«Киһи дьылҕата» испэктээк көрөөччүгэ тиийдэ

Сэтинньи 15 күнүгэр Үүнэр көлүөнэ судаарыстыбаннай  тыйаатыра сэбиэскэй кэм суруйааччыта Михаил Шолохов уһулуччулаах кэпсээнинэн туруорбут «Киһи дьылҕата» испэктээгин премьерата буолла.

Билигин байыаннай дьайыы кэмигэр уонна эдэр ыччаты патриоттуу тыыҥҥа иитиигэ бу айымньы суолтата өссө күүһүрдэ. Испэктээктэн киирбит үп барыта байыаннай дьайыыга сылдьар биир дойдулаахтарбытыгар барыаҕа. Ол туһунан Үүнэр көлүөнэ тыйаатырын уус-уран салайааччыта, СӨ норуодунай артыыһа, Арассыыйа култууратын үтүөлээх үлэһитэ Алексей Павлов бүгүҥҥү испэктээги көрө кэлэн, байыаннай дьайыыга сылдьааччыларга көмөҕө кылааттарын киллэрбиттэригэр көрөөччүлэргэ ис сүрэҕиттэн махтанна. Кини өссө 2024 сыллаахха суруналыыстары кытары көрсүһүүгэ: «Сыанаҕа үтүөнү, кэрэни сырдыгы эрэ кэрэһилиир, дойдуга бэриниилээх буоларга ыҥырар айымньылары таһарыахтаахпыт диэн үлэлии сылдьабыт», — диэн былаанын үллэстибитэ.
Үүнэр көлүөнэ тыйаатырын туруоруулара сүрүннээн эдэр көлүөнэҕэ ананалларынан, оҕо, эдэр дьоҥҥо өйдөнөр гына туруорарга кыһаллыбыттар (туруорааччы-режиссер СӨ ускуустубатын үтүөлээх диэйэтэлэ Александр Титигиров). Ол эбэтэр элбэх көстүүгэ аралдьыйбакка (сыана экраныгар көстөр хартыыналартан, каадырдартан  ураты), сүрүн дьоруой кэпсээнинэн, моноиспэктээгинэн туруорбуттара табылынна дии санаатым. Сүрүн оруолу толорбут СӨ үтүөлээх артыыһа Федот Львову сэрии тиэмэтигэр киинэҕэ да, испэктээктэргэ да көрбүт буолан, бу оруолга соһуйа көрбөккүн. Арай, кини оонньуур саллаата бу сырыыга арыый сааһырбыт, баараҕадыйбыт көрүҥнэммит.

Кырдьыга да, «Судьба человека» киинэҕэ Андрей Соколов дьылҕатын киинэ режиссера Сергей Бондарчук бэйэтинэн  оонньообутун харах уута суох көрбөтөх киһи суоҕа буолуо. Оттон Федот Львов дьоруойун көрөөччү саха киһитин курдук ылынар, кини дьылҕатыттан тэҥҥэ хараастар. Омос санаатахха, сыанаҕа 1 чаас 15 мүнүүтэ устата биир артыыс монолога, баҕар, сылаалаах буолуон сөбө эбитэ буолуо. Ол гынан баран, талааннаах артыыс  Федот Львов сыанаҕа бэйэтин дьоруойун толору арыйда, кыайа-хото тутта. Онон, испэктээги тыыммакка да олорон көрөҕүн. Сэрии алдьархайын, билиэҥҥэ түбэһии эрэйин билбит сэбиэскэй саллаат олоҕо бүтүннүү арылынна, көрөөччү дууһатын аймаата…

Бу айымньыга өссө биир киһини уйадытар, харааһыннарар, ол эрэн хараҥаҕа сырдык тыкпытыныы, олох салҕанарын туоһута буолбут Ваня диэн ааттаах тулаайах уол баарын бары билэбит. Уолчаан оруолугар «Саха сирин бриллианнара» үҥкүү тыйаатырыгар сылдьар 9 саастаах Антон Афанасьев оонньоото. Антон аҕата билигин байыаннай дьайыыга сылдьар. Уолчаан бэйэтин дьоруойун оҕолуу дууһатынан ылынан оонньоото.
Үүнэр көлүөнэ тыйаатыра бүгүҥҥү туруорууга көрөөччү испэктээги эрэ көрө буолбакка, кэккэ үөрүүлээх тэрээһиннэртэн астынан-дуоһуйан баралларын курдук бэлэмнэммит. Ол курдук, испэктээги көрө киириэх иннинэ маскировочнай сиэккэлэри оҥорорго маастар-кылаас буолла.

Ону сэргэ, тыйаатыр көстүүмнэргэ худуоһунньуга, РФ Худуоһунньуктарын сойууһун чилиэнэ, СӨ култууратын туйгуна Егор Аммосов быыстапката туруорулунна. Манна худуоһунньук араас кэмҥэ турбут испэктээктэртэн көстүүмнэрэ уонна быйыл Нерюнгрига ыытыллыбыт Олоҥхо ыһыаҕар анаан толкуйдаммыт уобарастар көстүүмнэрэ туруоруллубуттар.
Өссө биир үөрүүлээх түгэнинэн тыйаатырга 24-с сылын үлэлиир, СӨ култууратын туйгуна Татьяна Аммосованы үбүлүөйдээх сааһынан эҕэрдэлээтилэр. Бу күн Үүнэр көлүөнэ судаарыстыбаннай тыйаатырын администратора Татьяна Васильевнаҕа СӨ Култуураҕа уонна духуобунаска министиэристибэтиттэн саҕалаан, наҕараадалары туттардылар. Тыйаатыр диэйэтэллэрин сойууһуттан Татьяна Дмитриева бэйэтин эҕэрдэтигэр: «Тыйаатыр таҥас ыйыыр сиртэн саҕаланар дииллэр гынан баран, мин санаабар, тыйаатыр көрөөччүлэри үөрэ-көтө көрсөр администратордар мичээрдэриттэн саҕаланар», -– диэн Татьяна Васильевнаҕа махталын биллэрдэ.

х х х

Аҕа дойду Улуу сэриитигэр Кыайыы 80 сылыгар, Арассыыйаҕа Аҕа дойдуну көмүскээччи уонна Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр Ийэ дойдуну көмүскээччи сылларыгар, култуура тэрилтэлэригэр устуоруйа өйдөбүнньүгүн сылларыгар анаан туруоруллубут «Киһи дьылҕата» испэктээги көтүтүмэҥ.

Хаартыскалар: ааптар түһэриилэрэ