Кэбээйигэ олоҥхо түүн үөһүгэр диэри…

Бу күннэргэ Кэбээйигэ «Муҥха олоҥхото-2025» ыччат олоҥхоһуттар өрөспүүбүлүкэтээҕи бэстибээллэрэ үрдүк таһымнаахтык буолан ааста.  Тэрээһиҥҥэ 10 улуустан  устар ууну сомоҕолуур, кырыымпалыы кылыгырыыр, кутуллар кылыһахтаах 20-чэ эдэр олоҥхоһут  оллоонноон олорон,  этэн-тыынан олоҥхолоото. 

Бэстибээл ыытыллыан иннинэ

Бу иннинэ СӨ Бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Сергей Местников салалтатынан Олоҥхо ыһыаҕын тэрийии боппуруоһугар мунньах буолла. Тэрээһиҥҥэ Ил Түмэн бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччы Александр Жирков, СӨ култуураҕа, духуобунай сайдыыга миниистирэ Афанасий Ноев, Кэбээйи улууһун баһылыга Иван Левин, «Уран» дизайн-устуудьуйа дириэктэрэ Вячеслав Яроев ыһыах ыытыллыахтаах сирин-уотун көрдүлэр-иһиттилэр. Аал-Луук мас ханан турарын, сүрүн түһүлгэ ханан түһэрин быһаарыстылар, бырайыактары көрдүлэр. Ыһыахтыыр түһүлгэ Кэбээйи сэлиэнньэтиттэн чугаһа ыалдьыттар, дьон-сэргэ киирэ-тахса сылдьалларыгар бэрт буолууһу. Салгыы өрөспүүбүлүкэ үгүс улуустарыттан кэлбит дэлэгээссийэлэр, ыалдьыттар түһүүлэнэн сытыахтаах култуура киинин, оҕо уһуйаанын, успуорт оскуолатын көрдүлэр.

Салгыы Кэбээйи оскуолатын саалатыгар Олоҥхо ыһыаҕын тэрийэр кэмитиэтин мунньаҕа ыытылынна. СӨ Бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Сергей Местников үүннээн-тэһииннээн ыытта. Бэлэмнэнии үлэтин туһунан сүрүн иһитиннэриини култуура миниистирэ Афанасий Ноев оҥордо. Кини чуолаан Олоҥхо ыһыаҕын тэрийии Ил Дархан дьаһалынан ыытылларын, 35 киһилээх тэрийэр кэмитиэт тэриллибитин, быйыл үс тустаах мунньах ыытыллыбытын, ол түмүгүнэн боротокуоллар оҥоһуллан, бэлэмнэнии үлэтэ саҕаламмытын туһунан иһитиннэрдэ. Ону тэҥэ, Олоҥхо ыһыаҕын сүрүн эбийиэктэрин тутууга төһүү күүһүнэн буолуохтаах пуондалар тэриллибиттэрин, эһиил ыһыаҕы тэрийиигэ идиэйэни саҕарга, ыһыах сүрүн тосхолун быһаарарга аналлаах научнай-кэмпириэнсийэ эһиил олунньуга ыытыллара былааннаныллыбытын эттэ. Сүрүн дакылаат кэнниттэн Олоҥхо ыһыаҕын тэрийэр кэмитиэтин салайааччыта Сергей Местников кэккэ ыйыылары, этиилэри оҥордо. Салгыы Олоҥхо ыһыаҕын тэрийиигэ сүрүн хамыыһыйалар чуолаан эбийиэги тутуу, аһынан-үөлүнэн хааччыйыы, айан-сырыы боппуруоһун, дэлэгээссийэлэри түһэриигэ эппиэттээх хамыыһыйалар туох-ханнык үлэлэр ыытыллан эрэллэрин уонна этиилэрин иһитиннэрдилэр. Сергей Местников мунньаҕы түмүктүүрүгэр, Кэбээйи улууһун олохтоохторо Олоҥхо ыһыаҕын тэрийиигэ бары кытталларыгар сүбэлээтэ-амалаата, оччоҕо эрэ ыһыах ураты тыыннаныа, үрдүк таһымнаахтык барыа диэн эттэ.

Бэстибээл

Сергей Местников эҕэрдэ тылыгар «Муҥха олоҥхото» бэстибээл Кэбээйигэ ыытыллан эрэрэ бары өттүнэн сөптөөҕүн бэлиэтээтэ. Олоҥхо күнүгэр сыһыаннаах дэкээдэлэр номнуо саҕаланан эрэллэрин, соторутааҕыта «Олоҥхо-батлл» үрдүк таһымнаахтык ыытыллыбытын туһунан эттэ.

Кэбээйи сэлиэнньэтин култуура дьиэтигэр олохтоохтор, ыалдьыттар түүн үөһүгэр диэри олоҥхо арааһын дуоһуйа иһиттилэр. Бүтэһик олоҥхоһут түүн үөһүгэр (12 чаас эргин) ырыатын түмүктээбитэ. Биллэн турар, чахчы тулуурдаахтар эрэ тулуйан иһиттилэр. Бэстибээлгэ Горнай, Мэҥэ Хаҥалас, Уус Алдан, Кэбээйи, Бүлүү, Сунтаар, Дьокуускай куораттан 20‑чэ ыччат дьон кытынна.

Дьокуускай — Кэбээйи — Дьокуускай.

Г. С. Попова-Санаайа, бэстибээл дьүүллүүр сүбэтин бэрэсcэдээтэлэ:

— Оҕолор үгүстэрэ бэйэлэрин төрөөбүт-үөскээбит түөлбэлэрин олоҥхотун толоро сатыыллара кэрэхсэбиллээх. Өскөтүн оҕо сылдьан хрестоматияҕа киирбити талар эбит буоллахтарына, билигин чуо итинник түөлбэлээн талыы баарын бэлиэтиибит. Ити эрээри олоҥхо ырыатыгар тиийэн кэллэххэ, тылын-өһүн уратытын аахайдахха, манна үксүн бүлүүлүү, сунтаардыы барыы баһыйар. Арай дьааҥылар кэллэхтэринэ, чуо-бааччы бэйэлэрин саҥарар майгылара, ыллыыр уратылара дьиҥ-чахчы иһиллээччи. Мэҥэлэр нооройдуу, куолаһаптыы бара сатыыллар. Аммаларга нохсоороптуу тардыылар иһиллитэлээн ааһаллар. Оттон бүттүүн саба тутан истиигэ олоҥхо ырыата икки, тойук икки булкустулар. Сорох толорооччулар олоҥхолуур оннугар туойан эйээрэ-эйээрэ олороллор. Дьиҥэр, олоҥхо ырыата диэн дэлэҕэ да ырыа дэниэ дуо — у???? ??? ?????????раты этэ буоллаҕа…

Кыайыылаахтар кимнээхтэрий?

1. “Кэскиллээх толорооччу“ анал аат — Тамара Куланова, Бүлүү улууһун ыччат олоҥхону толорооччута.

2. “Кэскиллээх толорооччу“ анал аат — Афанасий Гуляев, Кэбээйи улууһун ыччат олоҥхону толорооччута.

3. “Кэскиллээх толорооччу“ анал аат — Сандаара Слепцова, АГИКИ устудьуона, Амма улууһун ыччат олоҥхону толорооччута.

4. “Кэскиллээх толорооччу” анал аат — Милена Константинова, Аграфена Дмитриевна Макарова аатынан култуура уонна ускуустуба кэллиэһин устудьуона, Сунтаар улууһун ыччат олоҥхону толорооччута.

5. “Кэскиллээх толорооччу“ анал аат — Кондратий Герасимов, Уус Алдан улууһун ыччат олоҥхону толорооччута.

6. “Кэскиллээх толорооччу“ анал аат — “Баһылай Харатаай ыччаттара” фольклор бөлөҕө, Бүлүү улууһа, салайааччы Светлана Тарасовна Иванова.

7. “Кэрэхсэтэр толорооччу“ анал аат — Христина Осипова, Бүлүү улууһун, Тааһаҕар нэһилиэгин ыччат олоҥхону толорооччута.

8. “Уһун тыыннаах толорооччу“ анал аат — Диана Петухова, АГИКИ устудьуона, Уус Алдан улууһун ыччат олоҥхону толорооччута.

9. “Хомоҕой тыллаах толорооччу“ анал аат — Анита Константинова, Аграфена Дмитриевна Макарова аатынан култуура уонна ускуустуба кэллиэһин устудьуона, Амма улууһун ыччат олоҥхону толорооччута.

10. “Хомоҕой тыллаах толорооччу“ анал аат — Нарыйаана Шамаева, АГИКИ устудьуона, Бүлүү улууһун ыччат олоҥхону толорооччута.

11. “Истээччи биһирэбилэ“ анал аат — Афанасий Собакин, Таатта улууһун ыччат олоҥхону толорооччута, учуутал, Дьокуускай.

12. “Түөлбэ үгэһин утумнааччы“ анал аат — Айтал Винокуров, Горнай улууһун, Аһыма нэһилиэгин ыччат олоҥхону толорооччута.

13. “Удьуор утумун тутааччы“ анал аат — Назар Филиппов, АГИКИ устудьуона, Нам улууһун ыччат олоҥхону толорооччута.

14. “Ыллам ырыалаах толорооччу” анал аат — Марфа Аммосова, АГИКИ преподавателэ, өрөспүүбүлүкэтээҕи Ыччат олоҥхоһут түмсүүтүн салайааччыта, Мэҥэ Хаҥалас улууһун ыччат олоҥхону толорооччута.

15. “Бастыҥ толорооччу” анал аат — Станислав Иванов, Мэҥэ Хаҥалас улууһун ыччат олоҥхону толорооччута.

16. “Кылаан чыпчаал” үрдүк аат — Прасковья Прокопьева, Хаҥалас улууһун ыччат олоҥхону толорооччута.