Килэҥки олохтоохторо “Эдэр фермердери өйүүр бырагырааманы саҥалыы уларытыаҕыҥ!”, — дииллэр

Чурапчы улууһун Килэҥки нэһилиэгэр Бырабыыталыстыба 2022 сыллааҕы үлэтин отчуотун истэ элбэх киһи кэллэ. Отчуот кэнниттэн нэһилиэнньэ туруорсууларын, этиилэрин истии саҕаланна. Үүт туттарыы, сүөһү, сылгы иитиитин субсидиятын кээмэйэ, быһыты сөргүтээһин, хочуолунайы тутуу кыһалҕалара таарылыннылар.

Култуура дьиэтин дириэктэрэ Айталина Пономарева икки боппуруоһу көтөхтө. “Манна көһөн кэлэн баран, ИЖС чэрчитинэн дьиэ туттан “эдэр фермер” бырагыраамаҕа хапсан сүөһү иитиинэн дьарыктаммыппыт. Ити кэмҥэ биһигини кытта биэс эдэр фермер бырагыраамаҕа киирэн үлэлэрин саҕалаабыттара, билигин түөрдэ үлэлии олорор. Мин кэтээн көрүүбүнэн, эдэр фермердары өйүүр бырагыраамаҕа уларыйыы киирэрэ ирдэнэр. Холобур, саҕалыырга ирдэбил наһаа үрдүк. Эдэр киһи сүөһүтэ суох, эбэтэр үс эрэ төбөлөөх буоллаҕына, хотон туттарыгар, сүөһү атыылаһарыгар көмө ылара кыаллыбат, баала тиийбэт. Саҥа саҕалыыр фермер, биллэн турар, сүөһүтэ, үбэ тиийбэтэ биллэр буоллаҕа дии, ол иһин бырагыраамаҕа киириэн баҕарар. Билигин 20-30 саастаах сүөһүнү көрүүнэн дьарыктанар киһи суох. Мантан сылтаан ыччат тыа хаһаайыстыбатыгар киирэн үлэлиир баҕалаах да буоллаҕына, сатаммат. Мин Кытаанахха кэлэрбэр, уон сыллааҕыта сүөһү төбөтө тыһыынча кэриҥэ этэ, билигин 600 кэриҥэ төбө эрэ хаалбыт. Ыччаппытын тыа хаһаайыстыбатыгар угуйбатахпытына бу сыыппара улам кыччаан иһэрэ саарбаҕа суох. Биһиги ыал көһөн кэлэрбитигэр оскуола да, уһуйаан да тутулла илик этэ. Билигин саҥа тутуллубут оскуола да баар, уһуйаан да баар, ол эрэн, аны оҕо ахсаана тиийбэт буолан эрэр. Ыччаты дэриэбинэҕэ хаалларбатахпытына, ити кыһалҕа дириҥээн эрэ иһиэҕэ”.

Айталина Пономарева иккиһинэн култуура эйгэтин таарыйда. “Аҕыйах нэһилиэнньэлээх дэриэбинэҕэ саҥа киинэни аҕалар олох сатаммат. Саха сиригэр саҥа киинэ бөҕө уһуллар, биһиги эмиэ саҥа премьералары көрүөхпүтүн баҕарабыт. Ону “дьоҥҥут аҕыйаҕа бэрт, 40-ча көрөөччү туһугар киинэни аҕалар кыаллыбат дииллэр”. Мин санаабар бу барыс эрэ туһугар оҥоһуллара сыыһа, “Сахафильм” национальнай киинэ хампаанньа оҥорбут киинэлэрин дьоҥҥо көрдөрөн култуура таһымын үрдэтээһин өрөспүүбүлүкэ соруга буолуохтаах. Аны бу диэки артыыстар кэлбэттэр. Гостуруоллуур артыыстар эмиэ көрөөччү ахсаанын мыынан тумнан ааһаллар. Дьокуускайга элбэх судаарыстыбыннай тыйаатырдар бааллар, тоҕо кинилэр ханнык эмэ бырагыраама чэрчитинэн сыл аайы ойдом сытар нэһилиэктэргэ кэнсиэрдии кэлбэттэрий?”

Бырабыыталыстыба отчуоттуур бөлөҕүн салайааччы тыа хаһаайыстыбатын миниистирэ Александр Атласов “Эдэр фермер” бырагырааманы тупсарар туһунан этии оруннааҕын бэлиэтээтэ, бу туруорсууну боротокуолга киллэрэн, ыччат тыа хаһаайыстыбатыгар хааларыгар интэриэһи үрдэтэр гына уларытыыны киллэриигэ үлэлэһиэх буолла. Киинэ аҕыйах нэһилиэнньэлээх сэлиэнньэлэргэ тиийбэт диэн этиини өрөспүүбүлүкэ култууратын дьаһалтатыгар тиэрдэр туһунан быһаардылар. Ону кытта отчуоттуур дэлэгээссийэ “балбаах сокуона” туох туһалааҕын, үүт туттарыытыгар туох тупсарыы киирэрин уо.д.а. саҥа уларыйыылар ымпыктарын-чымпыктарын быһаардалар.

Отчуот мунньаҕа  таһаарыылаахтык ааста. Түмүктүүр куоластааһыҥҥа дьон ситэриилээх отчуоту биһирииллэрин биллэрэн куоластаатылар.