Көмүс бырамыы­сыланнаһын инники кэскилэ

В. В. Никифорова, ХИФУ Хотугу сир эрэгийиэннээҕи экэниэмикэтин үнүстүүтүн сир аннын туһаныы экэниэмикэтигэр отделын үлэһитэ, экэниэмикэ наукатын хандьыдаата көмүс бырамыы­сыланнаһын экэниэмикэтинэн утумнаахтык дьарыктанар учуонай быһыытынан, бу салаа инники кэскилин хайдах көрөрүн туһунан санаатын үллэстэр.

Валентина Васильевна кө­мүс бырамыысыланнаһын экэниэмикэтинэн дьарыктанар. Көмүс тиэмэтигэр суруллубут монография уонна элбэх ыстатыйалар ааптардара.

— Көмүс стратегическай суолталаах күндү металл. Көмүс былыр-былыргыттан бары судаарыстыбалар экэнэмиичэскэй уонна валютанан кыахтарын төрүтүн оҥорор уһулуччу улахан оруоллаах. Кэлиҥҥи сылларга көмүс аан дойдутааҕы саппааһа чарааһаан иһэрэ бэлиэтэнэр. 2007 сыллааҕы туругунан, көмүс аан дойдутааҕы саппааһа111,6 тыһ. туоннаҕа тэҥнэһэр. Көмүһүн саппааһынан бастакы миэстэҕэ САӨ ( 31 тыһ. туонна), иккискэ – АХШ (10,1 тыһ. туонна) уонна үһүс миэстэҕэ Арассыыйа (8,4 тыһ. туонна) сылдьаллар. Саха сиригэр Арассыыйа көмүһүн саппааһын 20%-тан ордуга тарҕанан сытар. Өрөспүүбүлүкэбит көмүһүн бырамыысыланнаһа, туох да мунааҕа суох, улахан кэскиллээх салааларыттан биирдэстэрэ буолар.

Ыһыллаҕас көмүһүн саппааһа өр сылларга хостонон, чарааһаата. Ол быһыытынан, уруудалаах көмүскэ көһүү түргэнник уонна киэҥник барыаҕа. Ол процесс саҥа технологияны киэҥник олохтооһуну ирдиэҕэ. Саҥаттан саҥа компаниялар, ол иһигэр омук киэннэрэ үлэлии кэлиэхтэрэ. «Сир аннын туһунан» федеральнай сокуоҥҥа уларытыылары киллэриини күүскэ көҕүлүөххэ баара. Хостуур компания үлэлиир сиригэр эрэгистирээссийэлээх буолара, биисинэс социаль­най эппиэтинэһэ анал сокуон­нарынан бигэргэнэрэ наада. Өрөспүүбүлүкэ интэриэһэ диэн эмиэ баар буолуохтаах, онто суох хайдах сатаныай.

Прокопий Иванов