1916 сыллааҕы Бүтүн Арассыыйатааҕы тыа хаһаайыстыбатын бастакы биэрэпиһэ ыытыллыаҕыттан үйэттэн ордук кэм ааста. Онон аһынан-үөлүнэн хааччыйыыга дойдуга сүҥкэн оруоллаах тыа хаһаайыстыбатын салаатыгар болҕомто куруук ууруллар. Этэргэ дылы, бу салаа сайдыытын сыыппара хараҕынан түмэллэр.
Дьиҥэ, толору биэрэпис 2016 с. ыытыллыбыта, былырыыҥҥы тыа хаһаайыстыбатын дьоҕус (микро) биэрэпиһэ диэн ааттанар. Бу биэрэпиһинэн 67307 хаһаайыстыба хабыллыбыт. Ол курдук, 565 тыа хаһаайыстыбатын тэрилтэлэрэ, бааһынай (пиэрмэр) хаһаайыстыбалара уонна биирдэм урбаанньыттар – 3275, кэтэх көмөлтө хаһаайстыба – 63051 уо.д.а. Дьоҕус биэрэпис түмүгүнэн тыа хаһаайыстыбатын тэрилтэлэригэр 104338 сүөһү баар. 2016 с. кытта тэҥнээтэххэ, 5,8 % эбиллии бэлиэтэнэр.
Бүгүн, ахсынньы 8 күнүгэр, 2021 с. биэрэпис түмүктэригэр анаммыт пресс-конференцияны арыйарыгар Судаарыстыбаннай статистика федеральнай сулууспатын Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр сирдээҕи-уоттааҕы уорганын салайааччыта Ирина Гаевая бу ыытыллыбыт биэрэпис суолтатын кэпсээтэ. Биэрэпис сыалынан билиҥҥи статистиканы кытта тэҥнээн көрүү буолар. Дойду үрдүнэн ыытыллыбыт тэрээһиҥҥэ аныгы технологиялары кытта туһаммыттар: пилота суох көтөр аппарааттары (6 субъекка), планшет +WEB, Спутнигы). 2016 с. толору биэрэпискэ, холобура, тыа хаһаайыстыбатыгар инновацияны киллэриини, бэл, ханнык уоҕурдууну туһаммыттарын туоһуласпыт буоллахтарына, дьоҕус биэрэпис ыйытыылара дьоҕустар. Ону тэҥэ, дьоҕус биэрэпискэ таба иитэр хаһаайыстыбалары, балыктааһыны киллэрбэтэхтэр.
Салгыы тустаах тэрилтэ тыа хаһаайыстыбатын отделын начаалынньыга Кыыдаана Егорова түмүллүбүт түмүктэри билиһиннэрдэ. Онно 2016 уонна 2021 с. кытта тэҥнээн кэпсээтэ. Холобура, 2021 с. тыа хаһаайыстыбатын тэрилтэлэригэр, кэтэх көмөлтө, кэтэх хаһаайыстыбаларга ынах ахсаана аччаабыт, оттон бааһынай( пиэрмэр) хаһаайыстыбаларыгар эбиллибит, 27068 буолбут. Хоруолугу, ыҥырыаны кытта аахпыттар. Эмиэ бааһынай-пиэрмэр хаһаайыстыбаларга уонна биирдэм урбаанньыттарга бу көрүҥҥэ эбиллии бэлиэтэнэр. Үчүгэйэ диэн элбэх сүөһүлээх-астаах улуустары “ТОП-5” иһигэр киллэрэн, түмэн, ааттаата.
| Тыа хаһаайыстыбатын тэрилтэлэрэ | Сылгы ахсаана | Бааһынай (пиэрмэр) уонна биирдэм урбаанньыттар | Сылгы ахсаана |
| Бүлүү улууһа | 5715 | Мэҥэ Хаҥалас улууһа | 10287 |
| Сунтаар улууһа | 4605 | Чурапчы улууһа | 10147 |
| Таатта улууһа | 4189 | Таатта улууһа | 8842 |
| Амма улууһа | 3603 | Уус Алдан улууһа | 8020 |
| Хаҥалас улууһа | 3463 | Хаҥалас улууһа | 7973 |
Маны сэргэ субсидияны, кирэдьиити туһаныыларын эмиэ көрбүттэр Өскөтүн 2015 с. субсидиянан 43,7 % бааһынай-пиэрмэр хаһаайыстыбата туһаммыт буоллаҕына, 2020 с. – аҥаарыттан ордуга. Ону тэҥэ Саха сиригэр тыа хаһаайыстыбатыгар саҥа сүүрээннэр бэлиэтэннилэр. Ол курдук, Аллараа Халымаҕа тэбиэн, (10 төбө), Дьокуускайга Эму страуһу иитэллэр, Намҥа 50 фазан баара бэлиэтэммит.
Дьоҕус биэрэпис кэмигэр 244 биэрэписчит кэтэх, көмөлтө хаһаайыстыбаларынан кэрийбит. Биэрэписчиттэри, бэл, “Сбербаан” нөҥүө страховкалаппыттар. Онон тэрээһин өттүн Саха сиринээҕи статистика тэрилтэтэ кыайа-хото туппут. Уонна СӨ тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ биэрэпис ыытылларыгар көмөлөспүт.
Хаартыска: интэриниэт
Үөдүгэй нэһилиэгэр түргэнник ситэр салаанан дьарыктанар дьон ахсаана сыллата эбиллэр. Бүгүн өр сылларга дьиэ көтөрүн…
Профилактическай тэрээһиннэр холбоһуктаах дьаһалларын кэмигэр Өлүөхүмэ оройуонугар ИДьМ учаастактааҕы боломуочунайдара уонна ИДьМ подразделениеларын үлэһиттэрэ арыгы…
Бүгүн, кулун тутар 14 күнүгэр, СӨ Тас сибээстэргэ уонна норуоттар дьыалаларыгар министиэристибэтин кэллиэгийэтин Саха сирин…
ИДьМ 2 №-дээх полициятын дьуһуурунай чааһыгар суотабай төлөпүөнү уорбуттарын туһунан эр киһи сайабылыанньа суруйбут. Эр…
Саха сиригэр анал байыаннай дьайыы кыттыылаахтарын дьоруойдуу быһыыларын үйэтитэр сыаллаах мемориальнай комплекс бырайыагын оҥорууга архитектурнай…
2025 сыл саҕаланыаҕыттан Саха сириттэн 50 массыынаны анал байыаннай дьайыыга тиэртилэр. Тиэхиникэни кытта байыастарга чугас…