Киэҥник туһаныллар эмтээх үүнээйилэр

Манчаары (аир болотный). Былыр-былыргыттан сахаларга манчаары от эмкэ да, аска да туттуллар киэҥник биллибит үүнээйи.

Үрэх, күөл кытыытыгар, сииктээх, бадарааннаах сиргэ үүнэр. Силиһэ модьу, тас өттө кугастыҥы-саүархай, тоһуттахха иһэ үрүҥ өҥнөөх.  Манчаары силиһэ үксүн сытыары үнэр, намчы, бытырыыс силисчээннэрдээх. Умнаһа үс кырыылаах, үкэр окко майгынныыр эрээри быдан суон, улахан буолар. Умнаһын төрдүттэн үүммүт сэбирдэхтээх. Күөхтүҥү-саһархай өҥнөөх сибэккитэ от умнаһын төбөтүгэр буолбакка, ортотуттан үүнэр.

Үүнээйи силиһин илиинэн бигээн ылан хомуйуллар. Сонно тута ууга сайҕаан,  бысталаан, суонун хайытан куурдуллар. Салгыннаах, күлүк сиргэ хатарыллар.

Хаппыт силиһи аһыыр баҕаны көбүтэргэ,  куртах, оһоҕос үлэтин тупсарарга туһаныллар. Биир улахан ньуоска кырбаммыт силиһи биир ыстакаан ууга 10-15 мүн. мөлтөх уокка оргутан, күн устата үстэ-түөртэ аһыах иннинэ, икки нэдиэлэ истэххэ, ыарыы намырыыр.

Силиһин оргутан ангина, ларингит ыарыытыгар, айах куһаҕан сыттаныытыгар сайҕанаҕын. Онуоха биир ньуоска бытарытыллыбыт силиһи биир ыстакаан ууга 4-5  мүн. оргутан, сойутан, сиидэлээн туттаҕын. Маннык уунан тас ириҥэлээх бааһы эмиэ эмтиигин.

Уһуннук арыгылаабыт киһи манчаары силиһиттэн чэй оҥостон иһэ сырыттаҕына,  умнугана, иҥиирэ тардара ааһар,  быар, бүөр, хабах, таал үлэтэ тупсар. Оттон табахсыт киһи силиһи ыстаан табаҕын быраҕыан сөп.

Клара, Петр Токумовтар «Төрөөбүт дойдубут эмтээх үүнээйилэрэ» кинигэлэриттэн.