааһы быһа кэпсээтэ. Киһи үтүө, кыраһыабай дьонтон, үчүгэй тыллаах ырыаттан, санаата көтөҕүллэр, үлэбэр дьиэрэҥкэйинэн сылдьар буоллум диэн үллэһиннэ. Бастатан туран, үчүгэй тэтимнээх ырыаны, тыл суолтатын ис дууһаларыттан ылынан, тылы сиэбэккэ, сөпкө дорҕоону таһааран ыллыыр дьону аан бастаан иһиттим диэн кэпсээтэ. Кырдьык, билигин элбэх ырыаһыт кэнсиэрдиир буолан, көрөөччү ырыаһыт толоруутун сөпкө ырытар буолла. Онон сөбүлээбит ырыаһыттарын уос номоҕо гынан кэпсии сылдьаллар.

Саҥа дьыл бырааһынньыгар биир да күн өрөөбөккө үлэлээн, өрөбүл күннэрин көһөрөн, Түбэй Дьаархантан айаннаан кэлэн, Майа — Амма — Сулҕаччы Одьулуун-Туора Күөл — Игидэй — Кыйы — Чөркөөх — Тойон Мүрү — Аппааны — Бэрдьигэстээх хайысхатынан кэнсиэртээн, тобус толору саалаҕа элбэх көрөөччүнү мустулар. Хас биирдии ырыаһыты олус чугастык ылыннылар. Таҥара биэрбит талаанын астына көрдүбүт диэн кэпсээтилэр. СӨ культуратын үтүөлээх үлэһиттэрэ Нина Потапова, Фрументий Сафронов ырыаларын толорууларын олус биһирээтилэр. Урукку ырыалар олус да истиҥнэр, ону толоруу маастарыстыбатын баһылааһын сэдэх. Оттон бу кинилэр хас биирдиилэрэ алмаас тааһа кырыыламмыт курдук, ураты үчүгэйдэр диэн, хайдах да махтал тылын аныахтарын билбэттэр. Бу икки паара биирэ саастаах, биирэ эдэр көлүөнэ ааспыт сылга Арассыыйаҕа дьиэ кэргэн, Сунтаарга аҕа саастаах дьоҥҥо анаммытынан уратылаах.

Анита, Дуолан Трофимовтар эмиэ ураты талааннаах ырыаһыттар. Бу икки дьиэ кэргэн бырайыактарын илин эҥээр улуустарын көрөөччүлэрэ санааларын үллэстибиттэрин манна билсиһиннэрэбит:
«Ис сүрэхтэн үөрэ, сымныы, астына сытабын… сүдү искусство киһи ис туругар дьайыыта диэн итинник… Үчүгэй дьону кытта билистэххэ Киһи олоххо эрэлэ, тардыһыыта күүһүрэр…», 
«Бэҕэһээ олус үчүгэй кэнсиэргэ сырыттыбыт. Төрдүөйэхтэр эрээри, түөрт ураты талаан! Артыыстары мэҥэлэр наһаа истиҥник, ытыс тыаһынан көрүстүлэр.Тохсунньу тымныыта диэбэккэ, Ходулов киэҥ уораҕайыгар көрөөччү толору. Кэнсиэр буола илигинэ, дьон мустар кэмигэр, саастаах дьон кэпсэтэрин иһиттим: “Фурментийы көрө, истэ кэллим”, “Ыраатта 22 сыллааҕыта бииргэ айаннаан турабын…Хас сыл ааспытый?” Артыыс киһини билинии, киниэхэ тардыһыы,ытыктабыл ити буоллаҕа дии!
Фурментий билигин да куолаһа доллоһутан үчүгэйин, Христофор Максимов тус бэйэтигэр анаан ыллаа диэн хаалларбыт кэриэс “Күнү таптыыбын” ырыатын киһи эрэ долгуйа истэр. Нина өтөрүнэн ылламматах “Уоттаах түүҥҥү Дьокуускайа”, “Айанньыт” ырыалара саастаах истээччилэргэ ураты бэлэх!», «Кэргэнниилэр иккиэн билигин да кэрэ сэбэрэлэринэн, айылҕаттан бэриллибит талааннарынан сыанаҕа анаан төрөөбүт курдуктарын көрөн-истэн итэҕэйэҕин, сөҕө-махтайа саныыгын!»,  “Кулунчук ырыанан” чаҕылхайдык тахсыбыт уолчааммыт Ваня Трофимов,  билигин Дуолан аатынан биллэр, кимиэхэ да майгыннаабат ураты куоластаах ырыаһыппыт кэргэнэ, ырыа айааччы Аниталыын бииртэн биир тэтимнээх ырыалара ытыс тыаһынан доҕуһуолланна.
Сунтаар Түбэй Дьаархан нэһилиэгин кулуубун “Икки көлүөнэ” айар бөлөҕүн аартыга арылла турдун!».

«Олунньу 7 күнүгэр Бороҕоҥҥо В. В. Никифоров аатынан култуура дыбарыаһыгар, Нина Потапова, Фрументий Сафронов, эдэр ырыа куттаах ыал Анита, Дуолан Трофимовтар «Икки көлүөнэ» айар киэһэлэригэр сылдьан, астынан, талааҥҥа сүгүрүйэн, сөҕөн кэллибит. Олоҥхо дойдута Сунтаар илгийэр итии салгынын бэйэбитигэр иҥэринэн, сылаанньыйан, эмтэнэн, дууһалыын сынньанан дуоһуйдубут. Айылҕаттан талааннаах Сергей Зверевкит кутун илдьэ сылдьар эбиттэр диэн итэҕэйдибит. Икки көлүөнэ сибээһэ наһаа табыллан көһүннэ. Кэнсиэр биир тыынынан барда. Фрументий Софронов «Күн» диэн ырыатын биһириибин.
Олус элбэх таптал туһунан ырыалардааҕын сэҥээрдим. Бастакы тапталыгар, кэргэнигэр бэриниилээҕин итэҕэттэ.
Эдэр ыалга Анитаҕа, Дуолаҥҥа айымньылаах үлэлэригэр ситиһиилэри баҕарабын. Нина, Фрументий талааҥҥынан дьону сөхтөрө тураргытыгар, оҕолоргут, сиэннэргит ситиһиилэринэн олоххут дьолунан туоллун!» — диэн Суоттуттан Аксиния Копырина санаатын үллэһиннэ.

Марта Николаева