Кииринньэҥ ийэ

Кырачаан Саргы ийэтэ өлүөҕүттэн билбитэ эрэ аҕата. Аҕыйах сыллаахха диэри эбэлээх эһээтэ бааллара. Аҕата биэс сыл курдук ыал буолбакка олорбута. Аҥаардас үлэтэ, дьиэтэ, оҕото этэ.

Саргычаан күнүс дьиэтигэр соҕотох хаалара, халлаан сылааһыгар тэлгэһэҕэ тахсан ытын кытта оонньуура. Кини ийэтин сырдык мөссүөнүн өрүү саныыр. Бүтэһик көрсүһүүгэ кини хастааҕа эбитэ буолла? Ийэтэ кыысчаанын ыга кууспута уонна дьоҕус суумкатын тутан аҕатын кытта таксыыга олорсон барбыттара. Кыысчаан эбээлээҕин кытта хаалбыта. Арай биир киэһэ эбээтэ ытыы олороругар кыысчаан түбэспитэ. Эһээтэ саҥата суох оһоҕун иннигэр олороро.

— Оҕом барахсан, бачча кырачаан сааскар ийэтэ суох хааллаҕыҥ, — эбээтэ ытыы-ытыы сиэнэ кыысчааны кууспута.

Ити кэнниттэн эбээтэ да, эһээтэ да уһаабатахтара. Санаа да баттыгыттан буолуо, иккиэн утуу-субуу олохтон туораабыттара. Аҕатын кытта иккиэйэх хаалбыттара. Эдэр киһиэхэ аймахтара ыал буоларыгар өрүү сүбэлииллэрэ. Оттон кини аҕата тоҕо эрэ ыал буоларга ыксаабат этэ. Ардыгар киэһэ хойукка диэри үлэтигэр хонтуораҕа хатанара. Оччоҕуна Саргычаан дьиэҕэ соҕотох олороро. Маннык чуҥкук олохтон кыысчааны эһээтэ бэлэхтээбит Туман диэн ыта өрүһүйэрэ. Туман муус маҥан өҥнөөҕө. Кини олус боччумнаах, мээнэ мэниктээн дьиэни өрө сүргэйбэт буолан, кыыс дьиэҕэ хото киллэрэрэ.

Билсиһии

Аҕата киэһэ хойут кэлэр буолбута ыраатта. Кыысчаанын таҥаһын, аһын бэрийэн баран сарсыарда оскуолаҕа атаарара. Ити курдук күннэр субуллан испиттэрэ. Арай биир күн аҕата Саргычааны ыҥыран ылбыта уонна маннык кэпсэтиини саҕалаабыта:

— Саргычаан, эн биһиги иккиэбит эрэ, арай биһиэхэ саҥа ийэ кэллэҕинэ, эн хайыаҥ этэй?

Кыысчаан олус соһуччу ыйытыыттан мах барбыта. Кини бу уонча сааһыгар диэри аҕатынаан соҕотох олорбут буолан, аны атын киһи кинилэр дьиэлэригэр кэлэн ийэ буоларын олох өйдөөбөтөҕө. Кини бэйэтин ийэтин кытта олорбут да кэмин үдүк-бадык өйдүүрэ. Арай ийэтэ сымнаҕастык кууһарын, ырыа ыллыырын эрэ өйдүүр.

— Аҕаа, оттон ол ийэ буолар чүөчэ оҕолоох дуу, — диэн ыйыппыта. Онуоха аҕата, ийэ буолуохтаах киһи оҕото суоҕун, бу дойдуга соторутааҕыта үлэлии кэлбитин кэпсээбитэ. Кыысчаан сөбүлэҥин биэрбитин да, биэрбэтэҕин да биллэрбэтэҕэ. Арай, кэлиэхтээх ийэ аҕатын былдьаан ыларын эрэ курдук өйдөөхтөөбүтэ.

Сарсыныгар эр киһи дьиэтин-уотун хомуйан, ас астаан баран кэлиэхтээх ыалдьытын күүппүтэ. Саргычаан эмиэ киэргэнэн мааны таҥас кэппитэ. Тоҕо эрэ иһигэр аны саҥа ийэ миигин сөбүлүө суоҕа диэн куттана саныыра. Кини соҕотох хаалыан олох баҕарбат этэ. Аан тэлэллэ түспүтүгэр бэрт мааны таҥастаах, олус кыраһыабай эдэр дьахтар киирэн кэлбитэ. Тоҕо эрэ кыысчаан көрөөт кут-сүр баттаппыта. Кини ийэтэ барахсан хайдах этэй. Олус сэмэй мичээрдээх, намчы уонна кыра соҕус уҥуохтаах этэ. Оттон бу киирбит дьахтар эчи мааныта, уһуна уонна хайдах эрэ олус сытыытык туттар-хаптар этэ. Аҕата олус долгуйбутун оҕо бэлиэтии көрбүтэ. Кууһан сыллаан ылбытыгар иһигэр күнүүлүү санаабыта. Дьахтар мичээрдээбитинэн Саргычааҥҥа чугаһаабыта.

— Саргы, привет, — диэн утары хаампыта. Кыысчаан бу көрсүһүүнү маннык эрэ буолуо дии санаабатаҕа. Хайдах эрэ бу дьахтары кытта бииргэ олорор буоларыттан иһигэр куттана санаабыта. Кини аат харата “привет” диэбитэ.

— Рома, кыыһыҥ наһаа сэмэй дии. Уаай, ас бөҕө астаабыккын, оттон мин бу Саргыга кыра кэһиилээхпин, — диэн баран косметика нобуорун туттарбыта. Таһыгар пони ойуулаах дьэрэкээн косметиканы көрөн кыысчаан олус үөрбүтэ. Ол эрээри ис туругар буолбут уларыйыылартан сүрэҕэ ытырбахтыыра. Аны мантан антах кини олоҕо уларыйыа турдаҕа…

Холбоһуу

Кариналаах Роман бииргэ олорон саҕалаабыттара. Саргычаан олоҕо эмискэ тосту уларыйбыта. Аҕатын курдук уруккуларын курдук куустуһан олорон мультик көрбөт, таһырдьа салгын сиэбэт буолбуттара. Карина кыысчааны мэһэйдэтэр да курдук туттарын оҕо барахсан ама сэрэйиэ суоҕа дуо? Кини дьиэтин иһигэр көҥүл ыллыыра, ытын киллэрэрэ тохтообута. Аны кииринньэҥ ийэ ыкка аллергиялаах буолан биэрбитэ. Тиэргэн иһигэр ыт түүтэ көтөр аатыран, аҕата кыысчаан биир баар суох доҕорун Туманы суох гынарга быһаарыммыта. Саргычаан аһыы олорон аҕатын быһаарыныытын олус ыарыылаахтык истэн аймалҕан таһаарбыта:

— Аҕаа, Туманы, баһаалыста, өлөрүмэҥ, дьоҥҥо биэримэҥ, мин оччоҕо хайдах буолабын, — дии-дии остуолга олорон бөтө бэрдэрэн ытаан барбыта. Онуоха дьахтар сөбүлээбэтэх курдук:

— Мин туспунан олох санаабаккыт, ити ыт түүтүттэн сылтаан хараҕым, тугум бары ыалдьар, айака. Рома, мин манна олорбоппун, — диэн аны дьахтар умайыктанан турбута. — Мин онто суох кыыскын кытта уопсай тылы була сатаатым, хайдах гынабыный уонна, — диэн ытамньыйбыта. Эр киһи ойон туран дьахтары ааттыыр аакка барбыта. Оттон Саргычаан буруйдаммыттыы кумуччу туттан олорбута. Кыысчаан утуйаары сытан хайаатар да ытын быыһыыр туһунан толкуйга түспүтэ. Бу дьахтар кини аҕатын кытта холбоһуоҕуттан олохторун отуора ыһыллыбыта. Кэлин ийэтин мэтириэтэ ыскаап иһигэр кистэниллибит этэ…

Куотуу

Биир сайыҥҥы күн Саргычаан эрдэттэн бэлэмнэнэн олбуор иһинээҕи хоспоххо ас хаһааммыта. Кимиэхэ да эппэтэҕэ. Оруобуна үөрэх дьыла түмүктэнэн, учууталлар өйдөөн көрбөт күннэрин таба түбэһиннэрэн, Саргычаан ытын кытта таһынааҕы нэһилиэккэ, ийэтин бииргэ төрөөбүт балтыгар айанныырга санаммыта. Эдьиийэ Настя ыал буолуоҕуттан онно олорор. Икки оҕолоох. Сааскы сынньалаҥ кэмигэр кинилэргэ тахса сылдьыбыта.

— Туман, биһиги аны манна хаһан да кэлбэппит, эдьиийим аахха олоруохпут, эйигин ити маачаха ийэ суох гынаары гынар, — диэн ытыгар быһааран кэпсээбитэ.

Арай дьоно дьиэлэригэр кэлбиттэригэр, тэлгэһэҕэ Саргычаан сүүрэн тахсыбатаҕа. Эр киһи хайдах эрэ сүрэҕэ хамсаан ылбыта, хаста да оҕотун ыҥыран көрбүтэ.

Эр киһи олус ыгылыйбыта, куттаммыта. Эмискэ хараҕар кэргэнин сирэйэ көстөн кэлбитэ. Кини тиһэх арахсар күннэригэр, балыыһа бастакы этээһигэр туран кэргэнин илиитин ыга туппута уонна: “Доҕоруом, Рома, оҕобутун, сүрэхпит сыысчаанын үчүгэйдик көрөөр, миигин суохтатымаар”, — диэхтээбитэ. Ол кэмҥэ санаатыгар, аны хаһан да кими да таптыам суоҕа, олоҕум манан бүттэ дии санаабыта. Биэс сыл устата аҥаардас кэргэнин санаан сылдьыбыта. Оттон Каринаны көрсөн баран сыыйа умнан барбыта… Ол умнубут күннэрэ хаттаан тиллэн кэлбиттэрэ. Чахчы даҕаны, оҕото барахсаны, тулаайах кыысчааны дьахтарга иирэн соҕотохтуу хаалларан, эппиэтинэһэ суохтук быһыыламмытыттан кэлэйбитэ.

Ол киэһэ бүтүн нэһилиэгинэн тахсан түүннэри банаарданан оҕону көрдөөбүттэрэ. Арай чугастааҕы көҥүстэн кыысчаан браслетын булбуттара… Аҕа сүрэҕэ манна “парк” гыммыта. Кини эппиэтинэһэ суоҕуттан оҕото, арааһа, ууга түспүт. “Таах да Туманы суох гыныах буоламмын, оҕом барахсан ханна тиийээхтээбит муҥа буоллаҕай”, — диэн аймаммыта. Ол тухары Карина биир буруйданар тылы саҥарбатаҕа.

Рома бу кэмҥэ өйдөөбүтэ, оҕотун, сүрэхчээнин ылымматах дьахтарга убанан олох оҥосто сатаабыт буруйун. “Оҕобун ылыммат дьахтары кытта олорбот эбиппин” диэн бигэтик санаабыта. Карина кэлэн тоҥмутун, чаас ырааппытын эппитигэр күргүйдээбитэ: “Түксү, уопсайынан, бар мантан. Оҕом эрэ тыыннаах көстүөн наада, эн суолуҥ туспа, миэнэ туспа”.

Арыый саастаах Баһылай кэлэн: “Уоскуйуҥ, түүннэри да муҥхалаан көрүөҕүҥ, атыттар ити чугастааҕы тыаны тараахтааҥ”, — диэбит ынырык тыллара эр киһи сүрэҕин быһаҕынан хайа аспыттыы аһыппыттара.

Кииринньэҥ ийэ хаһан туора дьахтар оҕотун таптыай… Оттон кырачаан Саргычаан ону хантан билээхтиэй. Кини тыа муҥкук оҕото, аҕата тугу гынара барыта сөп дии саныыра. Арай соҕотох түөрт атахтаах доҕорун суох гынар быһаарыныыны кытта сөпсөспөтөҕө. Тыа быыһыгар, сууллубут мас сыгынаҕын анныгар Туманын кууһан утуйан буккураан хаалбыта. Оттон көҥүс кытыытыгар түспүт браслет ийэтин бэлэҕэ этэ. Кыысчаан уу иһэ киирбит ытын батыһан иһэн бадарааҥҥа умса түспүтэ. Ытын моойторугуттан тутуһарыгар браслета быстан хаалбыта.

Таҥаһа-саба сиигирбит, өйүөтүн дуомун сиэн баран сылайбыт кыысчааны эмискэ банаар уота тыктарбыта.

“Оҕону буллубут” диэн улахан куоластан соһуйан ыт үрэн моргуйбута, кыысчаан уһуктан кэлбитэ. Эр киһи оҕону көтөҕөн ылан тыаттан таһааран эрэрэ баара. Арай көрбүтэ, аҕата утары сүүрэн иһэрэ. Онуоха кыысчаан: “Мин Туманы биэрбэппин!” — диэн улаханнык саҥарбыта. Аймаммыт, сылайбыт аҕа эрэйдээх оҕотун көтөҕөн ылбыта, кууһа-кууһа сыллаамахтаабыта: “Бырастыы гын, оҕом сыыһа, Туманы, доҕорбутун, биэрбэппиит, биэрбэппит”. Ити кэмҥэ кииринньэҥ ийэ Карина кумуччу туттан дьон быыһыгар киирэн саспыта… Аҕалаах оҕо өр куустуһан олорбуттара. Кэргэнигэр биэрбит мэктиэ тылын чуут кэһэ сыспыт эдэр аҕа аймаммыт сүрэҕин, бэйэтин буруйданар ыар санаатын сыл-хонук аһардыа турдаҕа…

Хаартыска: perfectstock.ru/