Креативнай индустрияҕа соҕотох кыһа

Арктикатааҕы судаарыстыбаннай култуура уонна искусство института креативнай индустрияҕа ыччаты бэлэмниир федеральнай таһымнаах соҕотох үрдүк үөрэх кыһата буолар. Кэлин институт сүҥкэн хамсааһыннары таһаарда, далааһыннаах соруктары туруорар, саҥа идэлэри арыйар. Кэлэр үөрэх дьылыгар докумуону тутуу иитинэн институт үөрэх чааһыгар проректорын эбээһинэһин толорооччу Зоя Стрекаловскаяны кытта кэпсэттибит.

Институттан университекка

— Зоя Андреевна, институт уонунан сыллары уҥуордуур киэҥ көрүүлээх бырагыраамалары олоххо киллэрэр. Ааҕааччыларбытыгар итинтэн сүрүн өттүн билиһиннэрэ түһэриҥ буоллар.

— Былырыын институт “Приоритет‑2030” стратегическай академическай инники күөн бырагырааматыгар кыттан кыайыылааҕынан тахсыбыта. Саха сирэ тымныытынан, алмааһынан, талааннаах ыччатынан биллэр. 2030 сылга биһиги бу бырагырааманан сиэттэрэн, креативнай университет таһымыгар диэри үүнэр сыалы-соругу туруорабыт. Сорук туоларыгар киэҥ хабааннаах үлэни ыытабыт. Култуура, креативнай индустрия института быһыытынан, аҕыйах ахсааннаах норуоттар, саха култуураларыгар, уопсайынан, духуобунас сайдыытыгар улахан болҕомтону уурабыт. Билиҥҥи балысхан сайдыылаах кэмҥэ өбүгэлэрбититтэн илдьэ кэлбит култуурабыт нэһилиэстибэтин сөргүтүү, төрүт үгэстэргэ олоҕуран аныгы кэми кытта бу салааҕа тэҥҥэ хардыылыыр, сайыннарар исписэлиистэри иитэн таһаарыы буолар.

Биһиги институппут бакалаврга, магистратураҕа, аспирантураҕа бэлэмниир. Быйылгы үөрэх дьылыгар бакалавриакка прикладной информатика, культурология, норуот художественнай култуурата, социокультурнай, мусуой, библиотечнай-информационнай үлэлэр, муусука инструмена, вокал, дизайн, ойуулуур-дьүһүннүүр искусство (ДПИ), живопись, графика, АйТи курдук хайысхаларга быйыл үөрэххэ ылабыт. Магистратураҕа норуот художественнай култуурата, социокультурнай үлэ, библиотечнай уонна дизайн хайысхалара бааллар.

Бу дьылтан дойду биллиилээх учуонайдарын, креативнай индустрияҕа күүстээх исписэлиистэри ыҥыран оҕолорбутун үөрэттэриэхтээхпит. Ол курдук креативнай индустрия уонна технология, култуура эйгэтин урбаанньыттара, экэниэмиэкэ уонна финансовай кырааматынас курдук аныгы кэмҥэ ирдэнэр 7 саҥа дьиссиппилиинэ киирдэ. Креативнай индустрия экэниэмикэни кытта быһаччы сибээстээҕин, туллар тутааҕын быһыытынан, манна биисинэс, урбаан эйгэтигэр улахан болҕомтону уурдубут.

Итини таһынан, институт оскуолалары, ситимнээх кылаастары арыйан эрэр. Күн бүгүн Горнай улууһун Дьиикимдэ, Ньурба улууһун Чаппанда орто оскуолаларын кытта ыкса ситимнээхтик үлэлиибит. Бу хайысхабытын өссө сайыннарар, кэҥэтэр былааннаахпыт. “Приоритет‑2030” федеральнай бырагырааманан устудьуоннар сатабылларын үрдэтэр хайысхалардаахпыт (трек): урбанистика, Арктика муода, саха киинэтэ, култуура сыыппарата, муусука, тыйаатыр, ювелирнай дизайн.

Устудьуоннар билимҥэ сыстыыларыгар улахан болҕомтону уурабыт. Эбии квалификация ылалларыгар үрдүк таһымнаах исписэлиистэри ыҥыран дьарыктыыбыт, научнай-практическай кэмпириэнсийэлэргэ кытталларыгар хас да суол тэрээһиннэри — устудьуоннарга “Аргуновскай ааҕыылар” норуоттар икки ардыларынааҕы кэмпириэнсийэни-workshop, сэминээрдэри, стратегическай сиэссийэлэри, бэстибээллэри ыытабыт.

Быйыл институппутугар сыыппара сайдыытын лабаратыарыйата аһылынна. Ол чэрчитинэн аныгы кэм ыччата цифровой сатабылы толору баһылыахтаах диэн санааттан, устудьуоннарбытыгар босхо эбии квалификациялары иҥэрэн таһаарар буолуохпут.

“Толлон турумаҥ, биһиэхэ кэлиҥ”

— Быйыл букатын ураты, саҥа хайысханы аһан эрэллэр диэн истибитим.

— Киинэ индустриятыгар үрдүк сатабыллаах, үрдүк үөрэхтээх исписэлиистэри бэлэмниир инниттэн бакалавриакка “руководство студией кино-, фото-,
видео творчества” диэн үөрэх бырагырааматын арыйдыбыт. Олохпутугар сыыппара олус түргэнник киирэр, манна дьүөрэлээн магистратураҕа библиотечнай-информационнай өттүгэр сыыппараны кытта үлэлиир исписэлиистэри бэлэмниир бырагыраама баар буолла. Эһиил өссө биэс хайысханы аһар былааннаахпыт.

— Куонкурус хайдаҕый?

— Биир миэстэҕэ ортотунан үс-түөрт киһи куонкурустаһар, сыллата хайысхаларынан кыралаан халбаҥнаан биэрэр. Институппут федеральнай таһымнааҕын быһыытынан, атын эрэгийиэннэртэн, дойдулартан эмиэ кэлэн үөрэнэллэр. Ол курдук, күн бүгүн Алтайтан, Тываттан, Таймыртан, Монголияттан, Кыргызстантан айар талааннаах устудьуоннар кэлэн үөрэнэ сылдьаллар. Манна даҕатан эттэххэ, тыва, алтай, саха эпосторын түмэн, устудьуоннарбыт аҕыйах хонуктааҕыта “Үс сүмэр” диэн улахан испэктээги туруордулар.

Сыллата буоларын курдук тус сыаллаах миэстэлэр тыырыллаллар. Үөрэххэ туттарсааччылар СӨ Култууратын уонна духуобунай сайдыытын министиэристибэтин, улуустааҕы култуура управлениеларын, о. д.а. тэрилтэлэри кытта дуогабар түһэрсиэхтэрин сөп.

Биир кэлим эксээмэни (ЕГЭ) таһынан, норуот художественнай култууратыгар, музыкальнай-инструментальнай, вокальнай, музыкальнай-прикладной искусстволарга, дизайҥҥа, декоративнай-прикладной искусствоҕа, живописька, графикаҕа булгуччу эбии тургутуулары (вступительные испытания) туттараллар. Манна абитуриеннар бэйэлэрин талааннарын, дьоҕурдарын көрдөрөллөр (үҥкүү, фольклор, уруһуй, муусука…). Эбии тургутуулаах идэлэргэ абитуриеннартан докумуоннары от ыйын 10 күнүгэр диэри ылабыт, салгыы араспысаанньанан эбии тургутуулар ыытыллаллар. Бу кэмҥэ абитуриент үөрэххэ туттарса сылдьар диэн ыспыраапка биэриэхпитин сөп.

Биһиэхэ үксүн тыа сирин оҕолоро киирэллэр, олус талааннаахтар. Ол эрээри, нуучча литэрэтиирэтигэр бааллара кыра соҕус түгэнигэр син биир хапсыахпыт суоҕа дии саныыллар. Дьиҥэр, кыра бааллаах оҕолор олус талааннаах буолаллар. Уопсай баал үс эксээмэн (айар тургутуу, нуучча тыла, литэрэтиирэ) түмүгүнэн тахсар.

Абитуриеннарга анаан туспа AGIKI.RU/ABITUR саайт аһыллыбыта, телеграм ханаал үлэлиир, онно киирэн долгутар ыйытыыларыгар хоруйдары ылыахтарын сөп.

Култуура, искусство, бибилэтиэкэ, мусуой үлэһиттэрин таһынан, АйТи хайысхаҕа (бакалавр) күнүскү, кэтэхтэн көрүҥҥэ эмиэ исписэлиистэри бэлэмниибит.

Түмүк

Ханнык баҕарар үрдүк үөрэх тэрилтэтин киэн туттуута — үөрэммит кыһаларын ааттатар дьон. Арктикатааҕы култуура уонна искусство институтун бүтэрбиттэр Олоҥхо, Саха, Опера уонна балет тыйаатырдарыгар, улуустааҕы култуура управлениеларыгар, о. д.а. тэрилтэлэргэ үлэлииллэр. Биһиги устудьуоннарбыт саха киинэлэригэр тиһигин быспакка уһуллаллар. Онон саха киинэтэ сайдыытыгар институт улахан суолталаах дии саныыбын. Аны АйТи идэлээх исписэлиистэри бэлэмнээбиппит быданнаата, биллэр-көстөр үлэһиттэр элбэхтэр. Арктикатааҕы култуура уонна искусство институтун бүтэрбиттэр ситэн-хотон, таһымнарын көрдөрөн тахсан эрэллэриттэн киэн туттабыт. Бу үөрэх дьылыгар эмиэ айар талааннаах эдэр дьону ыҥырабыт.

Хаартыска: Институт тус архыыбыттан.